تشدید بیماری ملک عبدالله و بحران جانشینی در عربستان

گروه بین الملل، تشدید بیماری ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی و یا مرگ وی پیامدهای بسیاری را در مجامع بین‌المللی، بازارهای نفت، انرژی و کشورهای عربی و مسلمان به همراه خواهد داشت و در صورت تشدید بحران جانشینی در عربستان، آمریکا باید در این موضوع دخالت کرده و اقداماتی را صورت دهد.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، اندیشکده واشنگتن در تحلیلی به قلم «سایمن اندرسون»، مدیر برنامه سیاست انرژی و خلیج‌فارس در این مؤسسه به بررسی موضوع جانشینی در عربستان‌سعودی پرداخته است. نویسنده این مقاله عنوان می‌کند با وخیم‌تر شدن شرایط جسمانی «ملک عبدالله»، پادشاه نود و یک ساله عربستان‌سعودی بحث بر سر جانشینی وی بالا گرفته و رقابت شدیدی میان شاهزادگان کاخ سعودی ایجاد شده است. در ادامه آمده است تشدید بیماری پادشاه عربستان و یا مرگ وی پیامدهای بسیاری را در مجامع بین‌المللی، بازار نفت و کشورهای عربی و مسلمان به همراه خواهد داشت و در صورت تشدید بحران جانشینی در عربستان، آمریکا باید در این موضوع دخالت کرده و اقداماتی را صورت دهد.


■ وضعیت جسمانی وخیم پادشاه عربستان‌سعودی در طی چند هفته اخیر■

مرگ یا ناتوانی «ملک عبدالله»، پادشاه عربستان‌سعودی موجب تشدید تنش‌ها در درون خانواده سلطنتی و بالا گرفتن بحث‌ها بر سر جانشینی وی خواهد شد. مقامات عربستان‌سعودی اخیراً اعلام کردند «ملک عبدالله» به منظور انجام برخی معاینات پزشکی به بیمارستان «ریاض» منتقل شده است. اما از آنجایی که «ملک عبدالله» در کاخ پادشاهی خود امکانات پزشکی بسیار خوبی در اختیار دارد، انتقال ناگهانی وی به بیمارستان نشان می‌دهد وضعیت جسمی پادشاه نود و یک ساله عربستان‌سعودی بسیار جدی و نگران‌کننده است. از طرفی «ملک عبدالله» دچار اضافه وزن است و گزارش‌های پیشین حاکی از آن‌اند که وی از درد کمر نیز رنج می‌برد، همین موضوع نیز باعث شده تا برای ایستادن با مشکل روبرو شود و به همین دلیل از واکر استفاده می‌کند. البته مشکلات جسمی پادشاه عربستان به اینجا ختم نمی‌شود و گمان می‌رود بیماری و بسیاری از مشکلات جسمی وی ناشی از استعمال بیش از حد سیگار در طی سالیان متمادی باشد.

 

■ وضعیت شاهزاده «سلمان بن عبدالعزیز»، ولیعهد عربستان نیز چندان مناسب نیست ■

اگر پادشاه عربستان بمیرد، احتمالاً شاهزاده «سلمان بن عبدالعزیز» برادر ناتنی ۸۷ ساله وی به قدرت رسیده و جانشین او خواهد شد. علی رغم اینکه شاهزاده «سلمان» در ملاقات‌ها و جلسات عمومی بسیار پرتوان و قوی ظاهر می‌شود ولی آشکارا از بیماری «زوال عقل» رنج می‌برد. به گفته برخی دیدارکنندگان، شاهزاده «سلمان» پس از چند دقیقه صحبت و گفتگو، رشته کلام را از دست می‌دهد و سخنان نامنسجم و بی‌ربطی را به زبان می‌آورد. حضور سلمان در محافل عمومی را به عزم وی برای رسیدن به سلطنت نسبت می‌دهند. البته احتمال قوی‌تر آن است که جاه‌طلبی خویشاوندان نزدیک سلمان، او را به این کار وامی‌دارند.

