بهرام ریحانی
بازیگر پانتومیم و تئاتر که با نمایش «بی لالا» به کارگردانی یاسر خاسب که
همزمان با اختتامیه سی و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در تالار حافظ
و در دو نوبت روی صحنه رفت، درباره وضعیت اجرای عمومی و احتمال حضور خود
در آن گفت: هنوز وضعیت اجرای عمومی نمایش «بی لالا» مشخص
نیست و اگر امکان اجرای عمومی این نمایش فراهم شود، حتما در آن همکاری
خواهم داشت زیرا تمرین و کار کردن با یاسر خاسب به من انرژی می‌دهد.
ریحانی
که برای تمرین و حضور در 2 اجرای نمایش «بی لالا» در تالار حافظ شیمی
درمانی خود را متوقف کرده بود، یادآور شد: اجرا در روز 12 بهمن‌ماه برای من
پاسخی بود به دکترهایی که 6 ماه قبل و در 12 مردادماه به من گفتند که دیگر
نمی‌توانم روی صحنه تئاتر بروم و از کار افتاده‌ام. روز 12 بهمن‌ماه به
خودم، دکترها و دیگران ثابت کردم که سرطان نمی‌تواند مانعی برای من باشد.
وی
با اشاره به دلسردی‌هایی که به صورت مقطعی درگیر آن‌ها می‌شود، تصریح کرد:
همه جای دنیا وقتی کسی زمین می‌خورد به او کمک می‌کنند تا بلند شود اما در
اینجا برخی با برخوردهایی که دارند و دروغ‌هایی که می‌گویند نه تنها آدم
را از زمین بلند نمی‌کنند بلکه محکم‌تر او را به زمین می‌زنند. من به خاطر
خلوصی که در پیشنهاد یاسر خاسب برای بازی در نمایش «بی لالا» وجود داشت در
این کار حضور پیدا کردم و برای جایزه گرفتن و تقدیر شدن به تئاتر فجر
نرفتم.
اجراکننده پانتومیم بر قله دماوند و همچنین بر کران خلیج
همیشگی فارس، متذکر شد: من نه نیازی به ترحم کسی دارم و نه برای ریالی
جایزه روی صحنه می‌روم. من عاشق تئاتر هستم و کار با یاسر خاسب به خاطر
صداقت و خلوص یاسر برایم ارزشمند بود. پیش از یاسر خاسب، 2 پیشنهاد کار
داشتم که نپذیرفتم.
ریحانی با بیان اینکه در روز بازبینی نمایش «بی
لالا» یکی از داوران به من گفت که حضور من در جشنواره تئاتر فجر غنیمت
است، تأکید کرد: نکته جالب این است که تا 2 روز قبل از اجرا نمی‌دانستیم که
سالن ما تغییر کرده است. همزمان با اختتامیه جشنواره به ما مکان و فرصت
اجرا دادند ولی با همه این‌ها مخاطبان با استقبالی کردند به ما انرژی
دادند.
این هنرمند تئاتر که طی یک سال گذشته با بیماری سرطان دست و
پنجه نرم می‌کند، یادآور شد: من با بیماری خودم با شأن و وقار برخورد
می‌کنم و ریالی دستمزد از کارهایی که برای جشنواره تئاتر خیابانی شهروند یا
اجرای خیریه‌ای که در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر داشتم، به خودم اختصاص
ندادم. هر کس میخواهد این موضوع را باور کند یا اگر نمی‌خواهد، باور نکند
ولی به طعنه نگویند که بهرام ریحانی پول میلیونی از فجر، تئاتر شهروند یا
اجرای خیریه به جیب زده است.
اجرای «قلعه انسانات» در تهران قطعی است
علی شمس ابراز امیدواری کرد که نمایش «قلعه انسانات» را تابستان سال آینده بتواند روی صحنه ببرد.
این نمایش با همت مرکز هنرهای نمایشی و کمپانی ایتالیایی «سالا اونو» در سیوسومین جشنواره تئاتر فجر اجرا شد و کارگردان این اثر در تلاش برای فراهم کردن مقدمات اجرای عمومی آن است.
شمس در این‌باره توضیح داد: بهترین سالن برای اجرای این نمایش، تالار سایه
مجموعه تئاترشهر است که امیدوارم با نظر مساعد شورای این مجموعه و مدیریت
آن امکان به صحنه بردن «قلعه انسانات» در تابستان سال آینده مهیا شود، چرا
که سالن سایه با حجم اجرای «قلعه انسانات» همخوانی دارد.
