گروه سیاسی، یک اندیشکده آمریکایی در گزارشی راهبردی میگوید که توافق هستهای، پس از چندین دهه خصومت و دشمنی میان ایران و آمریکا، میتواند فرصتهای بیسابقهای برای «بهبود تدریجی» این روابط تیرهوتار به دست دهد.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، مرکز امنیت نوین آمریکا در جدیدترین گزارش راهبردی خود به بررسی موضوع توافق هستهای ایران و غرب پرداخته است. نویسندگان این گزارش راهبردی بر این باورند که توافق هستهای میتواند فرصتهای بیسابقهای را برای بهبود تدریجی روابط میان ایران و آمریکا به وجود آورد. ایران و آمریکا از زمان انقلاب اسلامی ایران تا به امروز روابط رسمی نداشتهاند و علیرغم آنکه هر دو طرف موضوع هستهای را امری جدا از روابط کلی دو کشور میدانند و نارضایتیهای تاریخی بسیاری از یکدیگر دارند، میتوانند در صورت دستیابی به توافق جامع هستهای گامهای هرچند در ابتدا کوچک و آهسته، اما رو به رشدی در جهت از بین بردن این دشمنی دیرینه بردارند.
■ موضوع گزارش راهبردی جدید مرکز امنیت نوین آمریکا ■
با ازسرگیری مذاکرات هستهای ایران و آمریکا ، «ایلان گلدنبرگ»، عضو ارشد و مدیر برنامه امنیتی خاورمیانه مرکز امنیت نوین آمریکا، «جیکوب استوکس» عضو ارشد «بیسویچ» در این مرکز و «نیکلاس هراس» محقق بخش تحقیقات خاورمیانه مرکز امنیت نوین آمریکا گزارش راهبردی جدیدی را درباره همکاری بالقوه با ایران در صورت حصول توافق هستهای منتشر کردند. عنوان گزارش راهبردی از این قرار است؛ «گرمشدن تدریجی: سنجش احتمالات همکاری با ایران پس از توافق هستهای».
■ دورنمای توافق هستهای ایران و غرب ■
دورنمای توافق هستهای میان غرب و ایران، بحثهای بسیاری در پی داشته و محور اصلی این بحثها عمدتاً این است که آیا چنین توافقی میتواند فرصتهایی برای همکاری ایران و آمریکا در طیف گستردهتری از مسائل و موضوعات ایجاد نماید یا خیر. هر توافقی تنها خطر اشاعه تسلیحات هستهای ایران را هدف قرار خواهد داد و حتی در صورت کسب موفقیت، بسیاری از منابع تنش همچنان حلنشده باقی خواهد ماند؛ مسائلی که از زمان انقلاب اسلامی ایران تاکنون بر روابط بین آمریکا و ایران سایه افکنده است.
■ تأکید ایران و آمریکا بر مستقل بودن پرونده هستهای از دیگر مسائل ■
دولت اوباما تأکید کرده است که هرگونه توافق درباره «پرونده هستهای» از مسئله کلی سیاست آمریکا در مورد ایران مجزا و مستقل خواهد بود. «وندی آر. شرمن» سفیر و سرپرست تیم مذاکرهکننده آمریکا صراحتاً این موضوع را اعلام نموده و گفته است: «همکاری بر سر یک موضوع واحد، مستلزم سکوت در مورد سایر مسائل نبوده و چنین پیامدی نیز در پی نخواهد داشت». آیتالله علی خامنهای، رهبر معظم جمهوری اسلامی نیز به همین اندازه بر مجزا کردن مسئله هستهای و جداسازی آن از روابط کلی ایران و آمریکا تأکید ورزیده است. اما این اظهارات منفی مشخص نمیکنند که چه اتفاقاتی میتواند در روزها و سالهای پس از توافق هستهای رخ بدهد.
