به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، اندیشکده انگلیسی «هانری جکسون» با انتشار یک گزارش راهبردی ۴۰ صفحهای به قلم «اولی هاینونن» عضو ارشد اندیشکده بلفر به بررسی توافق هستهای ایران پرداخت و نوشت: ایران و ۱+۵ همچنان در حال مذاکره برای رسیدن به توافق جامع هستهای هستند. درحالیکه بافتار سیاسی وسیعتر این توافق اهمیت زیادی دارد نگرانی کلیدی در این مرحله از مذاکرات باید در این خصوص باشد که هر توافقی تضمین کند که ایران راهی بهسوی سلاح هستهای نخواهد داشت. بدین ترتیب آنچه در ادامه خواهد آمد به تشریح ملاحظاتی که مذاکرهکنندگان ۱+۵ باید در تنظیم پارامترهای توافق با ایران لحاظ کنند، اختصاص مییابد. این گزارش یک ارزیابی واقعگرایانه و مستقل از مسیر ایران به سوی بمب هستهای و قیود لازمی که برای یک توافق ضروری است را بررسی مینماید.
■ توافق باید شامل چه مواردی باشد؟■
ازآنجاکه مذاکرهکنندگان اکنون در مقطعی هستند که در آن سناریوی ایدهآل یعنی نبود غنیسازی و رآکتور آبسنگین در ایران پس از توافق ناممکن به نظر میرسد، هر امتیازی که توسط آن ایران میتواند یک برنامه هستهای محدود، بهعنوان بخشی از توافق داشته باشد، باید بر موارد ذیل متکی باشد:
- یک رژیم راستیآزمایی قوی
- بازگشتناپذیری کافی قیود با مشاهده نخستین مورد تخطی
- زمان پاسخ کافی در صورت تخطی
- قابل راستی آزمایی بودنِ از میان بردن عناصر مرتبط با جنبه نظامی
■ هیچ توافق درصورتیکه راستی آزمایی پایدار و قدرتمندتری در کار نباشد اعتباری نخواهد داشت ■
برای رسیدن به این موارد، شکلدهی دوباره و به عقب راندن حیطه، محتوا و پارامترهای فعالیت هستهای ایران ضروری است و در آن عناصر ذیل باید لحاظ شود: هیچ توافق درصورتیکه راستی آزمایی پایدار و قدرتمندتری در کار نباشد اعتباری نخواهد داشت. آژانس بینالمللی انرژی اتمی باید قادر به گزارش سریع تخطی، مشخص کردن صحت و کامل بودن گزارشهای ایران و معین ساختن حیطه برنامه هستهای ایران ازجمله فعالیتهای تأسیسات مخفی ایران باشد.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی باید به نحوی قابلاتکا از عدم وجود فعالیتهای هستهای نظامی در ایران اطمینان حاصل کند. ایران باید به نحوی قابل راستی آزمایی، تلاشهای غیرقانونیاش را برای تولید کالاهای تسلیحاتی حساس موقف کند؛ امری که مستلزم تداوم تحریمهای آمریکا و شورای امنیت در خصوص کالاهای حساس تسلیحاتی برای طولانیمدت است.
■ ما تصویری جامع از برنامه هستهای ایران نداریم ■
بازرسی بهتنهایی کافی نیست؛ و هر توافقی با ایران باید این کشور را در سطحی قابلقبول از بازگشتناپذیری، نگاه دارد. برای نمونه توسعه رآکتور اراک بهسرعت در حال انجام بوده است و گمان میرود که این رآکتور در صورت تکمیل، قادر به تولید پلوتونیوم سطح تسلیحاتی کافی برای تولید دو بمب در سال باشد. پیشنهادهایی که ایران تاکنون مطرح کرده است شامل تغییراتی بودهاند که بهسرعت قابل بازگشت هستند. درحالیکه رویکرد منع گسترش سلاحهای هستهای مبتنی بر از میان بردن هستهی فعلی رآکتور و جایگزینی آن با هستهای کوچکتر است که احتمال تولید پلوتونیوم سطح تسلیحاتی را کاهش میدهد. در تدوین پارامترهایی که ایران در ذیل آن کشوری با برنامه هستهای صلحآمیز تلقی میشود، این نیز باید در نظر گرفته شود که ما تصویری جامع از برنامه هستهای ایران نداریم.
