روسیه چه درسهایی می تواند از ایران بیاموزد؟

گروه بین الملل، روسیه چه نکاتی را می تواند از ایرانی بیاموزد که دوباره مورد تحریم های غرب قرار گرفته است؟ مسکو و تهران چگونه می توانند به یکدیگر کمک کنند؟

به گزارش بولتن نیوز، روزنامه روسی پراودا در گفتگویی با معاون موسسه «پیش بینی و حل و فصل منازعات سیاسی» و محقق مشهور امور ایران، الکساندر کوزنتسوف این سوالات را مطرح کرد.

 چرا آمریکا تحریم های جدیدی در مورد ایران اعمال کرده است؟

در 29 آگوست، وزارت خارجه آمریکا و خزانه داری فدرال اعلام کردند که تحریم های جدیدی علیه نهاد ها و شرکت هایی که به اعتقاد آنها در تامین منابع مالی و تجهیزات موردنیاز برنامه هسته ای ایران نقش داشتند وضع شده است، گرچه کسی نمی تواند این ادعا را تایید کند. این تحریم ها همچنین چندین بانک ایرانی، تعدادی از شرکت های هواپیمایی و چند شرکت حمل و نقل را مورد هدف قرار داده اند. یکی از آنها به صورت رسمی در امارت ثبت شده است، و یکی دیگر نیز در تایلند، که این مساله نشان می دهد این دو شرکت از لحاظ قانونی ایرانی نیستند.

البته این امر بسیار غیرمنتظره است، چون فرآیند مذاکرات بر سر لغو تحریم های قدیمی اخیرا قوت گرفته است، و نباید تحریم های جدیدی اعمال می شد. مذاکرات قرار بود تا آخر جولای امسال پایان یابند. گفته شده بود که این آخرین ضرب الاجلی است که به منظور حل و فصل مساله هسته ای ایران تعیین شده است. اما بعدها این ضرب الاجل تا 24 نوامبر تمدید شد، و درخواست های جدیدی مطرح شد که حتی مربوط به برنامه هسته ای ایران و صنایع دفاعی آن کشور هم نیستند. به طور خاص، برنامه مهندسی راکت ارتباطی با برنامه هسته ای ندارد. پس فایده این همه مذاکره چیست؟

شرایط در ایران بعد از تغییر رییس جمهور چگونه است؟ ایا اقدامات آمریکا را می توان در چارچوب کشمکش قدرت تفسیر کرد؟

انتظارات موجود از حسن روحانی از همان آغاز نیز بیش از حد بود. روحانی قول داد که ایران را از انزوای بین المللی خارج کند، تحریم ها را لغو کند، و این کشور را به یک بازیگر مهم در صحنه سیاست جهانی تبدیل کند. هرچه مذاکرات بیشتر طول بکشد، دستاوردهای روحانی کوچکتر می شود. عناصر اصولگرای ساختار سیاسی ایران انعطاف زیاد روحانی در مذاکرات را مورد نکوهش قرار دادند. اعطای امتیازات از سوی ایران با گام های متقابل غرب در لغو تحریم ها همراه نشده است. به طور کلی در نظر آنها فرآیند مذاکرات متوقف شده است. در اواخر ماه جولای، روحانی گفت در پاسخ به سوالات مخالفان گفت که  " مخالفان به جهنم بروند، کسانی که به سیاست خارجی ما اعتقاد ندارند." البته، مخالفان وی نیز از چنین عباراتی بهره گرفتند، به خصوص رییس مجلس علی لاریجانی، به عنوان نماینده گروه های اصولگرا. آنها گفتند که "حتی شاه نیز دشمنانش را به جهنم نمی فرستاد، او آنها را از کشور تبعید می کرد." این مساله موجب کاهش جایگاه حسن روحانی می شود. کشمکش های مخفی درون ایران همیشه برای ناظران خارجی قابل مشاهده نیست. با این وجود، وزیر علم و فناوری حسن روحانی نیز اخیرا استیضاح شد. مطمئنا اصولگرایان و نیز نو اصولگرایان، یعنی طرفداران رییس جمهور سابق محمود احمدی نژاد از شرایط استفاده می کنند تا جایگاه از دست رفته خود را بازیابند.

