اعدام وزیر ضد‌دربار

گروه فرهنگی: اعدام دکتر "حسین فاطمی" وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق،گشایش سومین مجلس قانونگذاری در ایران و درگذشت "یاسر عرفات" رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین از جمله رویداد تاریخی است که در 19 ابان روی داده است.

به گزارش بولتن نیوز، امروز 19 آبان 1393 خورشیدی برابر با 16 محرم 1436 هجری و 10 نوامبر 2014 میلادی است که وقایع ذیل روی داه است.
 
*انعقاد قرارداد تسلیحاتی یک میلیارد دلاری میان عراق و فرانسه در جریان جنگ (1360 ش)
 
دولت فرانسه از ابتدای شروع جنگ، حمایت وسیع و همه جانبه‏‌ای از عراق به عمل می‏‌آورد و در طول جنگ، این حمایت ابعاد وسیع‏تری یافت. در این میان، فرانسه از اعطای هر گونه کمک و وام برای خریدهای تسلیحاتی عراق فروگذار نمی‌‏کرد به طوری که طی سال‏‌های بعد، دولت فرانسه حدود پنج میلیارد دلار وام دیگر در اختیار بغداد گذاشت و به این ترتیب به بزرگترین شریک اروپایی عراق تبدیل شد. این اقدامات در حالی بود که پاریس همواره از پرداخت بدهی یک میلیارد دلاری خود به جمهوری اسلامی ایران طفره می‏‌رفت.
 
*اعلام فضای باز سیاسی توسط رژیم شاه (1355 ش)
 
پس از پیروزی حزب دموکرات آمریکا به رهبری جیمی کارتر، از آنجا که او تز حمایت از حقوق بشر را اعلام کرده بود، تصمیم گرفت تا این نمایش تبلیغاتی را به صورت عینی در کشورهای وابسته‏‌ای مثل ایران به آزمایش بگذارد. به این ترتیب با اعلام فضای باز سیاسی و حقوق بشر، صحنه سیاسی - اجتماعی و اقتصادی ایران، یکباره از سمت شاهنشاهی ناب که اصالت ملّیت ایرانی آن روز را نشان می‏داد به سوی کارتر گرایی خالص که نشانگر وابستگی صد در صد بود، چرخش یافت و بار دیگر ایران، قربانی شیوه‌‏های تبلیغاتی آمریکا و حل مشکلات داخلی سردمداران این کشور امپریالیستی شد. کارتر نیز همچون کِنِدی رییس جمهور قبلی، به این نتیجه رسیده بود که ادامه سیاست سلطه جویانه آمریکا در کشورهایی که زیر فشار استبداد داخلی و سلطه اختناق آور آمریکا به نقطه انفجار رسیده است، امکان‏پذیر نیست و آمارها نشان می‏‌داد که عصیان این ملت‏‌ها چون آتش زیر خاکستر، با هر بهانه‏‌ای می‌‏تواند شعله ور شد. اعلان فضای باز سیاسی در حقیقت پاسخ مثبت محمدرضا پهلوی به کارتر بود که تحولاتی در وضع زندان‏‌ها و زندانیان سیاسی به وجود آورد.
 
همچنین، تغییراتی ظاهری در این زمینه‏‌ها برای نمایش به نمایندگان صلیب سرخ جهانی و عفو بین المللی ایجاد شد و بخشی از محدودیت‏‌ها و فشارها علیه پخش اعلامیه‏‌ها، نوارها و رساله‌‏های عملیه حضرت امام خمینی(ره) برداشته شد. سیاست فضای باز سیاسی، نه تنها رژیم شاه را به اهداف سیاسی خود نائل نکرده و تشنج و خشم ملت را نزدوده بود، بلکه مشکلات جدیدی نیز بر انبوه مشکلات حل نشده قبل افزود، تا این که زمینه‌‏ای حیاتی برای پیروزی نهضت اسلامی و سقوط رژیم پهلوی، در بهمن 1357 پدید آورد.
 
*اعدام دکتر "حسین فاطمی" وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق (1333 ش)
 
دکتر سیدحسین فاطمی در سال 1296 ش در نایین به دنیا آمد. در سال 1315 به همراه برادرش وارد کارهای مطبوعاتی شد و تا سال 1324 در روزنامه باختر فعالیت کرد. وی سپس برای تحصیل در فن روزنامه نگاری عازم اروپا شد و دربازگشت در سال 1328، روزنامه باختر امروز را تاسیس کرد. دکتر فاطمی پس از مدتی به همراه دکتر محمد مصدق رهبری جبهه ملی را بر عهده گرفت و توسط روزنامه خود، افکار و عقاید جبهه ملی را انتشار می‏‌داد. او پس از نخست وزیری دکتر مصدق، در ابتدا به معاونت سیاسی و پارلمانی دولت و نمایندگی مجلس شورای ملی رسید و سپس در مهر 1331 عهده دار وزارت امور خارجه گردید. از جمله کارهای اساسی او در وزارت امور خارجه، قطع رابطه سیاسی با انگلستان، بستن سفارت انگلیس در تهران و کنسولگری‏‌های آن دولت استعمارگر در شهرستان‏‌ها بود.
 
