بحران آلودگی کارخانه های صنعتی قم بالا گرفت/ معاون وزیر صنعت: با صنایع آلاینده برخورد می کنیم

به گزارش بولتن نیوز،به نقل از خبر آنلاین: خدمات زير بنايي، آب، برق، گاز، مخابرات، فاضلاب، راههاي ارتباطي مناسب، شبكه روشنايي، فضاي سبز، مجتمع كارگاهي، مجتمع خدمات مهندسي و البته مجموعه تربيت بدني براي کارگران و مهندساني که دو اصلي ترين ساعات روزشان را در شهرک صنعتي شکوهيه مي گذرانند، مهيا شده است. همه  اين امکانات قرار است بازدهي کاري فعالان اقتصادي و کارگران را به اندازه اي بالا ببرد که دولت حسن روحاني در پايان سال 93 به رشد اقتصادي دو درصدي برسد اما همين کارگران و مهندسان هرچند از مجموعه تربيت بدني و اينترنت برخودار هستند ولي هيچکدام «هواي پاک» را در هيچ ساعتي از شبانه روز نمي توانند تنفس کنند.

مدتي قبل يکي از نمايندگان استان قم در مجلس از بالکن شرکتي مجاور کارخانه دود و غبار ناشي از فعاليت هاي کارخانه را مشاهده کرد و از رئيس شرکت شهرک صنعتي استان قم خواست تا موضوع پيگيري جدي شود ولي همچنان 5 شرکت ذوب باطري به فعاليتشان ادامه مي دهند و سرب را در هواي منطقه به کام کارگران مي دهند.

اصلي​ترين کارخانه هم کوره ذوب سرب را همچنان فعال نگه داشته و از پلمپ هاي چندين بار جان سالم به در برده است. محصول کارخانه هاي صنعتي براي مديرانش سودهاي حاصل از فروش باطري هاي خودرو و براي کارگران منطقه دود سفيد غليظ آميخته به سرب است.

با اين حال معاون وزيرصنعت، معدن و تجارت به خبرآنلاين مي گويد:« در صورتي که چنين شرايطي در شهرک صنعتي شکوهيه قم وجود داشته باشد، کارخانه هاي مجاور مي توانند شکايت شان را به شرکت شهرک هاي صنعتي ارائه دهند. شرکت نيز بررسي هاي لازم را انجام مي دهد و در نهايت کارخانه هاي آلاينده را به مناطقي ديگر جابه جا مي کند. نکته مهم اين است که بايد دسته بندي شرکت ها در اين شهرک صنعتي رعايت شده باشد. به طور مثال اين کارخانه ها نبايد در کنار کارخانه هاي صنايع غذايي قرار داشته باشند. اگر چنين شده باشد، تخلف است و شرکت شهرک هاي صنعتي به سرعت اقدام به جابه جايي کارخانه ها مي کند. علاوه بر ما سازمان محیط زیست هم می تواند با این موضوع برخورد کند.»

با اين وجود اداره محيط زيست شرکت شهرک هاي صنعتي قم مدعي است:«ما هم از شرکتي که در کار ذوب باطري است بازديد کرده ايم. کارشناس ما آنقدر محيط آلوده بود که اصلا نتوانست وارد مجموعه شود. دود غليظ و بسيار آزار دهنده در تمام محوطه پخش است.»

 اما بخش محيط زيست شرکت شهرک​هاي صنعتي از نظر قانوني اجازه برخورد با اين واحدها را ندارد:« تنها مرجعي که مي​تواند دستور تعطيلي دهد، اداره محيط زيست است. اداره محيط زيست هم طي يکسال گذشته چندين بار بازديد کرده ولي ما نمي دانيم چرا دستوري صادر نکرده است.»

