«بولتن سینما»؛ ویژه نامه روزانه جشنواره فیلم فجر/2

عصر روز دوشنبه سیزدهم بهمن ماه نشست خبری فیلم سینمایی «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» با حضور عوامل این فیلم سینمایی از جمله وحید جلیلوند کارگردان، علی جلیلوند تهیه‌کننده، نیکی کریمی، برزو ارجمند، آفرین عبیسی و شاهرخ فروتنیان بازیگران، محمدحسین لطیفی تهیه‌کننده، مرتضی پورصمدی فیلمبردار، علی زرنگار فیلمنامه نویس برگزار شد.

در ابتدای این نشست وحید جلیلوند کارگردان فیلم با اشاره به اینکه «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» محصول کار همه تیم بوده است، گفت: زمانی که با علی زرنگار و حسین مهکام فیلمنامه را می نوشتیم در رابطه با معنای مولف بودن در یک فیلم صحبت می کردیم، اینکه ممکن است نویسنده، کارگردان و یا بازیگر در یک فیلم مولف باشند، اما من فکر می کنم که در این کار همه اهالی این فیلم مولف بودند، چه عوامل پشت دوربین و چه عوامل جلوی دوربین.

نیکی کریمی بازیگر سینما با اشاره به اینکه با زنده یاد انوشیروان ارجمند همکاری مستقیم نداشته است و اینکه یاد او را در این جلسه گرامی می دارد، بیان کرد: فیلمنامه خوب در سینمای ما بسیار کم است من سال پیش در جشنواره اعلام کردم که دوست دارم با کارگردانان فیلم اول کار کنم و زمانی که وحید جلیلوند این فیلمنامه را به من داد تا بخوانم، حس خوبی داشتم و مطمئن بودم «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» کار خوبی می شود، البته کارگردان نیز در خوب شدن یک کار بسیار تاثیرگذار است و وحید جلیلوند از جمله کارگردانان خوب سینمای ایران است.

بولتن سینما

علی زرنگار در ادامه این نشست افزود: این فیلم برای من تجربه خوبی بود و خیلی کم پیش می آید که یک گروه دور هم جمع شوند و اتفاقی درست بین آنها بیفتد و به یک گفتگوی مشترک برسند.

محمدحسین لطیفی یکی از تهیه کنندگان این فیلم در ادامه نشست توضیح داد: بار اصلی تهیه کنندگی فیلم بر دوش علی جلیلوند بود. من از این همه اشتیاق، هیجان و علاقه که در گروه وجود داشت بسیار لذت بردم و معتقد هستم کسانی که سال ها تجربه کار در پشت صحنه و جلوی دوربین دارند و آمادگی انجام کار در سینما را در خود احساس می کنند و حرفی برای گفتن با مردم دارند این حق را دارند که وارد سینما شوند. روزها می گذرد و ما مجبور هستیم آرام آرام از سینما و بی شک از دنیا برویم و در این میان باید کسانی بیایند که پرچم سینما را در دست داشته باشند. من سال هاست که وحید را می شناسم و با دردهایی که سال ها در دل دارد، آشنا هستم و همیشه دوست داشتم تا او منبر و یا بلندی پیدا کند تا بتواند دردهای مشترک خود را با مردم در میان بگذارد و از اینکه این فرصت برای او پیش آمده، بسیار خوشحالم.

بولتن سینما

پورصمدی فیلمبردار «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» در ادامه گفت: روز گذشته در یک فضای عاشقانه راجع به «ارغوان» حرف زدیم و امروز درباره یک مستند اجتماعی دور هم جمع شده ایم. امیدوارم خراشی که از این فیلم در ذهن مسئولان پیش آمده است شرایطی پیش آورد که آنها در مورد مسایل موجود در جامعه فکر کنند. امروز با دیدن این فیلم به این نتیجه رسیدم که «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» بیش از انتظار من جذاب و تکان دهنده بوده و خوشحالم که در این کار سهمی داشته ام.

شاهرخ فروتنیان در ادامه این نشست با اشاره به اینکه جای امیر آقایی را سبز می کنم، خاطر نشان کرد: از اینکه در این فیلم کار کرده ام، بسیار لذت می برم.

همچنین برزو ارجمند یکی دیگر از بازیگران «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» در این نشست یادآور شد: من اصولا در سینما آدم بدشانسی هستم و باورم نمی شود که با این همه خوش اقبالی در این فیلم حضور داشتم. آرزو داشتم که امروز این فیلم را با پدرم می‌دیدم. من ۲۰ سال برای چنین نقشی منتظر ماندم هر چند نقش من در این فیلم بسیار کوتاه بود، اما فرقی نمی‌کند؛ چراکه ۲۰ سال برای آن صبر کردم.

بولتن سینما

نیکی کریمی در ادامه با اشاره به اینکه اعتراف می کنم که آدم خوش شانسی در سینما هستم، توضیح داد: طی ۲۵ سال گذشته فیلمنامه های خوبی به من پیشنهاد شد و با گروه های خوبی کار کرده ام، اما این میان مانند بسیاری از بازیگران تجربه های ناموفقی هم داشته ام. من همیشه به دنبال سینمای متفکر بودم، سینمایی که بتواند به من انرژی بدهد و از سر صحنه بودن در آن فیلم لذت ببرم. طی این سال ها متوجه شدم که هیچ چیز ارزش این را ندارد که بخواهیم یک کار متوسط انجام دهیم. من امسال تجربه های خوبی را در سینما پشت سر گذاشته ام و «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» یکی از این فیلم ها به‌شمار می رود.

وی ادامه داد: کار در این فیلم برای من خیلی راحت نبود و برای بازی در این نقش نیازمند تمرکز بودم. وحید جلیلوند جزو کارگردانان سخت‌گیر است، اما این فیلم برای من تجربه خوشایندی بود و من نیز جای امیر آقایی را خالی می کنم و باید بگویم که از بازی او در فیلم لذت بردم.

وحید جلیلوند در ادامه با اشاره به بازی های درخشان بازیگران جوان فیلم بیان کرد: من در آخرین روز از فیلمبرداری از سحر احمدپور بخاطر تمامی آزار و اذیت هایم عذرخواهی کردم و امروز نیز در برابر مردم و مطبوعات باز هم از او عذر می خواهم.

بولتن سینما

وی با اشاره به اینکه «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» یک نقد و رئالیسم اجتماعی است، تصریح کرد: اینگونه نیست که بگوییم این نقش اجتماعی لایه پنهان ندارد. من چندان با شعار دادن موافق نیستم و در این فیلم هم دیدید که شعار ندادم و این در حالی است که داستان فیلمنامه جای شعارهای بسیاری داشت. در «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» دو مساله بسیار مهم است، اول نقد و ستایش اجتماع و دوم نقد و ستایش آدمی. جلال آشتیانی با اینکه پیامبرگونه زندگی نمی کند، اما در قسمت از فیلم، انسان را ستودنی می کند. من تصور می کنم که این فیلم تلاش کرده است تا در عین حال یک فیلم سینمایی است بازنمای واقعیت جامعه باشد و به عنوان یک مستند در نظر گرفته نشود.

این کارگردان سینما در پاسخ به این سوال که آیا جلال آشتیانی خود او است، توضیح داد: قبل از پاسخ دادن به این سوال، یک نقل قول از انوشیروان ارجمند بیان می کنم که همیشه می گفت من چیزی را بازی می کنم که نیستم. من توان از خودگذشتگی جلال آشتیانی را نداشتم و حتی توان این را ندارم که مانند این شخصیت اشتباه کنم، خیلی دوست دارم که مانند جلال آشتیانی باشم اما نمی توانم.

جلیلوند با اشاره به موانع و مشکلاتی که برای شخصیت سارا در اپیزود دوم تیم طراحی شده است، گفت: ما در جامعه آدم های بسیاری مانند لیلا داریم که می توانیم به راحتی با او همدردی کنیم، اما ستاره را با توجه به موقعیت او و اینکه بدون اجازه خانواده خود ازدواج کرده است، مورد پیش داوری و قضاوت قرار می دهیم.