دکتر فاطمی به عنوان وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق و مدیر روزنامه "باختر امروز" و از مخالفان سیاست‌‏های استعماری انگلستان، پس از کودتای امریکایی 28 مرداد 32 و برکناری دولت دکتر مصدق، تحت تعقیب مأموران رژیم شاه قرار گرفت. وی سرانجام پس از هفت ماه اختفا، در اسفند 1332 دستگیر و در حالی که بر اثر ضربات وارد شده به او، توان تکان خوردن نداشت در دادگاه حاضر شد. دکتر فاطمی در نهایت به اعدام محکوم شد و این حکم در 19 آبان 1333 ش به مرحله اجرا درآمد. وی از همان سال‏‌های نخستین روزنامه نگاری، با رضا خان و خانواده پهلوی مبارزه می‏‌کرد و از آنان انتقاد می‏‌کرد. از این رو همیشه مغضوب دربار بود تا این که پس از کودتای 28 مرداد، فرصت تصفیه به دست دربار افتاد و او را از سر راه برداشتند.
 
*به رسمیت شناخته شدن ملت فلسطین در سازمان ملل متحد (1354ش)
 
با قطعنامه مهمی که سازمان ملل متحد تصویب کرد، مردم فلسطین به عنوان یک ملت باید حقوق، اراضی و اموال خود را به دست آورند و سازمان آزادیبخش فلسطین با حقوق مساوی در هر کنفرانس صلح خاورمیانه شرکت کند. در این قطعنامه، صهیونیسم، یک نوع تبعیض نژادی قلمداد شده است. ایران به قطعنامه فلسطین رأی موافق داد و نماینده اسرائیل، قطعنامه سازمان ملل را پاره پاره کرد. نماینده آمریکا اخطار کرد که کنگره آمریکا از سازمان ملل انتقام خواهد گرفت و مجلس سنای امریکا خواستار تجدید نظر در روابط آمریکا و سازمان ملل شد.
 
*سردار سپه وزیر جنگ به اتفاق قائم مقام الملک و دبیر اعظم برای استقبال از احمدشاه به سوی بوشهر حرکت کردند (1301ش)
 
**رویدادهای مهم این روز در تقویم هجری ( 16 محرم 1436 )
 
*تدوین تاریخ اسلامی در عهد خلیفه‏ دوّم (16 ق)
 
در عصر خلیفه‏ دوم برخی از استانداران و برخی از دوراندیشان مدینه لزوم انتخاب تاریخی ویژه برای مسلمانان را به اطلاع خلیفه رسانیدند. عمر بن خطاب که دو سال و نیم از خلافت‏اش می‏‌گذشت، تصمیم گرفت برای مسلمانان تاریخ ویژه‌‏ای ترتیب دهد. به همین جهت تعدادی از صاحب‏نظران مهاجر و انصار را گردآورد و با آنان درباره‏ی تدوین تاریخ اسلامی مشورت و گفت‌‏وگو کرد. امیر مؤمنان علی بن ابی طالب(ع) نیز که در آن جمع حضور داشت، پیشنهاد کرد: به خاطر اهمیت هجرت پیامبر اسلام (ص) از مکه به مدینه‏ منوّره، هجرت آن حضرت را مبدأ تاریخ قرار بدهند. غیر از آن حضرت، برخی از حاضران، تولد پیامبر(ص)، برخی سال بعثت آن حضرت و برخی سال رحلت آن حضرت را پیشنهاد کرده بودند. هم‏چنین بعضی‏‌ها تاریخ رومی (میلادی) و عده‏‌ای هم تاریخ فارس (فرس قدیم) را پیشنهاد کردند. ولی عمر بن خطاب پیشنهاد امیر مؤمنان علی بن ابی‏طالب(ع) را اصلح دانست و همان را تأیید کرد و بنا گذاشت که هجرت پیامبر(ص) مبدأ تاریخ اسلامی باشد. پس از آن درباره‏ ابتدای سال قمری که از چه ماهی آغاز گردد، گفت‏‌وگو شد.
 
