گام بزرگ جایگزینی مالیات با نفت در بودجه 94

به گزارش بولتن نیوز، اما کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی که همواره عمده بودجه های سنواتی بر آن استوار بود، درماه های اخیر باعث شد تا در لایحه بودجه سال آینده سهم نفت به میزان بالایی کاهش یابد و در مقابل درآمدهای مالیاتی جای آن را بگیرد.

بنابراین در لایحه پیشنهادی دولت برای سال آینده در حالی که درآمدهای نفتی پیش بینی شده حدود 71 هزار میلیارد تومان است، درآمدهای مالیاتی از 86 هزار میلیارد تومان عبور کرده است. درهمین راستا مسئولان دولت یازدهم اعتقاد دارند که حتی بدون نفت و برپایه مالیات می توان کشور را اداره کرد. اما برای اجرایی شدن این موضوع که آرزوی بسیاری از مسئولان و کارشناسان است به بسترها و زیرساخت هایی نیاز است که مهم ترین آن ورود فراریان مالیاتی و معافان از آن به تور مالیاتی کشور است.

*معافیت مالیاتی 43 درصد تولید ناخالص داخلی ایران

در همین ارتباط روزگذشته در هشتمین همایش سیاست های مالی و مالیاتی وزیر امور اقتصادی و دارایی درپیامی با انتقاد از معافیت مالیاتی بخش قابل توجهی از اقتصاد که براساس برآوردها 43 درصد کل تولید ناخالص داخلی است، از برنامه جدی دولت برای تغییرات اساسی در این حوزه خبرداد. علی طیب نیا، بر ضرورت توجه توأمان به افزایش درآمدهای مالیاتی و رونق کسب و کار تأکید کرده است.

در این پیام آمده است: در حال حاضر، عمده منبع درآمدی اداره کشور و تأمین بودجه عمومی دولت از طریق درآمدهای نفتی است به طوری که طی سال های اخیر، سهم بالای منابع نفتی از درآمدهای عمومی دولت، اثرات محدود کننده ای بر مالیه دولت داشته است. از این رو توجه به سهم درآمدهای غیر نفتی در نظام درآمدی دولت می تواند راهنمایی مناسب برای سیاستگذاری در زمینه افزایش سهم منابع مالیاتی به عنوان منبع پایدار در ترکیب منابع درآمدی دولت باشد.

طیب نیا در این بیانیه خاطرنشان کرده است: دولت مصمم است با توجه به سیاست های ابلاغی در اسناد بالادستی و با نگرش علمی به مسائل مختلف در عرصه های اقتصادی کشور، تغییرات اساسی در این عرصه ایجاد کند. در این راستا در حوزه نظام مالیاتی اگرچه تلاش ها و اقدامات قابل توجهی در دو دهه اخیر برای توسعه نظام مالیاتی کشور انجام شده است که با هیچ برهه ای از تاریخ اقتصاد ایران قابل قیاس نیست، با وجود این مالیات هنوز به جایگاه واقعی خود در اقتصاد به عنوان یک ابزار تأمین مالی پایدار برای دولت و ابزار سیاستگذاری اقتصادی دست نیافته است. این مسأله جدای از مشکلاتی که گریبانگیر نظام مالیاتی است، به نقش پررنگ درآمدهای نفتی در اقتصاد بر می گردد.

طیب نیا با اشاره به اینکه یکی از منابع مطمئن درآمدی که می تواند جایگزینی مناسب برای درآمدهای پرنوسان نفتی باشد، درآمدهای مالیاتی است، عنوان کرد: مالیات دو اثر عمده و فزاینده دارد که نبایستی از نظر دور داشت، اولاً توجه به مالیات جز با رونق تولید داخلی میسر نیست که همین توجه منجر به توجه مضاعف به توانمندی های تولید داخلی می شود. ثانیاً رونق کسب و کار و تولید داخلی خود منجر به افزایش پایه مالیاتی و به تبع آن رشد درآمدهای مالیاتی می گردد. لذا توجه به مالیات به توجه مضاعف به تولید داخلی نیز منجر می شود و بالعکس.

*توانایی اداره کشور بامالیات را داریم

همچنین رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور نیز در این همایش با بیان اینکه با مالیات می توانیم کشور را اداره کنیم، گفت: لایحه استفاده و نظارت بر صندوق فروش را آماده کرده ایم که آن را بزودی تقدیم دولت خواهیم کرد.