بولتن سینما

آفرین عبیسی دیگر بازیگر «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» در ادامه نشست بیان کرد: زمانی که پیشنهاد بازی در این فیلم را به من دادند و من فیلمنامه را خواندم به دیدن وحید جلیلوند رفتم و به او گفتم که من از خواندن این فیلمنامه خیلی ناراحت هستم و نمی توانم نقش یک عمه را که اینقدر تلخ است، بازی کنم، اما حالا که فیلم را دیدم با خود گفتم که خدایا چقدر خوب است که هر کدام از ما بتوانیم هر چقدر کوچک بهم کمک کنیم تا چنین احساس رهایی برای همه پیش آید.

جلیلوند در ادامه در پاسخ به سوالی درباره فضای مستندگونه در ابتدای فیلم توضیح داد: زمانی که در یک فضای رئال اجتماعی کار می کنیم اگر مخاطب ناخوداگاه با فضای مستندگونه مواجه شود و در ادامه آن ناخوداگاه با بازیگران فیلم برخورد کند، باورپذیری و تاثیر بیشتری دارد، به همین دلیل قرار دادن مستند در ابتدای فیلم از نظر من توانسته حس باورپذیری را در مخاطب بیشتر کند.

این کارگردان در پایان با اشاره به اینکه با تک تک آدم هایی از جنس شخصیت های این فیلم زندگی کرده و ارتباط داشته است، اظهار کرد: داستان زندگی بسیاری از شخصیت های فیلم دور از ذهن ما نیست به عنوان مثال من خانواده ای را می‌شناسم که موقعیتی مشابه زندگی علی و لیلا را داشتند. پدر این خانواده یک کارخانه دار بزرگ بوده و یک روز که در جاده سمنان رانندگی می کرده، تصادف کرده است. هزینه عمل های متعدد این فرد باعث شده تا چنین خانواده متمولی نیازمند کمک های دستی باشند. اگر خودمان هم جستجویی در خانواده های اطراف خود داشته باشیم، افراد زیادی با چنین شرایطی می بینیم. امیر آقایی زمانی به دلیل همین مسایل گفت که تمام تلاش خود را در این فیلم می کند تا کسانی که «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» را می‌بینند، بعد از بیرون آمدن از سینما به نیازمندان کمک کنند.

آیدا پناهنده کارگردان جوان سینما با یادداشتی درباره روند ساخت فیلم «ناهید» از ابتدا تا انتها توضیح داد.

یادداشت این کارگردان جوان از این قرارست: «بعد از ساختن سه تله فیلم و اولین کار سینمایی، دیگر مطمئن شده ام که برخلاف آنچه همه می گویند مشکل اصلی سینمای ما، فیلمنامه نیست. حاضرم سرم را بدهم و به شما ثابت کنم که مشکل در جاهای دیگر هم به همان شدت، وجود دارد.

فرض کنید شما قرار است یک فیلمنامۀ نسبتاً خوب را تبدیل به فیلم کنید و کارگردان نسبتاً خوبی هم هستید و بنابراین شرط لازم برای ساخت یک فیلم نسبتاً خوب را دارید. فرض کنید آدم خوشحال پرانرژیِ محکمی هستید و کفش های آهنی تان را هم پایتان کرده اید. حالا قصه شروع می شود: مشکل اول، تهیه کننده ای است که وقت کند فقط و فقط فیلمنامۀ شما را بخواند. هر جا می روید، کوهی از فیلمنامه ها روی میزها تلنبار شده و همه در نوبت نشسته اند و شما باید بروید ته صف زنبیل بگذارید. وقتی چند نفر هم خارج از نوبت، وارد اتاق ویزیت می شوند، حق اعتراض ندارید. اگر بعد از ماه ها و سال ها این مشکل اولتان حل شود، تازه می رسید به مشکل پیچیدۀ بعدی.

در سینمای ما، برای کاراکترهایی در سنین مختلف، بازیگران متنوعی وجود ندارد و دستتان خیلی بسته است و امکان انتخاب زیادی ندارید. مثلاً اگر قرار است فیلم شما، بازیگر کودک یا نوجوان داشته باشد، فقط خدا باید به فریادتان برسد چون بازیگران کودک، خیلی کم تعدادند و وقتی می روید سراغشان، یا قد کشیده اند یا صدایشان دورگه شده یا بخاطر طمع یکی از والدین شان، هزار تا حاشیه پیدا کرده اند. یا ممکن است یک یا دو تا از نقش های توی فیلمنامه تان، مناسب فیزیک خیلی از بازیگرهای شناخته شده نباشد و آن وقت است که مکافات شروع می شود.

