نامه‌های کوفی به شماس شامی

گروه دین و اندیشه: همزمان با آغاز ماه محرم خبرگزاری مهر نخستین بسته پیشنهادی خود برای مطالعه در ایام ماه محرم را در 4 گروه داستان، شعر، مقتل و پژوهش تاریخی منتشر کرد.
 
به گزارش بولتن نیوز، همزمان با آغاز ماه محرم در سلسله گزارش‌هایی به مرور و معرفی برخی از برجسته‌ترین آثار عاشورایی منتشر شده در کشور در حوزه‌های مختلف می‌پردازد. بدیهی است این کتابها با هدف ترویج مطالعه در ابعاد و زوایای مختلف نهضت حسینی و گلچینی از انبوه آثار منتشر شده در این زمینه خواهد بود.
 
داستان:
شماس شامی
 
شماس شامی را مجید قیصری در سال۱۳۸۷ و از سوی نشر افق منتشر کرد. داستانی جذاب و کمتر شنیده شده در مورد حواشی سفر سر مبارک امام حسین(ع) از کربلا به شام و مواجهه مسیحیان با این سر است.
 
قیصری در شماس شامی به جای مرثیه سرایی‌های معمول به سراغ انتخاب زاویه دید بدیع و تازه‌ای برای روایت خود از عاشورا و بیان کرامت اهل بیت(ع) پرداخته است و. در این میان چاشنی  تخیلی مرسوم در ساخت داستانی را نیز گاه به داستان اضافه کرده است.
 
شماس شامی به روایت یک محقق سوری می‌پردازد که به طور اتفاقی، کتاب کهن و ناشناخته‌ای را در شهر حلب به دست می‌آورد  که در آن گزارشی وجود دارد از فرستاده ویژه روم است که در همان زمان به شهر شام سفر کرده بود تا جانشین جدید امپراتور روم را منصوب کند و در این سفر ناپدید شده است. وی در ادامه و از زبان خدمتکار این فرستاده در قالب نامه‌‌هایی که خطاب به امپراطور روم نوشته شده است به واکاوی مواجهه سفیر با سر امام حسین(ع) و اعتراض علنی وی به یزید در ارتباط با برخوردش با آن می‌پردازد.
 
شماس شامی
 
قیصری در ایام انتشار این رمان در یادداشتی به قلم خود ماجرای تالیف این رمان را اینگونه روایت کرده است: روزی که قرار شد زندگی نامه ای برای سیدابن طاوس بنویسم، به سفارش انتشارات مدرسه. چندین کتاب مختلف خواندم تا با شرح حال و زمان و زندگی سید آشنا شوم ... تا روزی که کتاب لهوف سیدابن طاوس را در دست گرفتم. می‌خواستم واقعه نگاری سید را ببینم. نمی‌دانستم که دارم پا کجا می‌گذارم. ولی می‌دانستم چیزی همین پشت و پسله‌ها خفتم را می‌گیرد و عاقبت زمین گیرم می کند. حسی بهنگام خواندن به ام می گوید که دارم دست به آتش می زنم یا شعشعه ای می بینم از دور. آب و شرابی به هم آمیخته. تا رسیدم به واقعه راس جالوت. یک گوله آتش. همان جا بود که دیدم پوستم دارد خار خار می شود؛ می خواستم مکر کنم به انتشارات، که دیدم مکر خوردم. واقعه در چند سطر بیشترنیامده بود؛ جالوت- رسول سلطان روم- از اشراف و بزرگان آن دیار وارد مجلس یزید می شود و می بیند آنچه را که نباید ببیند.
 
 تصمیمی که یزید در مقابل این فرستاده روم می گیرد، برایم سخت عجیب آمد. همان جا در مقابل انظار دستور قتل مرد رومی را می‌دهد و او هم به ضرب تیغ جلاد کشته می‌شود. قصه تمام.
 
شعر:
نامه‌های کوفی
 
مجموعه شعر نامه‌های کوفی را می‌توان یکی از بهترین آثار سروده شده توسط سعید بیابانکی شاعر و ترانه‌سرای معاصر و یکی از بهترین مجموعه اشعار عاشورایی سال‌های اخیر دانست که میزان  استقبال مخاطبان از آن گواه خوبی بر این مدعی است.
 
این کتاب در کتاب در سه فصل خیزرانی، سیاه و سفید و نامه‌های کوفی تدوین و از سوی انتشارات سوره مهر شده است. که از این میان خیزرانی شامل ۷ شعر مذهبی است. سیاه و سفید شامل ۲۷ غزل و چارپاره عاشقانه و اجتماعی و نامه‌های کوفی شامل اشعار کوتاه بیابانکی با موضوع عاشورا است. در این بخش، اشعار به فضای آیین‌های ما ایرانی‌ها درباره واقعه عاشورا توجه نشان داده  و نگاهی انتقادی به مردم و باورهایی دارد که سبب می‌شوند سواستفاده‌هایی از مساله عاشورا صورت بگیرد را مورد توجه قرار داده است.
 