علی عسکری در هشتمین همایش سیاست های مالی و مالیاتی، گفت: باید روز به روز اتکا به درآمدهای نفتی را کاهش دهیم زیرا کشور دارای ظرفیت های اقتصادی زیادی است به طوری که می توانیم با درآمدهای مالیاتی کشور را اداره کنیم.

رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور افزود: از آنجا که رهبر معظم انقلاب در ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی کاهش اتکا به درآمدهای نفتی و شفافیت در امور اقتصادی را مورد تأکید قرار دادند، لازمه کاهش اتکا به درآمدهای نفتی، تحقق در نظام مالیاتی کشور است که این کار را در دستور کار قرار داده ایم.

وی با بیان اینکه در همین رابطه اصلاح قانون مالیات که قانون مادر محسوب می شود، در مرحله نهایی تصویب مجلس است و امیدواریم این قانون در کمتر از یک ماه آینده ابلاغ شود، از اصلاح در ساختار فناوری نظام مالیاتی و نیروی انسانی و بازنگری در نظام مالیاتی کشور به عنوان دیگر راهکارهای سازمان امور مالیاتی برای کاهش اتکا به درآمدهای نفتی یاد کرد و گفت: قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز برای اصلاح و تکمیل به دولت ارائه شده است. معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی افزود: در این قانون متوجه شدیم که قوانین قبلی درباره ایجاد صندوق فروش، اجرایی نشده و پیش بینی ها درست نبوده است بنابراین لایحه استفاده و نظارت بر صندوق فروش را آماده کرده ایم که آن را بزودی تقدیم دولت خواهیم کرد.

*سهم 72 درصدی مالیات از درآمد دولت در سال آینده

در همین زمینه رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران گفت: ای کاش به جای اجبار و اکراه کنونی کاهش اتکای درآمدهای دولت به نفت از روی اختیار از آن فاصله می گرفتیم. ابوالقاسم مهدوی با اشاره به اینکه اگر نفت به اجبار فعلی از درآمدهای کشور خارج نمی شد، باید از آن به اختیار فاصله می گرفتیم تصریح کرد: 72درصد درآمدها از مالیات بوده و مالیات در مردم سالاری نقش دارد که می تواند دولت را پاسخگو کند و جایگزین کردن درآمدهای مالیاتی به جای نفت به اجبار و اکراه بوده و ای کاش پیش از این عملیاتی می شد. مخارج دولت اگر از طریق مالیات باشد تعامل بین مردم و دولت را ایجاد می کند و طبق گفته مسئولان امسال 20 درصد پایه مالیاتی افزایش می یابد و همچنین سهم 72درصدی از بودجه خواهد داشت.

*بسیاری از افراد مالیات نمی دهند

مهدی تقوی اقتصاددان در گفت و گو با «ایران» از راه های کسب درآمد مالیاتی توسط دولت در راستای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی صحبت به میان آورد و اظهار داشت: یکی از مهم ترین عواملی که مانع کسب درآمدهای مالیاتی توسط دولت و از طرف دیگر وابستگی به درآمدهای نفتی شده شناسایی نشدن مؤدیان مالیاتی است به طوری که هم اکنون بسیاری از شغل ها وجود دارد که مالیات نمی پردازند.

وی با اشاره به دلالان دلار و سکه در بازار آزاد تصریح کرد: این افراد که در زمان نوسانات دلار و سکه سودهای افسانه ای از این بازار کسب کردند نه تنها هیچ مالیاتی نمی دهند بلکه اطلاعاتشان در هیچ محل رسمی ثبت نشده است. این در حالی است که صرافی ها با همان شغل مالیات می دهند و اظهارنامه مالیاتی پر می کنند.

تقوی با تأکید بر اینکه شغل های بسیاری وجود دارد که در دسته اقتصاد زیرزمینی قرار دارند و از زیر بار مالیات فرار می کنند خاطرنشان کرد: این در حالی است که دسته اندکی از شغل های آزاد و تمام کارکنان دولتی و غیردولتی که حقوق بگیر هستند مالیات پرداخت می کنند. این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه پرداخت نکردن مالیات به دلیل نبود اطلاعات در سیستم های سازمان امور مالیاتی به صورت بسیار گسترده وجود دارد اظهار داشت: این فرارمالیاتی حتی در شغل های غیرقانونی هم مشاهده می شود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به امکان کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در صورت افزایش درآمدهای مالیاتی اظهار داشت: کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی به سادگی روی نخواهد داد چراکه کشورهایی از جمله دانمارک به قدری دارای اقتصاد شکوفا هستند و اقتصادشان رشد کرده که با درآمدهای دولت از محل کسب مالیات اقتصادشان اداره می شود و درآمد حاصل از نفت را به صندوق ذخیره واریز می کنند. به گفته وی: از آنجایی که درآمد نفت در زمان کوتاهی پایان یافته و محدود است دولت باید در تلاش برای افزایش درآمدهای مالیاتی باشد.

