آقای متفکر! هرمنوتیک در قانون خدا راهی ندارد

گروه مذهبی، مجتهد شبستری، که نگاه هرمنوتیکال او به دین وجه مشخصه و معرفه‌ی وی محسوب می‌شود، در مقاله‌ای جدید، به تکرار نظریات قبلی خود پرداخته و اینبار با موضعیت بخشیدن به ماجرای اخیرا معروف شده‌ی اعدام ریحانه، به حکم قصاص در اسلام نگاه تأویلی کرده و خواستار تعطیلی این حکم قرآن شده است:

«چنانکه پیشتر نوشته‌ام، در عصر حاضر ما ایرانیان در جامعه‌ای جدید زندگی می‌کنیم و در آن چنان زندگی اجتماعی‌ای به سر می‌بریم که به هیچ صورت، استمرار زندگی اجتماعی قبیله‌ای مومنان عصر پیامبر نیست ... در عصر حاضر قانونگزاران ما موظفند قانون مجازات کشور ایران را با توجه به تغییرات اجتماعی که به «دولت – ملت» شدن جامعه ما منتهی شده، بر مبنای پاسداری از عدالت که حق جامعه است تدوین کنند و نه بر مبنای حق انتقام کشیدن بازماندگان مقتول که مخصوص زندگی‌های قبیله‌ای است.»

به گزارش بولتن نیوز، همان‌طور که در متن مختصر بالا مشهود است و اگر کل مطلب را بخوانید، بیشتر متوجه می‌شوید، مجتهد شبستری در گام اول، قانون قصاص را از جایگاه مقدس و الهی‌اش پایین آورده و آنرا قانون خدا که خدشه ناپذیر است، نمی‌داند. در گام دوم و بعد از خروج حکم قصاص از محدوده‌ی خط قرمز، آنرا محصول انتقام‌کشی اعراب بادیه‌نشین می‌داند و در نتیجه، مخصوص به زمان و مکان خاص خود.
بدیهی‌ست در این شرایط که قصاص دیگر قانون خدا نیست و تنها از سر خوی انتقام‌جویانه‌ی قبیله‌های عربی هزار سال پیش ایجاد و وارد احکام دین شده است، به راحتی می‌توان آنرا با امروز نامتناسب دید و کنارش گذاشت. یعنی وقتی قصاص حکم خدا نباشد، لزومی ندارد جامعه خودش را با آن تطبیق دهد، بلکه باید این حکم، خودش را با جامعه تطبیق دهد. و اصلا چه لزومی دارد که ما بعد از گذشت این همه سال، هنوز بر مدار گذشتگان حرکت کنیم؟


به نظر می‌رسد ریشه‌ی اصلی مشکل این ایده و همه‌ی نظریاتی که در خصوص هرمنوتیک دینی مطرح می‌شود در این باشد که هرمنوتیک را که مخصوص تحلیل و بررسی کلام انسان است، وارد حوزه‌ی کلام‌الله می‌کنند. خصوصا در حوزه‌ی قوانین الهی مثل حکم قصاص. و این، از بزرگ‌ترین و مهلک‌ترین اشتباهاتی‌ست که این افراد انجام داده و می‌تواند باعث نابودی دنیا و عقبی همه‌ی انسان‌ها شود.
اینکه ما ادعا کنیم قصاص مخصوص به خوی انتقام‌گیرانه‌ی اعراب قبیله‌ایست، آیا می‌تواند نافی وجود این حکم در بین سایر مردم و قبایل جهان شود؟ آیا آنها هم بر اساس انتقام‌گیری این حکم را قرار داده‌اند؟ و آیا خداوند صرفا برای تأیید خوی انتقا‌م‌گیرانه‌ی اعراب جاهلی، این قانون را وارد قرآن کریم کرده است؟ اینکه در قرآن بیان شده که در حکم قصاص، حیات قرار دارد، موید خوی انتقام‌جویانه‌ی اعراب هزار سال پیش است؟
که اگر اینگونه باشد، پس همه‌ی اصول و عقاید و شرایع اسلامی بر مبنای همین قبیله‌گرایی‌ها بنا شده است. و دیگر چه چیزی از اسلام می‌ماند؟ و اصلا اسلام چه می‌شود جز بخش کوچکی از رسوم اعراب جاهلی؟ که اگر بنا بر این بود، پس اصلا خداوند پیامبرش را برای چه فرستاد؟
بدیهی‌ست نگاه هرمنوتیک به دین خدا و مسائل مربوط به آن، یک اشتباه بزرگ بوده و مثل استفاده از ابزار پزشکی در مهندسی‌ست. چه اینکه اگر آن ابزار در جای خود استفاده شوند بسیار مفید خواهند بود، اما کاربرد آنها در غیر جای مربوط، نه تنها بی‌فایده که منجر به ضرر خواهد شد.
و سرآخر اینکه ای‌کاش آنهایی که تنها چشم‌شان به حکم قصاص در قرآن است، کمی آن‌طرف‌تر این آیات را هم ببینند که خداوند می‌فرماید بخشیدن بهتر است. و ای‌کاش کمی هم خودشان را جای فرد و خانواده‌ی مقتول قرار دهند و ببینند آیا شخصا دارای چنان بزرگ‌واری هستند که از خون عزیزان‌شان بگذرند یا خیر؟