در این ‏باره هم نظرهای گوناگونی ارائه گردید. برخی به خاطر اهمیت ماه رمضان، ابتدای رمضان را و برخی به خاطر اهمیت حج، اوّل ذی‏حجه را و برخی ماه رجب را که در عصر جاهلیت اهمیت ویژه‏ای در نزد عر‌ب‏ها داشت و عثمان بن عفان، ماه محرم را به خاطر این که نخستین ماه حرام است، پیشنهاد کرد. عمر بن خطاب پیشنهاد عثمان را پذیرفت و دستور داد که نخستین ماه سال قمری را از محرم آغاز کنند.
 
*شکست "امیر عبدالقادر الجزایری" در برابر استعمارگران فرانسوی (1260 ق)
 
امیرعبدالقادر الجزایری پس از 15 سال مبارزه‏ پی‏گیر علیه استعمارگران فرانسوی، سرانجام دستگیر شد. از جمله عوامل شکست امیر عبدالقادر، این بود که در داخل الجزایر پایگاهی برای استقرار و مبارزه نداشت، زیرا سراسر کشور تحت اشغال فرانسویان بود در نتیجه عبدالقادر ناچار گردید، درمناطق مرزی الجزایر و مراکش با فرانسویان مبارزه کند.
 
ولی حاکم مراکش نیز که تحت سلطه‏ فرانسویان بود، پس از چندی به امیر عبدالقادر، اجازه‏ استفاده از مناطق مرزی مراکش را نداد و او را از خاک این کشور بیرون راند. این موضوع باعث شد که فرانسویان بتوانند امیر عبدالقادر را که در اندیشه‏ ایجاد حکومتی یکپارچه و مستقل در سراسر شمال آفریقا و بیرون راندن استعمارگران از الجزایر بود شکست دهند. عبدالقادر 9 سال در زندان فرانسه بود و سپس وی را به شرط آن که به کشورش باز نگردد، آزاد کردند.
 
* درگذشت حاج "سید مهدی خوانساری" عالم مسلمان (1391 ق)
 
گشایش سومین مجلس قانونگذاری در ایران (1333ق)
 
در آذرماه 1293 (16 محرم 1333) دورۀ سوم قانونگذاری با نطق سلطان احمدشاه قاجار گشایش یافت و مؤتمن‌الملک (میرزا حسین‌خان پیرنیا) به‌ریاست مجلس برگزیده شد.
 
در این زمان، ایران عرصۀ رقابت شدید دولت‌های خارجی بود. طرفین جنگ ـ متحدین و متفقین ـ با تمام قوا می‌کوشیدند توازن قوا را در ایران به‌نفع خود تغییر دهند.
 
**رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی ( 10 نوامبر 2014 )
 
*مرگ "مصطفی کمال آتاتورک" نخستین رئیس‏ جمهور لائیک ترکیه (1938م)
 
مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک به معنی پدر ترک‏‌ها در 30 ژانویه سال 1881م به دنیا آمد. وی از جوانی وارد نظام شد و در سال‏‌های 1911 به بعد در جنگ علیه ایتالیا در لیبی و سپس جنگ بالکان، شرکت کرد.
 
ولی بزرگ‏ترین پیروزی نظامی او که موجب شهرت و محبوبیت وی در میان نظامیان ترک شد، شکست دادن نیروهای فرانسه و انگلیس در نبرد گالیپولی در سال 1915م بود. او بعد از این جنگ نیز در مراحل نهایى جنگ جهانی اول در قفقاز و روسیه جنگید و پیروزی‌‏هایى به دست آورد. آتاتورک پس از جنگ جهانی اول در رأس افسران جوان ناسیونالیست، طی کودتایى امپراتوری عثمانی را منحل کرد و با تشکیل دولت موقت انقلابی در آنکارا، جمهوری ترکیه را بنا نهاد. مصطفی کمال سپس، سلطنت و خلافت را در امپراتوری عثمانی که جز سرزمین کنونی ترکیه چیزی از آن باقی نمانده بود لغو کرد و در سال 1923م به عنوان اولین رئیس‏ جمهور ترکیه انتخاب شد.
 