 

■ به رغم بیماری شدید پادشاه عربستان، وی همچنان تصمیم گیرنده اصلی در این کشور است ■

رقابت شاهزادگان کاخ سعودی بر سر جانشینی آنقدر شدید است که «ملک عبدالله» تاکنون نتوانسته شاهزاده «سلمان» را از سمت خود برکنار کند، هرچند که وی در ماه مارس گذشته شاهزاده «مقرن بن عبدالعزیز»، دیگر برادر ناتنی خود و آخرین فرزند بازمانده از «ملک عبدالعزیز» بنیانگذار پادشاهی سعودی را به سمت معاون ولیعهد منصوب کرد. این اقدام پادشاه عربستان بدین معناست که قصد دارد ادعاهای دیگر برادران ناتنی را نادیده بگیرد و با انجام اقداماتی در شورای بیعت، موافقت اعضا را پیشاپیش کسب نموده و بدین ترتیب جایگاه جدید شاهزاده مقرن را محکم کند. از طرفی شاهزاده «مقرن بن عبدالعزیز» از تائید همه اعضای شورای بیعت برخوردار نیست. در ماه‌های اخیر پادشاه عربستان‌سعودی به ندرت در محافل عمومی حضور پیدا کرده است، اما با این وجود همچنان تصمیم گیرنده اصلی در این کشور است. «ملک عبدالله» در اواسط ماه اکتبر به منظور حل‌وفصل اختلافات میان کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارسبا «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی»، امیر قطر دیدار کرد و در اواسط ماه دسامبر نیز به منظور بحث و گفتگو درباره بحران سوریه با «ملک عبدالله»، پادشاه اردن ملاقات کرد.

 

■ تأثیرات و پیامدهای احتمالی ناشی از تشدید بیماری یا مرگ پادشاه عربستان‌سعودی ■

عربستان‌سعودی به عنوان بزرگ‌ترین کشور صادرکننده نفت در جهان از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین خلاء قدرتی که به واسطه مرگ یا با بستری طولانی مدت پادشاه عربستان در این کشور بوجود خواهد آمد، به سرعت موجی از نگرانی‌ها را در مجامع بین‌المللی ایجاد خواهد کرد. علیرغم موقعیت غالب عربستان‌سعودی و تسلط بر بازار نفت، به نظر می‌رسد که این کشور در جلوگیری از روند نزولی و سقوط قیمت نفت کاملاً ناتوان است اما در این مدت تلاش کرده سهم خود را در بازار نفت همچنان حفظ کرده و احتمالاً فعالیت‌های اکتشافی آمریکا در حوزه نفت شیل را نیز تضعیف کند. این امر همچنین بر جایگاه رهبری عربستان در میان کشورهای عرب و عموماً مسلمان، و بخصوص بر مقابله این کشور با خطر دولت اسلامی عراق و شام (داعش) تأثیرگذار خواهد بود زیرا عربستان یکی از اعضای اصلی ائتلاف بین‌المللی علیه داعش به رهبری آمریکاست. بروز ناگهانی مشکلات درخصوص فعالان شیعه عربستان، که تحت تأثیر ایران قرار دارند نیز همواره نگران‌کننده بوده است.

 

■ آمریکا در خصوص وضعیت عربستان‌سعودی چه اقدامی باید انجام دهد؟ ■

آمریکا همچون گذشته تلاش کرده است، به دلیل فقدان نفوذپذیری و احتمال عواقب ناگوار، از تأثیر بر سیستم جانشینی در عربستان‌سعودی خودداری نماید. اما اگر تغییر پادشاه عربستان با آشفتگی همراه شود، آمریکا باید بر اهمیت رهبری کارآمد و فوری تأکید نموده و امیدی نداشته باشد که عربستان سعودی خود بتواند این مشکل را حل کند. اگرچه این نوع اقدامات به احتمال زیاد بصورت محتاطانه انجام خواهد شد اما این خطر وجود دارد که جامعه بین‌المللی این دیپلماسی آرام را با بی‌تفاوتی اشتباه بگیرد.