ممکن است شما نقشی را برای یک آدم مسن نوشته باشید و در جریان پیش تولید بفهمید بازیگرهایی که به آن فکر کرده اید، نقش های بزرگ تر از سن شان را بازی نمی کنند و حتی شاید با سن واقعی خودشان هم مشکل داشته باشند. یا بفهمید بعضی ها حاضر نیستند در فیلم بچه داشته باشند. یا آگاه شوید اگر فیلمنامۀ شما زن محور باشد، هستند کسانی که سایه تان را با تیر می زنند. یا با دوستانی ملاقات کنید که در شهرستان کار نمی کنند. یا بعد از یک ماه تماس و پیغام و پسغام فرستادن، بفهمید که فلان بازیگر در سفر خارج است و به این زودی ها برنمی گردد.

پیدا کردن بازیگر مناسب برای فیلمنامۀ نسبتاً خوب شما، مثل پیدا کردن پاسخ یک معادلۀ چند مجهولی است. شک نکنید که یک اشتباه کوچک می تواند فیلمنامۀ شما را، درب و داغان کند. بازیگرها قلب تپندۀ فیلم هستند و ما هنوز نتوانسته ایم به اندازۀ تقاضایمان، بازیگرهای متنوع داشته باشیم. مجبوریم فیلمنامه هایمان را آنقدر دستکاری و بزرگ و کوچک کنیم تا اندازۀ قامت بازیگران موجود و در دسترس بشوند.

بعد تازه باید همکاران دیگرتان را انتخاب کنید: فیلمبردار، طراح صحنه، صدابردار، تدوینگر، صداگذار، آهنگساز، منشی صحنه. اینجاست که می فهمید این سینمای ایران که می گفتند دیگر کارش تمام شده و دارد نفس های آخرش را می کشد، چقدر ماشاءالله شلوغ پلوغ است. چشم حسود کور، همه سر کارند و آنقدر تب فیلم و سریال ساختن، داغ است که بعضی ها از یک پروژه به پروژۀ بعد، دیزالو می شوند! هیچکس وقت سر خاراندن ندارد و آن هایی هم که وقت دارند، ممکن است یا سر دستمزد به توافق نرسند یا بیایند و بخواهند بدون توجه به فیلمنامه شما، ایده های خودشان را پیاده کنند یا به علت هزینه ها و مشکلات تولید و استرس تهیه کننده نتوانند ایده های شما را به سرانجام برسانند یا همزمان سر چند پروژه دیگر هم باشند. راستی حواستان باشد اگر خواستید نزدیک جشنوارۀ فجر فیلم بسازید، ممکن است یک گروه فیلمسازی دیگر، هرکدام از این بازیگرها و همکاران نازنین را که با کلی خون جگر خوردن پیدا کرده اید، روی هوا بزنند و از دستتان بیرون بیاورند. خیلی مراقب باشید!

همینطورها می شود که در انتها، فیلمنامۀ نسبتاً خوب شما به طرزی ناامیدکننده، به هدر رفته و سوخت شده است. منتقدان هم وقتی فیلم را می بینند، اولین ایراد را به فیلمنامه وارد می کنند چون نمی دانند کارگردان بدبخت، مجبور شده به تدریج از تمام مواضعش عقب نشینی کند و آنقدر کوتاه بیاید که آخر سر، فیلم مثله شده ای روی دستش بماند.

تمام این ها که نوشتم بلاهایی بود که با سماجت من و چند نفر از رفقای خوب گروه ساخت فیلم «ناهید» خوشبختانه از بیخ گوش پروژه مان رد شد و احساس می کنم شانس یاری کرد و توانستیم با کمی اغماض به جوهر فیلمنامه مان وفادار بمانیم . والسلام، فیلمنامه تمام!»