■ علل و عوامل سردی روابط میان ایران و آمریکا ■
آنچه مسلم است، هرگونه کاهش در سردی روابط بین این دو کشور با چالشهای عظیمی روبرو خواهد بود. آمریکا و ایران از سال ۱۹۷۹ تاکنون بههیچوجه روابط رسمی نداشتهاند. از آن تاریخ به بعد، دولتهای آمریکا یکی پس از دیگری ایران را کشوری حامی تروریسم نامیدهاند و بر اساس گسترهای از فعالیتها و اقدامات ایران علاوه بر اشاعه تسلیحات هستهای، تحریمهایی را بر این کشور اعمال کردهاند. هر دو کشور فهرست بلندبالایی از شکایات و نارضایتی دارند. ایران از آمریکا به خاطر حمایت از شاه و حمایت از صدام حسین در زمان جنگ ایران و عراق دلخور و ناراضی است. آمریکا، در سوی دیگر، تسخیر سفارت این کشور در تهران و حمایت ایران از شبهنظامیان عراق را در خاطر دارد.
■ چالشهای پیش روی همکاری میان ایران و آمریکا■
این نارضایتیها در هر دو طرف بدین معناست که مقاومت شدید درون نظام سیاسی هر دو کشور با همکاری ایران و آمریکا مخالفت خواهد کرد. بعلاوه، اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیجفارس هم به احتمال زیاد با هرگونه افزایش در همکاری بین ایران و آمریکا مخالف خواهند بود و این در حالی است که آمریکا برای دستیابی به دیگر منافع خود در منطقه به حمایت آنها نیاز دارد. با این وجود و علیرغم همه این چالشها، منافع ایران در برخی مناطق با منافع آمریکا و دیگر متحدانش همسو است. هر دو کشور خواهان امنیت دریایی و جریان آزاد انرژیبه خارج از خاورمیانه هستند. هر دو مایلاند ثبات در افغانستان برقرار شود و نفوذ طالبان تا جایی که امکان دارد محدود شود. هر دو با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) مخالفاند و ممکن است برای همکاری علیه این گروه تروریستی تمایل نشان دهند.
■ اصول لازم برای سیاست آمریکا در راستای بهبود روابط با ایران ■
این مقاله فرضیاتی درباره دورنمای نهایی توافق جامع هستهای بین آمریکا و ایران مطرح میکند (با علم به اینکه این توافق هستهای حتمی و قطعی نیست) و سپس با عمق بیشتری به موانع و فرصتهای موجود بر سر راه همکاری ایران و آمریکا میپردازد. این مقاله در پایان چنین نتیجه میگیرد که آمریکا بهتر است در راستای همکاری با ایران پس از رسیدن به توافق هستهای، رویکرد صبورانه، محدود و رو به رشدی بر اساس اصول زیر داشته باشد:
۱- مسئله هستهای همچنان مسئله اصلی و در کانون توجه باشد.
۲- کانالهای ارتباطی ایجادشده طی گفتگوهای هستهای را ادامه دهد، به این کانالها رسمیت داده و آنها را گسترش دهد.
۳- در آغاز قدمهای کوچکی بردارد و از مسائلی شروع کند که بار سیاسی کمتری را یدک میکشند از قبیل امنیت دریایی و مسئله افغانستان.
۴- بر حوزهها و مسائلی تمرکز کند که سیاست آنها در هر دو طرف، در کنترل میانهروها و تکنوکراتها باشد.
۵- همکاری اولیه درباره مسئله داعش را به از بین بردن عملیاتی تضادها و اختلافها محدود کرده و از هرگونه اقدام در زمینه همکاریهای استراتژیک پرهیز کند؛ در بلندمدت بیازماید که آیا امکان افزایش همکاری، بخصوص درباره عراق وجود دارد یا خیر.
۶- درباره تلاشها و اقدامات آمریکا برای بهبود همکاری با ایران، با شرکای منطقهای روراست باشد و مواضع خود را شفاف اعلام کند.
۷- با اعلام آمادگی برای حمایتهای نظامی بیشتر، به شرکای منطقهای خود اطمینان دهد که منافع آنها به حاشیه نرفته و مورد توجه آمریکاست.
در پایان باید گفت که حصول توافق هستهای، پس از چندین دهه خصومت و دشمنی میان ایران و آمریکا، میتواند فرصتهای بیسابقهای برای «بهبود تدریجی» این روابط تیرهوتار به دست دهد.
متن کامل این گزارش را میتوانید از لینک پایین دانلود نمایید:
همکاری بالقوه با ایران پس از حصول توافق هستهای