سیاست کلی داخلی و خارجی حکومت آتاتورک عبارت بود از جدایى دین از سیاست، تأسیس حکومت لائیک در ترکیه، ایجاد نظام حقوقی و قضایى اروپایى در این کشور، اتخاذ سیاست بی ‏طرفی در مناسبات بین ‏المللی ترکیه به منظور حفظ استقلال کشور، پایه ‏ریزی صنایع جدید مطابق الگوهای غربی، ترویج فرهنگ اروپایى و اتکا بر ناسیونالیسم و ملی گرایى ترکی. آتاتورک در چارچوب سیاست اسلام زدایى خود که انگلیسی‏‌ها به وی دیکته کرده بودند، پس از الغاء خلافت، وزارت شریعت و امور خیریه و دادگاه‏‌های مذهبی را منحل کرد. تعطیلی و تمسخر زیارتگا‌ه‌‏ها و اماکن مذهبی، قرار دادن اذان ترکی به جای عربی، منع استفاده از نام‏‌های خانوادگی عربی، تغییرنام اسلامبول به استانبول، قرار دادن روز یکشنبه به عنوان روز تعطیل، ممنوعیت هر گونه حرکت مذهبی، ممنوعیت استفاده زنان از حجاب اسلامی، استفاده از تقویم میلادی به جای تقویم قمری، کنار نهادن دین رسمی اسلام و تعیین حکومت سکولار، جای‏گزینی الفبای لاتین به جای الفبای ترکی و نمونه‏‌های فراوان دیگر، از جمله اقدامات دین ستیز این عنصر خودباخته غرب می‏‌باشد. در همین راستا بود که رضا خان پهلوی پس از سفر به ترکیه و دیدار با آتاتورک، سیاست‏‌های سکولاریستی وی را در ایران به مرحله اجرا گذاشت. حکومت آتاتورک مبتنی بر یک نظام تک حزبی و دیکتاتوری بود. او از ابتدای حکومت خود به اجرای برنامه‌‏های وسیعی برای اروپایى کردن ترکیه همت گماشت و در راستای تحقق این هدف، قانون مدنی سوئیس، قانون جزای ایتالیا و قانون تجارت آلمان را در کشور رواج داد. جمهوری ترکیه در مدت کوتاهی به دیکتاتوری کامل مبدل شد. کلیه امور مملکت با صدور فرمان از سوی آتاتورک انجام می‏‌گرفت و در برابر خواست او، مجلس و پارلمان اجازه هیچ گونه اعتراض و مخالفتی نداشتند. با این حال آتاتورک سعی می‌‏کرد در سیاست خارجی، خود را فردی صلح‌‏جو نشان دهد و به همین سبب، قراردادها و پیمان‏‌های دوستی متعددی را با کشورهای جهان به امضا رسانید. آتاتورک چهار بار به ریاست جمهوری ترکیه انتخاب شد و سرانجام پس از پانزده سال زمام‏داری، در دهم نوامبر 1938م در 57 سالگی درگذشت.
 
*درگذشت "یاسر عرفات" رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین (2004م)
 
محمدیاسر عبدالرحمن عبدالرؤف القدوه الحسینی معروف به یاسر عرفات در 4 اوت 1929 در قاهره به دنیا آمد. پدرش یک بازرگان فلسطینی بود که در جریان نخستین جنگ اعراب با اسرائیل در سال 1948م کشته شد. یاسر عرفات پس از طی تحصیلات خود، سعی در ایجاد هماهنگی میان دانشجویان فلسطینی علیه رژیم صهیونیستی نمود و در این راستا جنبش فتح برای آزادی فلسطین را تأسیس کرد. عرفات پس از چندی ریاست کمیته اجرایى سازمان آزادی‏بخش فلسطین (ساف) را بر عهده گرفت و در طول سال‏‌های بعد به عنوان نماینده ملت فلسطین شهرت یافت و با همین عنوان در سازمان ملل و کشورهای جهان حضور پیدا کرد.
 
با آغاز انتفاضه فلسطین در سال 1987م، یاسر عرفات ضمن تأیید این قیام و بهره‏برداری سیاسی از آن، در نیمه نوامبر 1988م تشکیل دولت فلسطین را اعلام کرد و سپس موجودیت و تشکیل دو دولت یهودی و فلسطینی در کنار یک‏دیگر را پذیرفت. عرفات با اتخاذ این شیوه بر این باور بود که می‏‌توان از راه مبارزه سیاسی به راه حل مناسب جهت استیفای حقوق فلسطینیان دست یافت. از این زمان، مذاکرات ساف با رژیم صهیونیستی آغاز شد و ابتدا در چارچوب کنفرانس صلح مادرید در سال 1991م و سه سال پس از آن با امضای پیمان اسلو گفت‏‌وگوها ادامه یافت و به تشکیل حکومت خودگردان در کرانه باختری رود اردن و نوار غزه انجامید.
 
عرفات که حدود چهل سال داعیه رهبری مردم فلسطین را داشت در کارنامه خود از جنگ چریکی و مبارزه طولانی با رژیم اشغال‏گر قدس تا سازش و تسلیم در برابر این رژیم را ثبت کرد. اما در اواخر عمر به نوعی در حاشیه قرار گرفته بود و گاهی نیز از وی به عنوان مانعی در جهت تسلیم کامل فلسطینیان یاد می‏‌شد. عرفات سرانجام پس از یک دوره بیماری در 10نوامبر 2004م در 75سالگی درگذشت و در رام ‏اللَّه مدفون‏ گردید.