■ محدود ساختن برنامه سانتریفیوژی ایران به بین ۲ الی ۴ هزار سانتریفیوژ IR-1■
در میان سایر مشکلات میتوان به این مطلب اشاره کرد که هرچند تعداد سانتریفیوژهای فعال در نطنز و فردو معین است، اما آژانس بینالمللی انرژی اتمی قادر نبوده است سیاههای کامل از تمامی انواع سانتریفیوژهای ساختهشده در ایران و محل استقرار فعلی آنها به دست بیاورد. بدین ترتیب پارامترهایی فنی باید تنظیم شود که این ابهامها را به حداقل ممکن فرو بکاهد. بهطور مثال توافق بر سر تعداد بیشتری از سانتریفیوژها در نطنز و جبران زمان گریز هستهای کاهشیافته موجود با مکانیسم غنیسازی پیشرفتهتر ولی کوچکتر، وقتیکه میزان کامل اورانیم موجود در ایران مشخص نیست راهحل مناسبی بهحساب نمیآید. ازآنجاکه به نظر میرسد، مبحث سانتریفیوژها به مهمترین مبحث مذاکرات هستهای ایران تبدیلشده، و با توجه به ملاحظاتی که در ادامه خواهد آمد، میتوان باقوت گفت که محدود ساختن برنامه سانتریفیوژی ایران به ۲۰۰۰ الی ۴۰۰۰ سانتریفیوژ IR-1، برای سالیان آتی نیازهای عملی ایران را رفع خواهد کرد. حتی ۲۰۰۰ سانتریفیوژ IR-1 اورانیوم غنیشده موردنیاز ایران برای تأمین نیازهای رآکتورهای ایران در آینده قابل پیشبینی را برآورده خواهد کرد.
■ پیشنهاد شفافسازی ایران برای جلب اعتماد جامعه بینالمللی ■
ایران از دیرباز برای جلب اعتماد جامعه بینالمللی پیشنهاد شفافسازی در خصوص ماهیت برنامه هستهایاش را مطرح کرده است. این شفافیت باید به نحوی معنادار و نظاممند فهمیده و اجرایی شود. حتی اگر ایران به نام شفافسازی تصمیم بگیرد مکانی را که پیشازاین از سوی این کشور ممنوعه بود به روی بازرسان بگشاید، این بازرسیها تنها زمانی معنا خواهند داشت که اطلاعاتی جدید فراهم کند و توضیحاتی درباره حیطه و محتوای برنامه هستهای این کشور به همراه داشته باشد. بدین ترتیب این گشودگی باید تعریفشده و به نحو قانونی در قالب توافق الزامآور باشد، نه اینکه بهعنوان حسن نیت ایران برای رفع سوء تفاهمات تلقی شود. با توجه به فرآیند طولانیمدت بازرسیها و سایر فعالیتهای مرتبط با راستی آزمایی از سوی جامعه جهانی، یک توافق باید زمان لازم برای پاسخ به تخطیهای عمده از سوی ایران را فراهم کند.
■رفع نگرانی درباره جنبه احتمالی نظامی برنامه هستهای ایران ■
سرانجام جدیترین ضعف در فرآیند راستی آزمایی ایران همچنان عدم اراده این کشور برای پاسخ به نگرانیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی در خصوص جنبههای احتمالی نظامی هستهای ایران در گذشته و در حال حاضر است. بدون رفع نگرانیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی در این زمینه، برای مذاکرهکنندگان غربی دشوار خواهد بود که بپذیرند مواد هستهای در ایران دارای مصارفی غیرنظامی هستند. شرط رسیدن به توافق نهایی قابلقبول از منظر قیود کنترل تسلیحات هستهای این است که ایران باید گامهایی بردارد که به آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه میدهد به نحوی جامع نگرانیها در خصوص جنبه نظامی برنامه هستهایاش را رفع نماید.