او درباره زمان نسبتا طولانی باقی مانده تا زمان اجرای عمومی این نمایش گفت: بازیگران این اثر قراردادهایی دارند که باید برنامه‌ریزی صورت گیرد تا آن‌ها بعد از پنج ماه حضور در کاری را قبول نکنند.
به گفته نویسنده و کارگردان این نمایش که دو بازیگر ایتالیایی و یک بازیگر ایرانی-ایتالیایی دارد، داستان «قلعه انسانات» به تبار‌شناسی رابطه ظالم و مظلوم می‌پردازد. به اینکه چطور آدم‌ها در شرایط مختلف می‌توانند دچار رفتارهایی متناقص شوند.»
شمس که این نمایش را در جشنواره به زبان ایتالیایی روی صحنه برد،پیش از
این توضیح داده بود: «قلعه انسانات» مبتنی بر تجربه‌های زیستی من در ایران
ساخته شده است و استفاده از زبان ایتالیایی در آن صرفاً جنبه تکنیکال دارد.
در واقع یک بازی روایی است که با زبان ایتالیایی شکل گرفته است و سعی
نداشتیم یک فرآید فرهنگی و مردم شناسانه را به مخاطبان تحمیل کنیم.
تاوان آزمون و خطای وزیر ارشاد و معاون هنری را می‌دهیم
سی و سومین دوره جشنواره تئاتر فجر یکشنبه شب به کار خود پایان داد اما هنوز انتقادات به این جشنواره تمامی ندارد و هنرمندان نسبت به آن گلایه‌ها و انتقاداتی دارند، به همین دلیل ما با چند تن از هنرمندان این عرصه گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
«خیر الله تقیانی پور» کارگردان نمایش «بوقلمون» و برگزیده نگارش نمایشنامه «بوقلمون» در بخش تازه‌های تئاتر ایران در خصوص عملکرد این دوره از جشنواره تئاتر فجر به خبرنگار تئاتر باشگاه خبرنگاران گفت: چنانچه بخواهیم این دوره از جشنواره را ارزیابی کنیم، باید نخست ببینیم که این ضعف‌ها از کجا آمده، در حقیقت خانواده تئاتر تاوان آزمون و خطاهای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون هنری او را می‌دهد.
وی ادامه داد: بخش بین الملل بیشتر شبیه بخش مرور شده بود، زیرا کارهای اجرا شده در طول سال، برگزیده این بخش شدند و در کل آثار خارجی نقشی در بخش بین الملل نداشتند، زیرا این آثار درخور جشنواره فجر نبودند.
تقیانی پور تصریح کرد: در بخش نسل نو آثار ایرانی خوبی را ندیدیم، در واقع چرا همه جوایز را باید من ببرم. در کل برخی آثار جشنواره در سطح جشنواره تئاتر فجر نبودند.
وی با اشاره به وضعیت یکسال گذشته تئاتر کشور اظهار داشت: دولت تدبیر و امید با شعار فرهنگ و تدبیر آمد اما هیچ‌کاری برای تئاتر نکرد، در واقع فقط به حال ما تئاتری‌ها گریه می‌کنند، اما کاری برایمان نمی‌کنند.
تقیانی پور افزود: اکنون، مجدد زمزمه‌های حضور یک فرد غیر تئاتری در مرکز هنرهای نمایشی به گوش می‌رسد و دوباره تئاتر مورد آزمون و خطای وزیر و معاونش قرار خواهد گرفت.
در ادامه «آرمین جوان» کارگردان نمایش «قصه» در بخش مرور، در خصوص عملکرد این دوره از جشنواره به خبرنگار ما گفت: متاسفانه با وجود هزینه بالایی که صورت می گیرد و آثار خارجی را به ایران آورده می شود، اما این آثار در خور جشنواره نیستند و نمی‌توانند جایزه‌ای بگیرند.
وی ادامه داد: اهمیت جشنواره تئاتر فجر به آن است که با آوردن آثار خارجی به ایران از آثار روز تئاتر جهان دیدن کنیم اما آثاری که به این دوره از جشنواره آمده بود، در سطح آثار ضعیف داخلی خودمان هم نبودند.
«جوان» تصریح کرد: رقابت بین گروه‌ها مصنوعی است و داوران به کیفیت آثار اهمیتی نمی‌دهند و هیچ بار علمی در این دوره از جشنواره به جوان‌های نسل تئاتر اضافه نشده است.
وی خاطرنشان کرد: چنانچه جشنواره تئاتر فجر عنوان بین الملل را یدک می‌کشد پس در نتیجه باید تجربه‌های گروه‌های خارجی و داخلی بیشتر شود اما تاکنون که این طور نبوده است.