نامه های کوفی
 
در یکی از اشعار این مجموعه می‌خوانیم:
 
هزار آینه مبهوت بی شماری تو
هزار بادیه مجنون نی سواری تو
 
بهار آمده با لاله‌های سینه زنش
پی زیارت باغ بنفشه کاری تو
 
هلا که جمع نقیضین بوسه و عطشی
ندیده‌ام لب خشکی به آبداری تو
 
چه جای نغمه در این روزگار یأس مگر
به روی دست تو پرپر نشد قناری تو؟
 
هم او که نامه برایت نوشت، با خنجر
ببین که آمده از پشت سر به یاری تو
 
دریغ، کاری از این طبع مرده ساخته نیست
به جز شمردن گلزخم‌های کاری تو
 
به ما مخند که جای گریستن بر خویش
نشسته ایم دمادم به سوگواری تو...
 
مقتل:
ابی مخنف
 
انتخاب و خوانش مقاتل حسینی برای بسیاری از محققان و نیز علاقه‌مندان مواجهه با گزارش‌های مستند از حادثه عاشورا و نیز مقایسه تطبیقی آن با سایر آثار مشابه بپردازند، همواره یکی از مهمترین فعالیت‌ها به شمار می‌رفته است.
 
در این میان مقتل ابی‌مخنف نوشته ابومخنف لوط ‌بن ‌يحيي ‌بن ‌سعيد بن ‌مخنف ازدي غامدي (م۱۵۷ ه. ق) اولين گزارش جامع از زمينه‌ها و نفس حادثه كربلا است.
 
قتل ابی مخنف
 
گزارش‌هاي ابومخنف باتوجه به اين امر كه خود او در صحنه كربلا حاضر نبوده، بر دوگونه‌اند:
 
نخست گزارش‌‌های وی از  آنهايی كه در كربلا خضور داشته‌اند که شامل روایت‌های آل‌هاشم‌ كه در كربلا بوده‌اند و از حادثه جان به سلامت برده‌اند مانند امام سجاد و امام باقر(ع)، ياران امام حسين (ع) از غير آل‌هاشم مانند عقبه بن سمعان و همسر زهير بن قين، ناظران بي‌طرفي چون عبدالله بن سليم و مذری بن مشمعل و  شاهدان حاضر در سپاه عمر بن سعد می‌شود.
 
 گروه دوم از حاضران در این گزارش نیز آنهایی هستند كه در كربلا حاضر نبوده‌اند. که شامل محبان امام حسين(ع)، طرفداران امويان مانند قاسم بن‌عبدالرحمان، طرفداران زبيريان مانند حسان بن قائد، محدثين بي‌طرف چون محمد بن بشر همداني پدر هشام بن محمد كلبي همداني و خويشان نزديك ابومخنف چون عبدالرحمان بن جندب ازدی می‌شوند.
 
پژوهش:
قیام امام حسین(ع)
 
کتاب «پس از پنجاه سال: پژوهشی تازه درباره ی قیام حسین (ع)» عنوان اثری ارزنده از مرحوم سید جعفر شهیدی است که از آن می‌توان به عنوان یکی از مرجع‌ترین پژوهش‌های تاریخ صورت گرفته درباره قیام امام حسین(ع) و واقعه عاشورا یاد کرد.
 
این کتاب در واقع بر پایه سه سوال که مرحوم شهیدی سعی در پاسخ دادن به آن داشته است تدوین و تالیف شده است: ماجرا برای چه اتفاق افتاد؟ چگونه توانست که اتفاق بیفتد؟ چگونه اتفاق افتاد؟
 
او برای پاسخ به این سؤالها به تاریخ رجوع کرده و با تحلیل جامعه شناسانه و مردم شناسانه سعی کرده است تا پاسخی را برای این موضوع به دست آورد.
 
قیام امام حسین
 
شهیدی در این کتاب و برای کشف پاسخ‌های مد نظر خود بیشتر بر منابع قرن سوم تا پنجم استناد و سعی کرده است تا از دل نزدیکترین منابع موجود، پاسخ‌هایش در ارتباط با واقعه عاشورا را به دست بیاورد.
 
این کتاب بیش از آن که در جستجوی چگونگی رخداد عظیم عاشورا باشد، به دنبال چرایی حادثه عاشورا بوده است. مرحوم شهیدی خود نیز در این زمینه و در مقدمه کتابش اظهار داشته است: «مقصود من از نوشتن این یادداشت‌ها مقتل نویسی، تبلیغ مذهبی و حتی نوشتن تاریخ نیست. من کوشیده ام تا خود بدانم آن چه رخ داد، چرا رخ داد؟»  او به عبارت ساده تر در این کتاب تلاش کرده است تا به واسطه مرور بر آنچه در این پنجاه سال بر جامعه مسلمین گذشت، چرایی این حادثه را بازگو نماید.