کارشناس اقتصادی از ضعف درآمدهای مالیاتی صحبت به میان آورد و تصریح کرد: سیستم مالیاتی در کشور ما چنان پیشرفته نیست و باید به سمت مکانیزه شدن سیستم مالیاتی حرکت کنیم. وی با تأکید بر لزوم اصلاح قانون مالیاتی اظهار داشت: دولت باید با طراحی سیستم مکانیزه از فرار مالیاتی جلوگیری به عمل بیاورد و این اتفاق باید با کنترل شدید بر اخذ مالیات همراه باشد. به گفته تقوی: در صورتی که سیستم اخذ مالیات با کاهش فرار مالیاتی همراه شود درآمدهای مالیاتی دولت افزایش خواهد یافت.

*کسب درآمد از مالیات نیازمند ساختار اقتصادی درست است

همچنین محمود جام ساز اقتصاددان گفت: در کشورهای پیشرفته 90 درصد بودجه به درآمدهای مالیاتی وابسته است. در این کشورها دولت شرایط کسب و کار و امنیت سرمایه گذاری را به نحوی فراهم می کند که سرمایه داران بدون ترس از نبود تعادل اقتصادی و ریسک های اقتصادی سرمایه گذاری می کنند.

وی افزود: افزایش سرمایه گذاری رشد اقتصادی و افزایش درآمد ملی را در پی دارد. هر چقدر درآمدها بیشتر باشد دولت بیشتر می تواند درآمد مالیاتی کسب کند. جام ساز با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته برای افزایش درآمدها برنامه دقیقی دارند گفت: برای افزایش سرمایه گذاری تسهیلات با نرخ بهره بسیار اندک در اختیار فعالان اقتصادی و تولید کنندگان قرار می دهند تا با افزایش درآمدها از آن طرف درآمد مالیاتی دولت هم بیشتر شود. جام ساز گفت: از طرف دیگر فرهنگ مالیاتی در این کشورها برقرار است و مردم وقتی می بینند دولت شرایط رفاه اقتصادی، خدمات رفاه عمومی و بیمه را برای آنان فراهم می کند آنها هم در مقابل مالیات می پردازند و در برابر مالیاتی هم که می پردازند از دولت مطالبات رفاهی دارند.

وی افزود: اما در کشورهایی که متکی به درآمدهای ملی هستند درآمدهای مالیاتی کم رنگ می شود. در این کشورها چون دولت درآمد مجانی دارد دیگر نیازی به درآمدهایی مانند مالیات ندارد و تلاشی برای اخذ این درآمد ها نمی کند. به گفته جام ساز در کشور ما هم درآمدهای نفتی نبود شفافیت اقتصادی و فساد دولتی را ایجاد کرده است طوری که بسیاری از شرکت ها و افرادی که درآمدهای بالا دارند مالیات نمی پردازند و فقط درآمد کارمندان شفاف است. از طرف دیگر به دلیل وجود نهادهای سنتی قانون مالیات آن طور که باید اصلاح نشده و اخذ مالیات یکی از معضلات کشور است. وی خاطرنشان کرد: وقتی دولت متکی به منابعی مانند نفت است تخصیص بهینه منابع به درستی انجام نمی شود و در تخصیص منابع اولویت سیاسی بر اولویت اقتصادی ترجیح دارد. وی گفت: برای افزایش درآمد های مالیاتی راهی جز اصلاح ساختار اقتصادی نداریم و باید نظام اندیشه اقتصادی را عوض کنیم. تا نظام اقتصادی را اصلاح نکنیم اجرای برنامه هایی مانند اصلاح ساختار مالیاتی یا خصوصی سازی به طور کامل و درست قابلیت اجرایی ندارد.

جام ساز تأکید کرد: در حال حاضر بیشترین حجم مالیات توسط افرادی پرداخت می شود که حقوق مشخصی دارند اما معلوم نیست اصناف یا شرکت های بزرگ چه میزان درآمد کسب می کنند تا مالیاتی متناسب با درآمدشان پرداخت کنند.

*روزنامه ایران