«یوسف باپیری» کارگردان نمایش «کامنت» در بخش تازه‌های تئاتر ایران به خبرنگار ما گفت: از شیوه بی نظم برگزاری اختتامیه سی و سومین جشنواره تئاتر فجر می‌توان متوجه عملکرد این دوره از جشنواره شد.
وی ادامه داد: چطور می‌شود اختتامیه‌ای را برگزار کنند و به موضوع کارگردانی آن و زیبا شناسی‌اش اهمیت ندهند؛ من در طول برگزاری اختتامیه جشنواره تئاتر فجر فقط به خودم می‌گفتم که این رفتارها باورم نمی‌شود.
باپیر تصریح کرد: فشارهای بسیاری از طرف هیات نظارت به دوستان من قبل از اجرای نمیاش‌هایشان در جشنواره تئاتر فجر وارد شد، ما حتی از اینکه به دبیرخانه برویم و بلیت و جدول بگیریم، واهمه داشتیم.
وی در پایان گفت: متاسفانه در این دوره نیز علمی به تئاتر کشور اضافه نشد و من هم به عنوان هنرمندی که در این دوره حضور داشتم، برای تئاتر کشورم ناراحت هستم.
نام همسرتان «خود» باشد چه می‌کنید/ یک ضدروایت ایرانی
حامد ادوایی کارگردان نمایش «باگانه» که این روزها در تماشاخانه استاد مشایخی به صحنه می رود درباره اجرای این اثر گفت: نمایش «باگانه» نوشته مجتبی رفیعی و یک ضد روایت ایرانی است که در آن چند داستان مختلف با هم تلاقی می کنند. مساله ای که در این نمایش مطرح می شود درباره موضوع زبان و تغییراتی است که در طول زبان شاملش شده است.
وی ادامه داد: در این نمایش چندین کاراکتر داریم که هرکدام از یک برهه زمان به دنیای نمایش آمده اند. در واقع هرکدام از شخصیت های اثر بازیگرانی متعلق به دوره های مختلف سینمای ایران هستند. شخصیت های تاجر، راهزن و قافله سالار کاراکترهای سریال های قدیمی با زبان و ادبیاتی تاریخی هستند، کاراکتر زنی که نیست هم یکی دیگر از شخصیت های نمایش است که متعلق به بازیگران دو دهه گذشته بوده که به سبک و سیاق آثار مرحوم علی حاتمی سخن می گوید. مثلا زنی که نیست یک خاتون دوران قاجار است و نوع بیان دیالوگ هایش ادبیات نوشتاری علی حاتمی در آثارش را به یاد می آورد. مرد ناشناس و «خود» هم نماینده بازیگران امروزی هستند که شخصیت های آثار اصغر فرهادی را به یاد می آورند. این نمایش یک راوی هم دارد که جزو لاینفک نمایش به حساب می آید و ارتباط دهنده دیگر شخصیت ها است.
این کارگردان یادآور شد: این سه نسل می خواهند خودشان را به عنوان بازیگر در سینمای ایران به ثبت برسانند. نسل اول و دوم برای ثبت شدن در زمره بازیگران می خواهند از نسل سوم یعنی مرد ناشناس و خود که زن و شوهر هستند کمک بگیرند اما در پایان با وجودی که تلاش می کنند نوع ادبیات، لباس ها و ظاهرشان را امروزی کنند باز هم اتفاقی برایشان نمی افتد. در خلال این اتفاقات رابطه ای عاطفی بین مرد ناشناس و زنی که نیست شکل می گیرد و این امر باعث می شود که خود نیز تصمیم بگیرد خودش را از دید همه حذف کند.
ادوایی درباره پیامی که این نمایش قصد انتقالش را دارد، توضیح داد: این نمایش قصد دارد تغییر مفاهیم زبانی را که در فیلم ها و سریال های ایرانی باب شده به نقد بکشد. البته ما قضاوتی در این نمایش نمی کنیم و تنها این مساله را مطرح می کنیم. به عنوان نمونه به کار بردن نوع ادبیاتی که در سریال های تاریخی باب شده چقدر می توانند صحت داشته باشد، یا اینکه اگر اسم همسر یک نفر «خود» باشد چه رخ می دهد و او زنش را چگونه صدا می زند. نام نمایش هم به همین دلیل انتخاب شده و اینکه مثلا اگر ما به جای بیگانه بگوییم باگانه، چه چیزی تغییر می کند.
