نهادی برای ثبات بازار نفت

به گزارش بولتن نیوز، نفت از مهم ترین منبع های خام جهان است که تاثیر زیادی در اقتصاد کشورها گوناگون می گذارد و نقش تعیین کننده یی بر ثروت ملی و نیازهای یک جامعه دارد. این ماده ی ارزشمند یک کالای تجاری محسوب می شود و در طبقه ی ذخایر معدنی راهبردی قرار دارد و از جایگاه بسیار بالایی در سطح جهان برخوردار است.

دولت های گوناگون با بهره جستن از اهرم نفت در طول تاریخ توانسته اند در سرنوشت مردمان این گیتی پهناور اثرهای زیادی بگذارند و از بازیگران اصلی عرصه ی بین المللی به شمار روند. برای نمونه پس از کاهش بهای نفت از طرف شرکت های نفتی؛ کشورهای ونزوئلا، ایران، عربستان، عراق و کویت برای هماهنگی و یکپارچه سازی سیاست های نفتی در سپتامبر 1960 میلادی، کنفرانسی را در بغداد برگزار کردند.

پس از مدتی گفت و گو میان نمایندگان این کشورها، سازمان کشورهای صادر کننده ی نفت با نام اختصاری اوپک(opec) در چهاردهم سپتامبر 1960 میلادی برابر با بیست و سوم شهریور 1339 هجری خورشیدی شکل گرفت.

این سازمان در شرایطی پایه گذاری شد که اقتصاد و سیاست بین الملل با دگرگونی های بسیاری همراه بود. بازار نفت در شرایط نابسامانی قرار داشت و جنبش های استعمار زدایی شکل گرفته و کشورهای مستقل و نوین در حال تشکیل بودند.

سازمان اوپک با وجود چنین شرایط دشواری برای اجرای سیاست های راهبردی نفت با تعیین هدف های مشخص و همراه با بینشی فراگیر در راه سامان دادن بازار نفت پیشقدم شد.

سازمان اوپک در 1968میلادی اعلامیه ی سیاست نفتی کشورهای عضو را منتشر کرد. در این اعلامیه بر حق قطعی کشورها بر اعمال دایمی حق حاکمیت بر منبع های طبیعی خود در راه پیشرفت منافع ملی آن ها تاکید شد.

پس از گسترش فعالیت های اوپک تا 1969 میلادی تعداد اعضای این سازمان به 10 کشور رسید و به مرور اوپک به یک نهاد مهم بین المللی تبدیل شد و اعضای آن توانستند کنترل صنایع نفتی را به دست بگیرند و نقش تعیین کننده یی در نرخ گذاری قیمت نفت خام در بازارهای بین المللی ایفا کنند.

در این زمان کشورهای جهان شاهد جهش قیمت نفت به دلیل وقوع رویدادهای مهم تاریخی همچون تحریم نفتی اعراب در 1973 میلادی و دیگری وقوع انقلاب ایران در 1979 میلادی بودند.

اوپک در این هنگامه هدف های خود را گسترش داد و خواستار عصر نوین همکاری در روابط بین المللی برای پیشرفت منافع اقتصادی و ثبات جهانی شد.

فعالیت های بی شمار این نهاد، تشکیل صندوق توسعه بین المللی پول را به همراه داشت. طرح گسترده ی اقتصادی و اجتماعی این سازمان سبب شد تا کشورهای دیگر با مشاهده ی روند پیشرفت اوپک به آن بپیوندند.

قیمت نفت در این دهه ی میلادی به بالاترین میزان رسید و سپس افت کرد. بدین شکل سهم اوپک در بازار نفت کاهش یافت و مشکلات بسیاری برای کشورهای عضو این سازمان ایجاد شد.

اما اوپک با سهمیه بندی تولید برای کشورهای عضو، تعیین قیمت سبد اوپک، گفت و گو و همکاری میان کشورهای عضو و غیر عضو توانست این بحران را پشت سر بگذارد.

دهه ی 90 میلادی با وقوع انقلاب در ارتباطات همراه شد و اوپک با گفت و گوهای پی در پی میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان؛ انسجام و یکپارچگی را در بازار نفت پدید آورد و توانست سبب پیشرفت در روابط کشورهای عضو و غیر عضو خود شود.

سازمان اوپک در 1992 میلادی پس از برگزاری اجلاس زمین و به عهده گرفتن گفت و گوهای تغییر آب و هوا از طرف سازمان ملل، برای عرضه ی نفت سیاستی متوازن و منطقی در پیش گرفت.

سیاست ابداعی اوپک در آغاز سده ی 21 میلادی با قیمت گذاری نفت سبب تقویت و ثبات قیمت نفت خام شد. اما پس از مدتی قیمت این ثروت ملی رو به افزایش گذاشت و ثبات بازارهای نفت از میان رفت تا آن هنگام که قیمت طلای سیاه تا 2008 میلادی یعنی تا زمان ظهور بحران مالی و رکود اقتصاد در سطح جهان به بالاترین حد خود رسید.

اما با حمایت های همه جانبه ی سازمان اوپک از نفت، بحران اقتصادی مهار و به بازار انرژی، ثبات بخشیده شد. این نهاد تاکنون با راهبردهای درازمدت، تاثیر به سزایی بر تحول های بازار نفت گذاشته و نقش مهمی را در این بازار جهانی ایفا کرده است.