زنگ ها برای کشورهای نفتخیز به صدا درآمده است؟

با این حال نمی توان این واقعیت را نادیده گرفت که سالیان اخیر و به دلیل گرانی انفجارگونه نرخ جهانی نفت بسیاری از معادلات اقتصادی کلان در جهان بر هم ریخته شد و یا بعضا بر مبنای روندی تازه پی ریخته شد، اقتصاد چین که در تمامی این سالها عنوان بزرگترین مصرف کننده جهانی نفت خام را داشت با وجود رسیدن نفت به حدود 150 دلار در هر بشکه موفق شد بزرگترین تمرین رشد و توسعه پرشتاب خود را تجربه کند و در مقابل کشورهای نفتخیزی همچون ایران و ونزوئلا باوجود در اختیار داشتن درآمدهای افسانه ای نفتی ، چندان که می شد و می توانستند از نعمت نفت گران بهره ای نبردند .

اکنون و با رسیدن قیمت نفت به زیر صد دلار در هر بشکه به راستی زنگ های خطر برای آان دسته از کشورهایی که در هفت هشت سال گذشته دلارهای برآمده از فروش نفت گران خود را اتش زدند و یا در چاه ویل برنامه های غیرموثر بر توسعه بلندمدت ریختند به صدا در آمده است.

درآمدهای افسانه ای نفتی کشورهای عرب از جمله عراق ، کویت و امارات و عربستان هر چه بیشتر و بیشتر شد این کشورها از رویکردهای توسعه مولد تا اندازه ای فاصله گرفتند و در جهان غیر عرب هم ایران و ونزوئلا به عنوان نماینده های اقتصادهای تک محصولی مبتنی بر نفت خام ، متاسفانه نتوانستند شاخص های رشد مطلوب را تجربه کنند بگذریم از این که با وجود درآمدهای افسانه ای به دلیل قطع ارتباط مالی ایران با جهان در طی چند سال اخیر هنوز بخشی از درآمدهای نفتی ایران مسدود است و به کشور بازنگشته است .

اما در هر صورت باید این حقیقت را بپذیریم که این کاهش نرخ نفت و رسیدن به زیر صد دلار در واقع اولین باد پاییزی بر زمستانی سرد و سخت در بازار جهانی نفت است و نشان از این دارد که ما هرچند آرزوهای بلند داشتیم اما از نعمت بهار افسانه ای درآمدهای نفتی استفاده ای شایسته نکردیم و اکنون فقط باید به فکر مهار هیجانات و تبعات ناشی از افول احتمالی نرخ نفت داشته باشیم.

درک این واقعیت که اقتصادکلان، علمی فاقد امکان پیش بینی های بلندمدت و فضایی دارای مولفه های موثر متعدد بر آن است در کشور ما خیلی سخت و ناگوار است و گویا حتما باید شوک و بحرانی جدی بر بدنه اقتصاد ایران وارد شود تا " مجبور "  به درک و پذیرش آن شویم ، شاید گفتن این مسایل از این پس دردی از دردهای اقتصاد ما را دوا نکند اما حقیقت این است که اگر در تمامی هفت یا هشت سال گذشته به جای صرف منابع مالی در درون اقتصاد آن را در رشته های پرمزیتی همچون صنایع های تک و با قابلیت های بازار منطقه ای سرمایه گذاری کرده بودیم اگر با بخشی از این منابع درآمدی می توانستیم سیستم های حمل و نقل  پیشرفته ، شبکه های خدمات مالی مدرن، زیرساخت های توریستی و نظامی کارامد در پایین دست نفت و گاز ایجاد کرده بودیم امروز به دلیل کاهش نرخ نفت به زیر صد دلار تن برنامه ریزان اقتصادی مان نمی لرزید.

هرچند گفتن این شاید ها و باید ها اکنون نوعی حسرت خوری مغرورانه است و برای مهار اتفاقات ناشی از کاهش بیشتر نرخ نفت فقط باید منتظر فراز و فرود منحنی بازار باشیم.