تأملی در ریشۀ تاریخی محرم و آغاز سال قمری

گروه مذهبی، تاریخ‌های متعددی در میان مردم جهان در گذشته رواج داشته و مورد استفاده‌ی ملت‌ها قرار گرفته که برخی از آنها به تدریج از میان رفته و به بوته‌ی فراموشی سپرده شده‌اند. ولی برخی از تاریخ‌های گذشته، همچنان در گذر زمان، استمرار یافته و حیات خویش را حفظ کرده و در عصر کنونی نیز به قوت خود باقی بوده و مورد استفاده ملت‌ها قرار دارند.

به گزارش بولتن نیوز، تاریخ قمری که از گردش ماه به دور زمین پدید می‌آید، از جمله تاریخ‌هایی است که نسبتا عمری دراز پیدا کرده است. این تاریخ، گرچه پیش از اسلام نیز در میان برخی از ملت‌ها و امت‌ها، از جمله عرب‌ها متداول بود، ولی پس از ظهور دین اسلام، به عنوان تاریخ رسمی این دین درآمد و بسیاری از احکام عملی و فقهی اسلام، بر آن مبتنی شده‌اند. همانند روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان، به جای آوردن اعمال حج در ماه‌های حرام، ایام اعتکاف و غیره.

این تاریخ، هم اکنون تاریخ مشترک قریب به یک میلیارد و پانصد میلیون تن از مسلمانان جهان است. به تاریخ قمری، تاریخ هلالی نیز گفته می‌شود. زیرا ماه (قمر) هنگامی که یک دور خود را از هلال آغاز کند تا دورش به پایان برسد و به هلال بعدی وصل گردد، یک ماه پدید می‌آید و با دوازده بار تکرار این چنینی، یک سال قمری شکل می‌گیرد. دوازده ماه قمری عبارتند از: محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی، جمادی الاولی، جمادی الثانیة، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذی القعده و دی الحجه.

مسلمانان صدر اسلام بنابر پیشنهاد امیرالمؤمنان حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام و تصویب خلیفه وقت، هجرت سرنوشت ساز پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم از مکه معظمه به مدینه منوره را مبدا سال قمری قرار داده‌اند. بدین جهت، تاریخ قمری را تاریخ هجری قمری نامیده‌اند.

قرآن کریم به روشنی بیان کرده است: از روزی که خدا آسمان‌ها و زمین را پدید آورد (زمان تحقق یافت) خداوند متعال در کتاب خود (لوح محفوظ) تعداد ماه‌ها را، دوازده عدد قرار داده است و از میان آنها، چهار ماه را حرام کرده است.

از این که ماه‌های حرام، تنها در سال قمری وجود دارند، دانسته می‌شود که تاریخ قمری از آغاز آفرینش هستی شکل گرفت و در نزد پروردگار متعال، ملاک و معیار تاریخ بشر قرار گرفت. اما از این که این تاریخ، از زمانی در میان مردم و در عصر کدام یک از پیامبران الهی مرسوم و معمول شده است، اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی از تاریخ نگاران، استقرار کشتی حضرت نوح علیه السلام در کوه جدی را مبدا تاریخ قمری دانسته‌اند. در تاریخ یعقوبی آمده است: استقرار کشتی نوح علیه السلام در کوه جدی در ماه محرم واقع گردید. به همین جهت محرم، اول سال شناخته شد. هم چنین در تاریخ طبری گفته شد: استقرار کشتی نوح، در دهم محرم (عاشورا) واقع گردید.

نزدیک‌ترین تاریخ به تاریخ قمری، همان تاریخ هجری شمسی است که بر اساس گردش زمین به دور خورشید، به مدت 365 روز و 6 ساعت طول می کشد. مبدا تاریخ هجری شمسی، نیز هجرت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم از مکه معظمه به مدینه منوره است. این تاریخ، هم اکنون تاریخ رسمی جمهوری اسلامی ایران و برخی از ملت‌های اسلامی مجاور است.

السلام علیک یا اباعبدالله