■ ایران باید در تمامی جنبههای گذشته و فعلی برنامه هستهای خود توضیحات مفصلی ارائه کند ■
آنچه در ادامه میآید دربردارنده بررسی مفصل الزاماتی است که یک توافق معتبر، بهنحویکه در بالا از آن سخن گفته شد، در بردارد. این پارامترهای کلیدی عملی بدین قرارند:
- برنامه و تجهیزات هستهای
ایران باید در تمامی جنبههای گذشته و فعلی برنامه هستهای خود توضیحات مفصلی ارائه کند. سایت غنیسازی اورانیوم نطنز باید به ۲۰۰۰-۴۰۰۰ سانتریفیوژ IR-1 عملیاتی محدود باشد. تمامی سانتریفیوژها و آبشارهای لولهای دیگر باید تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی انبار شوند. سایت غنیسازی اورانیوم فردو باید به یک مرکز تحقیق و توسعه تبدیل شود که زیرساختهای غنیسازی اورانیوم آن ازمیانرفته باشند. ذخیره اورانیوم غنیشده ایران باید به میزانی کمتر از یک تن UF6 با غنای ۵ درصد برسد و باقیمانده UF6 باید به اکسید تبدیل شود و برای تولید سوخت به خارج حمل شود. رآکتور اراک با جایگزینی برخی قطعات کلیدی نصبشده فعلی باید به نحوی تعدیل شود که بهصورت یک رآکتور آب سبک عمل کند. از ایران خواستهشده است که تمامی روتورهای سانتریفیوژهای تولیدشده و قطعات آنها را گزارش کند. سانتریفیوژها و قطعاتی مازاد بر اینها باید تحت رصد آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشد.
■الزامات ایران برای بازرسیهای آژانس ■
ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهای ایران
ایران باید به آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه دهد تا بهتمامی نگرانیها پیرامون جنبه احتمالی نظامی برنامه هستهای این کشور را رفع کند و تجهیزات، مواد، تأسیسات و سایتهای مرتبط با برنامه هستهای ایران را که مخالف الزامات توافق یا روح بند سوم ان پی تی است را به نحوی قابل راستی آزمایی و بازگشتناپذیر به استفاده صلحآمیز یا غیرهستهای هدایت کند. همچنین باید به آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه داده شود از تأسیساتی که قبلاً کارکرد تسلیحاتی داشتهاند رصدی بلندمدت داشته باشد تا این اطمینان حاصل شود که این فعالیتها دیگر از سر گرفته نخواهند شد.
- چهارچوب قیود منع گسترش سلاحهای هستهای
ایران باید پروتکل الحاقی را بهسرعت تصویب و اجرایی کن و همینطور بهطور کامل الزامات راستی آزمایی و شفافسازی قطعنامههای شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل را اجرایی کند. ایران باید تمامی الزامات خود ذیل اساسنامه آژانس بینالمللی انرژی اتمی، قیود توافق ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، شامل قانون سوم توافق تابعه، عمل کند.
■ هدف مراقبتها نباید مبنایی برای تدابیر تنبیهی بیشتر باشد ■
ایران باید در خصوص منبع تولید مواد چشمه، ازجمله واردات، که هنوز به ترکیب و خلوص مناسب برای تولید سوخت هست ای یا غنی شدن ایزوتوپی نرسیدهاند این مواد پاسخگو باشد. ایران همچنین باید اطلاعاتی در خصوص تولید یا واردات مواردی با کاربرد یگانه یا دوگانه، که در دستورالعملهای گروه تأمینکنندگان سوخت هستهای لیست شده است، پاسخگو باشد.
ایران باید زمینه دسترسی بیقیدوشرط به تمامی مناطق، تأسیسات، تجهیزات، سوابق، افراد و مواد چشمه، که به نظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی ضروری هستند، را فراهم سازد؛ تا به الزاماتش در قالب قیود توافقی و اثبات شفافسازی ایران در این زمینهها عمل کرده باشد. اینها برای فهم حیطه برنامه هستهای ایران و همینطور پرداختن به جنبههای نظامی احتمالی آن ضروری است. هدف این مراقبتها باید تداوم سابقه ایران از دوری از سلاحهای کشتارجمعی و نه مبنایی برای تدابیر تنبیهی بیشتر باشد.
همچنین متن کامل این گزارش را میتوانید از لینک زیر دانلود نمایید:
پارامترهای عملیاتی برای توافق هستهای معتبر با ایران + دانلود
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com