نگاهی به زندگی و آثار «سمیح القاسم»

گروه ادبیات، نشر و رسانه، «سمیح القاسم»، شاعر فلسطینی حامی مقاومت، پس از سال‌ها مبارزه با سرطان در 75 سالگی درگذشت.

به گزارش بولتن نیوز، «سمیح القاسم‌»، شاعرفلسطینی که نامش با شعرهای انقلابی و مقاومت گره خورده است، بعدازظهر سه‌شنبه -28مرداد- بر اثر بیماری سرطان کبد در بیمارستان «صفد» در مناطق اشغالی از دنیا رفت.

او به دلیل مواضع میهن‌پرستانه و حمایت از اقوام عرب سال‌ها از سوی رژیم صهیونیستی مجبور به ترک محل زندگی‌اش و یا بازداشت خانگی شد و حتی چند بار تهدید به مرگ شد. او همچنین با قانون کار اجباری که رژیم اسرائیل برای طایفه درزی‌ها (طایفه‌ای که اصالتا به آن تعلق داشت) در نظر گرفته بود، به شدت مخالفت کرد.

به گزارش شبکه الجزیره‌، «سمیح القاسم» که بیش از 70 اثر در شعر و نثر و نمایشنامه از خود به جای گذاشته است، با نامه‌نگاری‌هایی که با محمود درویش در دهه 70 داشت، معروف شد. این نامه‌ها بعدها به «یاددشت‌هایی کمی پرتقالی» مشهور شدند.

«عصام خوری‌»، نویسنده فلسطینی این نامه‌ها را یک اثر ادبی کمیاب و بسیار ویژه میان دو شاعر بزرگ در طول تاریخ توصیف می‌کند.

شاعر حامی مقاومت که با «محمود درویش» دوستی نزدیکی داشت، شعرهای زیادی دارد که بر اساس آنها سروده‌های زیبایی در سرزمین‌های عربی ساخته شدند؛ از جمله ترانه‌ای که «مرسیل خلیفه» آن را اجرا کرد و تمامی شبکه‌های عربی و فلسطینی در این روزها به دفعات آن را پخش می‌کردند.

از او تاکنون بیش از 60 کتاب شعر‌، داستان‌، نمایشنامه‌ و ترجمه منتشر شده است که تمامی آنها در هفت جلد جمع‌آوری شده‌اند. برخی از شعرهای او به فارسی، انگلیسی‌، فرانسه و دیگر زبان‌ها برگردانده شده‌اند. در دیوان بزرگ شعر او، بخش زیادی از شعرهایش به موضوع مبارزه و رنج فلسطینی‌ها اختصاص یافته است.

«القاسم» جوایز، نشان‌ها و تقدیرنامه‌های زیادی را دریافت کرده که از مهم‌ترین آنها می‌توان به جایزه «صلح» فلسطین، جایزه ادبی «نجیب محفوظ» از مصر و جایزه «شعر» فلسطین و دو جایزه ادبی از فرانسه اشاره کرد. همچنین او دوبار موفق به دریافت «نشان فرهنگی قدس» شد.

به دنبال درگذشت «سمیح القاسم»، محمود عباس‌ - رییس تشکیلات خودگردان فلسطین - با ابراز تاسف گفت: او صدای بلند مردم فلسطین بود که در طول حیاتش آوازهای زیبایی را به فلسطینی‌ها هدیه کرد و تمامی زندگی‌اش بر مبنای حمایت از حق‌، عدالت و حمایت از سرزمین مادری استوار بود.

بر اساس اعلام خبرگزاری های فلسطینی، قرار است پیکر او برای تدفین به «الرامه»، روستای محل تولدش منتقل شود. 

اما من سازش نخواهم کرد/و تا به آخر مبارزه خواهم کرد

در میان آثار این چهره شعر فلسطین شعر، نثر و نمایشنامه‌های متعددی دیده می‌شود که مشهورترین آنها «نوشته‌های دو نیمه پرتقال» برگرفته از مکاتبات وی با محمود درویش است.

اشعار این شاعر برجسته فلسطینی از جمله شعر« منتصب القامة أمشی» توسط نوازندگانی چون مارسل خلیفه به ترانه‌های زیبایی تبدیل شده بود و از شبکه‌های عربی و فلسطینی پخش شده بود.

یکی از اشعار وی که در جنگ اخیر غزه بسیار زمزمه می‌شد این بود که : «پیشروی کنید؛ با موشک‌های کینه پیشروی کنید؛ و با نفربرهای سربازانتان؛ اما آسمان بالای سرتان جهنم و زمین زیرپایتان جهنم است»

یکی از اشعار وی با عنوان «نامه‌ای از یک ورشکسته» در زیز می‌آید:

شاید نان روزانه‌ام را اگر شمایان اراده کنید، از دست بدهم

شاید لباس‌ها و تختم را بفروشم

شاید سنگ تراش، یا باربری شوم

و یا رفتگر خیابانی

شاید که در سرگین حیوانی به‌دنبال غذا بگردم

شاید بیهوش شوم،

بی پوشاک  و گرسنه شوم

دشمن روشنایی

اما من سازش نخواهم کرد

و تا به آخر   مبارزه خواهم کرد.

