خطوط ریلی و گره‌های اقتصادی ایران

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه ایران ، در سال‌های گذشته بسیاری از استادان اقتصاد به دولت‌ها توصیه می‌کردند توسعه خطوط ریلی را جدی بگیرند و آن را یکی از اولویت‌های برنامه‌های عمرانی خود قرار دهند. گسترش خطوط ریلی، چه خطوط درون شهری چه خطوط برون شهری و خطوط خارج از مرزها اثرات بسیار مهم اقتصادی دارد. تسهیل حمل‌و نقل تجاری، ایجاد یکپارچگی بین کشورهای مختلف، رونق کسب و کار و کاهش هزینه مبادلات تجاری تنها بخشی از اثرات توسعه و گسترش خطوط ریلی بر رشد اقتصادی است. در واقع توسعه ریل و راه‌آهن باعث استفاده بهتر از پتانسیل‌های اقتصادی هر کشوری می‌شود.

حمل و نقل ریلی برخلاف حمل و نقل جاده‌ای، حوادث و تلفات جانی اندکی دارد. مزیت‌های دیگر گسترش حمل و نقل ریلی، کاهش چشمگیر مصرف سوخت، آلودگی هوا و ترافیک است. همین مسأله باعث شده تا ساخت، گسترش و تعمیر خطوط ریلی در قیاس با جاده‌سازی بسیار مهم‌تر باشد چون علاوه بر مزیت‌های داخلی، جایگاه بین‌المللی ایران را از نظر شاهراه مبادلاتی ارتقا می‌دهد. روز گذشته یکی از خطوط مهم ریلی که کشورهای آسیای مرکزی را از طریق ایران به خلیج فارس متصل می‌کند با حضور رؤسای جمهوری سه کشور ایران، ترکمنستان و قزاقستان افتتاح شد. بهره‌برداری از این خط ریلی گام ارزشمندی است که دولت برداشته که باید آن را گسترش و به سایر مناطق بسط دهد. این خط ریلی و در مجموع توسعه راه‌آهن برای ایران حیاتی است؛ از آن جهت که کشور ما از نظر کشاورزی و صنعتی ظرفیت‌های بسیاری دارد و از طریق ریل ما می‌توانیم تجارت خود را در این بخش با دنیا افزایش دهیم.
با گسترش راه‌آهن می‌توانیم نیازهای خود را با هزینه کمتر از کشورهای دیگر مرتفع کنیم یا محصولات خود را صادر کنیم. افزایش مبادلات تجاری یکی از راه‌های افزایش اشتغال محسوب می‌شود. به عنوان مثال اکنون که کم آبی یکی از مشکلات اصلی ما برای تولیدات کشاورزی است از طریق راه‌آهن می‌توانیم کالاهای مورد نیاز خود را با هزینه کمتری وارد کشور کرده و از سوی دیگر کالاهای مازاد دیگر را صادر کنیم.
از سوی دیگر در شرایط رکود تورمی، یکی از مشکلات مهم به کار‌گیری نیروی کار است، اما گسترش خطوط ریلی، جذب نیروی کار را افزایش می‌دهد زیرا بیش از 80 درصد امور مربوط به زیرساخت‌های ریلی در داخل کشور تهیه می‌شود و درصد کمی از کالاها با تکنولوژی پیشرفته برای ساخت ریل را وارد می‌کنیم. بنابراین با توجه به این مزایا اگر دولت توسعه خطوط ریلی را ادامه داده و آن را یکی از سیاست‌های اصلی توسعه حمل و نقلی قرار دهد، رونق اقتصادی و به دنبال آن خروج از رکود تورمی رقم خواهد خورد و این سیاست مبنای رشد اقتصادی خواهد شد.
کشورهای منطقه بالغ بر 250 میلیون نفر جمعیت دارند. پس با توجه به این جمعیت، بازار بزرگی در این کشورها وجود دارد که ما می‌توانیم با توسعه
حمل و نقل، تجارت کشورهای منطقه را تسهیل ببخشیم و از طرف دیگر نیز تولیدات خود را راحت‌تر صادر کنیم. یکی از مشکلات همسایگان شمالی ایران دسترسی نداشتن آنان به بازارهای جهانی و بسته بودن مسیرهای تجاری آنان است. این کشورها با استفاده از موقعیت ویژه و مسیر ترانزیتی ایران می‌توانند تجارت خود را افزایش دهند. از طرف دیگر گسترش رابطه تجاری با کشورهای همجوار، علاوه بر اینکه ایران را در موقعیت ممتازی قرار می‌دهد، تمایل کشورهای دیگر را برای افزایش سرمایه‌گذاری و مبادلات تجاری با ایران افزایش می‌دهد.

*
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی