تحلیلی بر اهداف دوگانه، سیاست ها و رفتار های ترکیه در پیوستن به ائتلاف ضد داعش

گروه سیاسی، از خطاب قرار دادن گروه داعش با نام وحشی توسط نخست ‌وزیر ترکیه ( احمد داود اوغلو ) و سخنان رئیس‌جمهوری ( رجب طیب اردوغان ) این کشور مبنی بر ضرورت مقابله علیه داعش تا تصویب طرح  پیشنهادی دولت این کشور برای مداخله نظامی در خاک سوریه و عراق به بهانه مبارزه با داعش توسط پارلمان ترکیه چند روزی است که می گذرد. این طرح که از جانب دولت به پارلمان ارائه شد، به ارتش ترکیه اجازه می‌دهد که تحت عنوان (( دفاع از خود در مقابل حملاتی که از جانب گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق متوجه ترکیه است )) اقدام نظامی در سوریه و عراق را انجام بدهد. در واقع موافقت پارلمان ترکيه به دولت اجازه مي‌دهد از اين به بعد در هر اقدام نظامي که براي دفاع از ترکيه ضرورت دارد مشارکت کند.



به گزارش بولتن نیوز، با ارائه لایحه مذکور توسط دولت ترکیه به مجلس و تصویب آن توسط مجلس وچرخش سیاسی در موضع گیری سران دولت ترکیه از عدم شرکت در ائتلاف ضد داعش و حضور یافتن در صف کشورهای ائتلاف مذکور بر علیه داعش، همگی بر هدف گذاری های سیاستی از سوی آنکارا دلالت داشته و دلایل چند را می تواند شامل گردد.

با یک نگاه اجمالی بر آغاز اعترضات و در ادامه آن با شکل گیری بحران در سوریه، ترکیه از همان ابتدای بحران در سوریه، در کنار قطر و عربستان در سازماندهی گروهای معارض دولت بشار اسد( داعش، جبهه النصره و ارتش آزاد سوریه) نقش داشت و این کشور به امن محلی برای تجمع مخالفان دولت سوریه تبدیل گردید و به علاوه  عمده کمکهای نظامی و تسلیحاتی مخالفان دولت سوریه (تروریست های داعش و جبهه النصره) توسط  ترکیه و از خاک ترکیه در اختیار آنها قرار می‌گرفت. این کمک ها نوعی ارتباط ارگانیکی میان دولت ترکیه و مخالفان دولت سوریه به ویژه داعش را به وجود آورد که این امر نتیجتاً به طولانی شدن و عمق بخشیدن بحران سوریه منجر شد.

در این راستا از زمان شکل گیری ائتلاف بر علیه داعش، ترکیه شرایط ورود به این ائتلاف را با دو پیش شرط تعیین منطقه پرواز ممنوع بر فراز یک سوم خاک سوریه و بطور مشخص استانهای همجوار با ترکیه و تغییر اهداف و سیاست گذاری های ائتلاف مذکور از مبارزه با داعش به مبارزه تا نابودی دولت سوریه به ریاست بشار اسد رییس جمهور سوریه اعلام نمود؛ در ارتباط با طرح موضوع تعیین منطقه پرواز ممنوع در خاک سوریه  باید خاطر نشان ساخت که این طرح را بدور از واقعیات موجود جهانی  و قوانین حقوقی بین المللی بوده چرا که مطابق قوانین بین المللی ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوریه در صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دارد که با توجه به مواضع دو کشور چین و روسیه در حمایت کامل از دولت سوریه در سالهای اخیر و دارابودن حق وتو از سوی این کشورها، تصویب طرح فوق امری محال  و منتفی دانست و به نوعی مطرح شدن این امر غیر واقع بینانه ازسوی ترکیه می تواند دالی بر عدم علاقه این کشور از مبارزه با تروریست ها   قلمداد نمود.

اما آنچه که می تواند مشوق و محرک ترکیه برای حضور در جنگ علیه داعش دانست را باید با توجه به سیاست های چند دهه اخیر ترکیه ارزیابی نمود و مورد تحلیل قرار داد .

1 . از آنجا که ترکیه از مخالفان جدی حکومت علویان و خاندان اسد در سوریه می باشد از طریق  ورود به جنگ با داعش می تواند به تجهیز کردن دیگر مخالفان دولت اسد چون ارتش آزاد کمک کرده و از سوی دیگر نیز می تواند با حضور فیزکی ارتش خود در خاک سوریه شرایط را برای عملیاتی نمودن استراتژی و سیاست های عمق استراتژیک ترکیه در کشورهای پیرامون خود چون سوریه و حتی عراق را فراهم نماید.


2 . حضور در سوریه بحرانی می تواند مناقشات مرزی فی مابین آنها (سوریه و ترکیه ) را به نفع ترکیه رقم زده و بر جداسازی منطقه مورد مناقشه مد نظر ترک ها بینجامد.

3 . کوبانی از جمله شهرهای کردنشین سوریه در مرز با ترکیه می باشد که مورد تهاجم تروریست های داعش قرار گرفته که با مقاومت اهالی کوبانی و اعضای حزب YPG شاخه نظامی PKK  در خاک سوریه مواجه شده و هنوز موفق به تصرف آن نشده است؛ فلذا ترکیه درصدد است که با توجه به حضور نظامی خود در مناطق کرد نشین در خاک سوریه، علاوه بر محدود نمودن دایره نفوذ و گستره فعالیت PKK، از شرایط پیش آمده در این مناطق استفاده بهینه نموده و هژمونی  خود را در آنجا اعمال نماید تا از این طریق هم تضعیف حزب کارگران کردستان(PKK) ترکیه را فراهم نماید و هم بر بی ثباتی های موجود در سوریه دامن بزند و بسترهای سقوط دولت اسد را که از ابتدای بحران برای آن هزینه نموده است را فراهم نماید.  بطوریکه رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه بارها اعلام کرده است به هدف خود مبنی بر سرنگونی دولت اسد رئیس جمهور سوریه پایبند است.

4 . ترکیه از طریق این اعمال مداخله جویانه خود در سوریه می تواند کنترل خود را بر اوضاع امنیتی در کردستان ( ترکیه و سوریه ) را افزایش داده و در بازی قدرت و افزایش توان بازیگری در منطقه با توان افزونتری عمل نماید.

آنچه که به عنوان دلایل حضور ترکیه در جنگ علیه داعش بیان شد همگی گمانه زنی هایی بود بر روشن کردن زوایای مبهم سیاست های امنیتی ترکیه در منطقه خاورمیانه که با توجه به رهیافت های موجود در سیاست خارجی این کشور مورد تحلیل قرار گرفت. نباید فراموش نمودن که پیش بینی شرایط بحرانی در ترکیه بخاطر مسدود مناطق مرزی خود با سوریه و جلوگیری نمودن از عدم کمک رسانی دیگر کردها به مقاومت کنندگان کوبانی و نیز به موازات آن کمک رسانی و تجهیز نمودن اعضای گروهک تروریستی داعش در جنگ با کردها در کوبانی ، موجب شده است تا دولت ترکیه برای جلوگیری نمودن از اعترضات جامعه کرد ترکیه اسماً دست به اقدام حضور در ائتلاف ضد داعش و راسما مداخله در خاک سوریه بزند. در هر صورت و با توجه به هرگونه سطح تحلیل در تحلیل اهداف و سیاست های ترکیه باید اذعان نمود که ترکیه خواهان نقش بیشتری در بازی های قدرت در منطقه بوده و می خواهد بر تاثیرگذار بودن خود در معادلات منطقه ای استمرار ببخشد.
*دکتری علوم سیاسی