شاید شمایان آخرین  وجب  سرزمین مرا به غارت ببرید

شاید شمایان بتوانید جوانی مرا در گودال‌های زندان حفر کنید

آنچه را که پدربزرگم برای من بجا نهاد بدزدید:

مقداری مبلمان و یا لباس و کوزه،

شاید شمایان بتوانید شعرها و کتاب‌های مرا بسوزانید

شاید شمایان سگ خود را با جسم من سیر نمایید

شاید شمایان کابوس ترور را بر روستای من بیافکنید

دشمن روشنایی

اما من سازش نخواهم کرد

و تا به آخر مبارزه خواهم کرد.

دشمن روشنایی نشانه‌های طرب‌وبشارت خروش خوشحالی  و سرایش در بنادر هستیت دارند

و در افق بادبانی  باد و دریای عمیق  را به جنگ می‌طلبد غلبه کرده بر همه مشکلات 

این بازگشت اولیس است 

از رودهای گمشده  بازگشت خورشید است 

و بازگشت خلع ید شدگان است

و بخاطر آنان است که قسم می‌خورم که سازش نخواهم کرد 

و تا به آخر  مبارزه خواهم کرد!

شاعری که فلسطین را ترک نکرد

موسی بیدج با اشاره به درگذشت سمیح القاسم، او را شاعر مقاومت فلسطین نامید که هرگز فلسطین را ترک نکرد.

این مترجم زبان عربی با اشاره به درگذشت سمیح‌ القاسم، شاعر فلسطینی، به دلیل بیماری سرطان،‌ درباره این شاعر گفت: سمیح القاسم شاعری همتای محمود درویش بود‌ که دیروز به علت بیماری سرطان درگذشت. او همواره در فلسطین زندگی می‌کرد و در اردیبهشت 1370 به ایران آمد و در چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت کرد. در آن زمان در کنار نمایشگاه کتاب، هفته مقاومت فلسطین برپا شد که او چندین شعرخوانی هم داشت.

بیدج درباره شعرهایی که از سمیح القاسم در ایران ترجمه شده گفت: فکر می‌کنم تنها یک مجموعه شعر از سمیح القاسم در ایران منتشر شده باشد که من این مجموعه کوچک از شعرهای او را با عنوان «برای مردن وقت نداریم» در همان سال‌هایی که به ایران آمد، به فارسی برگرداندم. مصاحبه‌ای بلند هم من و مرحوم سیدحسن حسینی با این شاعر فلسطینی انجام دادیم که در مجله ادبستان و روزنامه اطلاعات منتشر شد.

او همچنین گفت: سمیح القاسم همیشه در فلسطین ماند و می‌گفت این‌جا سرزمین من است و از این کشور نمی‌روم. زمانی که محمود درویش که با سمیح القاسم دوستی نزدیکی هم داشت‌، فلسطین را ترک کرد،‌ او و سمیح القاسم اختلافات زیادی پیدا کردند و در نامه‌هایی یکدیگر را به باد انتقاد گرفتند که این نامه‌ها بعدا به صورت کتابی درآمد که بسیاری معتقدند مقطعی از ادبیات فلسطین و ادبیات مقاومت در آن آمده است.

«سمیح القاسم» بعدازظهر سه‌شنبه - 28 مرداد - بر اثر بیماری سرطان کبد و در سن 75 سالگی در بیمارستان «صفد» در مناطق اشغالی از دنیا رفت.

او به دلیل مواضع میهن‌پرستانه و حمایت از اقوام عرب سال‌ها از سوی رژیم صهیونیستی مجبور به ترک محل زندگی‌اش و یا بازداشت خانگی شد و حتی چند بار تهدید به مرگ شد. او همچنین با قانون کار اجباری که رژیم اسراییل برای طایفه درزی‌ها (طایفه‌ای که اصالتا به آن تعلق داشت) در نظر گرفته بود، به شدت مخالفت کرد.

از او تاکنون بیش از 60 کتاب شعر‌، داستان‌، نمایشنامه‌ و ترجمه منتشر شده است که تمامی آن‌ها در هفت جلد جمع‌آوری شده‌اند. برخی از شعرهای او به فارسی، انگلیسی‌، فرانسه و دیگر زبان‌ها برگردانده شده‌اند. در دیوان بزرگ شعر او، بخش زیادی از شعرهایش به موضوع مبارزه و رنج فلسطینی‌ها اختصاص یافته است.