این کارگردان جوان در پایان صحبت هایش بیان کرد: در حقیقت این نمایش قصد دارد به نقد شیوه های سنتی بازیگری و تلفیق زبان گذشته با زبان امروزی در آثار تصویری بپردازد. خوشبختانه با وجود همزمان شدن جشنواره تئاتر و فیلم فجر با اجرای این نمایش طبق اعلام رسمی تماشاخانه ایرانشهر «باگانه» پرفروش ترین نمایش این سالن شده است که برای ما جای خرسندی دارد.
نمایش «باگانه»
تا 17 بهمن ماه ساعت 20:30 در تماشاخانه استاد مشایخی میزبان علاقمندان
تئاتر است. در این نمایش محمد شهباز تهرانی، محمد اصغری، سهیل عبدی، امین
دماوندی، عماد محمدی، پونه نجفی و مهشید ناصری در این نمایش به ایفای نقش
می‌پردازند.
از دیگر عوامل این نمایش نیز می‌توان به هدایت هاشمی
مشاور کارگردان، مونا رهنما دستیار و برنامه ریز، سمن قناد طراحی و اجرای
گریم، علی سینا رضانیا طراحی افکت و موسیقی، علی سینا رضانیا، فریماه
فرهنگی و هادی حدادی نوازندگان اشاره کرد.
در خلاصه داستان نمایش «باگانه» آمده است: «مواظب خودتون باشید چون اگه مواظب خودتون نباشید خودتون می‌ره و بی‌خود می‌شید.»
«شطرنج با ماشین قیامت» در صدر ۱۴ نمایش برتر کانادا
«شطرنج با ماشین قیامت» که نمایشی بر اساس رمانی به همین نام نوشته حبیب احمدزاده است در صدر ۱۴ نمایش برتر سال ۲۰۱۴ کانادا قرار گرفت.
با کمک گرفتن از دیگر منتقدین کانادایی و به انتخاب کتی واتسون از منتقدین معروف تاتر کانادا در نشریه The Coast، نمایش «شطرنج با ماشین قیامت» (Chess With The Doomsday Machine) در صدر فهرست ۱۴ نمایش برتر سال ۲۰۱۴ کانادا قرار گرفته است.
کتی واتسون در نشریه کانادایی«کاست» این نمایش را اینگونه به خوانندگان خود معرفی کرده است: «واقعاً حیرت کردم ... تا به حال چنین نمایشی ندیده بودم ... عالی بود و البته تأثربرانگیز ... سِحر شدم.»
تئاتر «شطرنج با ماشین قیامت» روایتگر ماجراهای رزمنده جوانی در شهر آبادان در زمان جنگ ایران و عراق است که با نوع بیان هنری خود وارد سطوح و لایه‌های متعدد و متنوعی می‌شود. موسیقی، نمایش نور و تصویر و استفاده از سه زبان انگلیسی، فارسی و ارتباط غیر کلامی از عناصر جدایی‌ناپذیر روایت داستان به شمار می‌آیند.
نشریه های دیگر کانادا نیز درباره این نمایش نقدهای مختلفی نوشته اند:
نشریه کرونیکل هرالد (Chronicle Herald) درباره این نمایش چنین نوشته است: «یک سفر زیبای شاعرانه... صمیمی، تکان‌دهنده و عمیقاً احساس‌برانگیز.»
و نشریه کو اُپ مدیا (Media Co-Op ) نیز این عبارات را به کاربرده است: «قدرتمند و تأثیرگذار، نمونة دیگری برایش سراغ نداریم.»
این نمایش با عوامل تماما کانادایی توسط شرکت هنری وان لایت تیاتر(one light theatre) در کانادا اجرا می شود و کارگردان آن شاهین صیادی هنرمند ایرانی الاصل مقیم کاناداست.
نمایش «شطرنج با ماشین قیامت» بار سوم است که در طول کمتر از یک سال، برای عموم علاقمندان در کشور کانادا روی صحنه می رود. هم اکنون اجرای این نمایش در شهر هالیفاکس ادامه دارد.
متن این اثر از رمان جنگی حبیب احمدزاده با عنوان «شطرنج با ماشین قیامت» اقتباس شده است. رمانی که تاکنون به زبان های انگلیسی، آلبانیایی، روسی و تاجیک در خارج از کشور ترجمه و به عنوان متن درسی در کنار دیگر کتاب این نویسنده با نام «داستان های شهرجنگی» در دانشگاه های امریکا تدریس می شود.
به همت انتشارات سوره مهرحوزه هنری، متن انگلیسی و فارسی این کتاب در ایران منتشر شده که چاپ نوزدهم فارسی و اول انگلیسی آن هم اکنون در کتابفروشی ها موجود است.