البته شرایط سیاسی داخلی آمریکا نیز مسائل خارجی آن تاثیر می گذارد. ساختار سیاسی آمریکا در حال کشمکش بر سر مساله ایران است. کاملا مشخص است که اوباما می خواهد تعداد رای های حزب دموکرات را در انتخابات پیشروی کنگره افزایش دهد. اما در میان نخبگان آمریکایی و جامعه کارشناسان آن، دیدگاه های مختلفی در مورد ایران وجود دارد. جمهوریخواهان در این شرایط در مقایسه با دموکراتها همیشه شدت عمل نشان نمی دهند. برای مثال، مشاور سابق امنیت ملی ریگان یعنی الکساندر هیک در اواخر دهه 1990 و اوایل دهه 2000 در حال لابی کردن برای عادی سازی روابط با ایران بود. راکفلر نیز ممکن است علاقه زیادی به ایران داشته باشد. آنها هم طرفدار عادی سازی روابط با ایران هستند.

اما مساله بسیار عمیق تر است. اگر آمریکا روابطش را با ایران بهبود دهد، در این صورت روابطش با شرکای استراتژیک قدیمی اش یعنی اسراییل و عربستان سعودی به هم می خورد. واشنگتن آماده نیست که 180 درجه تغییر کند و به طور ناگهانی روابطش با دوستان قدیمی را نابود کند. اگر عربستان سعودی از کنترل آمریکا خارج شود ممکن است عواقب غیر قابل پیش بینی به وجود بیاید. این مساله شاید معماری امنیتی خلیج فارس را خراب کند، که آمریکایی ها در طول 30 سال گذشته در حال حفظ آن بوده اند.

آمریکایی ها هنوز در حال تلاش برای تحت کنترل نگه داشتن خلیج فارس هستند. پایگاه های نظامی آمریکا در بحرین، قطر، کویت وجود دارند. عربستان سعودی اعلام کرد که پایگاه های آمریکا باید تعطیل شوند و هیچ کس نتوانست جلوی آن را بگیرد. خلیج فارس منطقه ای است که اهمیت ارتباطی زیادی دارد و کریدور حمل و نقل نفت است، مخصوصا برای اروپا و چین.

چینی ها چگونه واکنش نشان می دهند؟

سیاست چین در خاورمیانه نیز مانند بقیه نقاط کمی اسرارآمیز است. به نظر من، چین تلاش می کند که روابط خوب خود با تمام بازیگران اصلی سیاست خاورمیانه را حفظ کند. در مورد ایران، چین روابط تجاری بسیار خوبی با این کشور دارد، و حجم این روابط به 50 میلیارد دلار می رسد. عربستان سعودی رتبه نخست صادرات نفت به چین را در اختیار دارد. تعدادی از پروژه های مشترک بین عربستان و چین مورد مذاکره قرار گرفته اند که چین قرار است آنها را بسازد، از پالایشگاه گرفته تا خطوط راه آهن پرسرعت. چین سهم قابل توجهی از بازار تسلیحات ارتش عربستان را در اختیار دارد. چین با اسراییل نیز روابط بسیار خوبی دارد. چین در حال افزایش وزن سیاسی خود در خاورمیانه است، اما تلاش می کند که خیلی درگیر بحران های سیاسی خاورمیانه نشود.

 آیا روسیه نیز کاری می کند؟

متاسفانه، روسیه هیچ کاری نمی کند. من معتقدم که روسیه در مورد تحریم های ایران احمقانه عمل کرد. روسیه باید می آمد و با خروج اروپایی ها از ایران همه چیز را در دست می گرفت. اما تجار روسی خیلی مشتاق آمدن به ایران نبودند، البته هیچ مشکل سیاسی وجود نداشت. ایران یک شریک بسیار پیچیده در حوزه تجارت و اقتصاد است. اما تجربه کشورهایی مانند چین و ترکیه نشان می دهد که می توان با ایران همکاری داشت.

تهران هر سال بهتر و بهتر می شود. در پنج یا شش سال گذشته، تهران خیلی تغییر کرده است. پارک های جدیدی ساخته شده اند و ساخت و ساز با شدت در حال جریان است. من در بازدید از آنجا خیلی تعجب کرده بودم و می پرسیدم: "شما تحت تحریم زندگی می کنید. این همه پول برای ساخت و ساز از کجا می آید؟" آنها پاسخ می دادند: "در واقع، تحریم ها یک مزیت ایجاد کرده است." با دشوار شدن خروج سرمایه از ایران، خیلی از تجار ایرانی شروع کردند که پول خود را در کشور سرمایه گذاری کنند، از جمله در بخش ساخت و ساز.