شرکت شهرک هاي صنعتي به عنوان حاملي واحدهاي توليدي در بدترين شرايط هم به سمت صدور دستور تعطيلي نمي​رود ولي ميزان آلودگي سرب منطقه شهرک شکوهيه به اندازه​اي بالا رفته که کارشناسان شرکت شهرک​هاي صنعتي هم آن را تاييد مي​کنند. اداره ميحط زيست قم مدعي است تنها کارخانه هاي که استاندارهاي محيط زيستي را رعايت نکنند، با حکم تعطيلي مواجه مي​شوند. در مورد کارخانه​هاي آلاينده شهرک شکوهيه حتي کارشناسان حامي توليد شهرک صنعتي هم راي به آلودگي اين کارخانه ها داده​اند ولي همچنان دود و بخار حاصل از ذوب «سرب» در کام کارگران منطقه فرو مي رود.

کارگران افغاني و بحران کارخانه هاي آلاينده

شهرک شکوهيه 12 کيلومتر دورتر از قم واقع شده و به عنوان يکي از پايگاه هاي اصلي صنعتي استان شناخته مي شود. 955 هکتار از زمين زيربناي شهرک بيشترين تعداد واحدهاي صنعتي را در دل خود جايي داده است. اعضاي اتاق بازرگاني قم نقل مي کنند، شهرک شکوهيه به دليل فاصله کم از تهران و قم به عنوان يکي از قطب هاي جذب سرمايه گذار منطقه شناخته مي شود ولي طي ماه هاي گذشته به دليل حضور صنايع آلاينده در همين شهرک، از اشتياق صاحبان سرمايه غيربومي بخصوص صنايع غذايي، براي حضور در شکوهيه کاسته شده است.

بررسي​ها نشان مي دهد تعداد زيادي از کارگراني که در کارخانه هاي ذوب باطري حضور دارند، را مهاجران افغاني تشکيل مي​دهند. يکي از کارخانه داران منطقه مي​گويد:«کارگران ايراني حاضر نيستند در اين محيط کار کنند. به همين دليل بيشتر کارگران افغاني جذب اين مجموعه ها مي شوند.»

طي سال​هاي گذشته کارگران افغاني، عراقي و سوري در صنايع استان قم فعال شده اند. اين گروه به سمت حضور در کارخانه هايي مي روند که کارگران ايراني اشتياقي براي حضور در آنها را ندارد. در منطقه شکوهيه هم توليد سرب در هوا به همين کارگران رسيده است.  

رضا کارگر قمي فعال در شهرک شکوهيه، ماهيانه 600 هزار تومان حقوق مي​گيرد ولي خودش مي​گويد طي دو ماه بيش از 300 هزار تومان هزينه آزمايش و درمان کرده است. او 8 سال است که با کارگري زندگيش را مي گذارند و هزينه هاي تحصيل دو فرزندش را تامين مي کند. او مي گويد:« اول که حالم خيلي بد بود، نمي دانستيم مشکل از چيست ولي بعد که آزمايش داديم گفتند جاي آلوده کار مي کنيد.»

يکي از مهندسان کارخانه​هاي همجوار نيز نقل مي​کند، به تازگي آزمايش پزشکي انجام داده که نشان مي دهد ميزان «سرب خونش» به آستانه خطر رسيده​است. کارگران عادي مجموعه​هاي صنعتي اطراف کارخانجات ذوب باطري به دليل هزينه بالا و البته اثرات طولاني مدت سرب روي خونشان توان انجام آزمايش هاي پزشکي را ندارند.

مرتضي يکي از کارگران صنعتي است که طي سه سال گذشته در شهرک شکوهيه به کار مشغول بوده است. او مي گويد:« در قم نمي توانيم خانه اجاره کنيم. به همين دليل نزديک شهرک صنعتي خانه اجاره کرده ام. خودم که در شهرک ريه هايم داغوان شده است. چند وقت قبل بچه هايم هم مي گفتند حالشان بد است. وقتي فهميدم ترسيدم. هزينه هاي درمان زياد است. من هم با حقوق 500 هزار تومان در ماه نمي توانم اين هزينه ها را بدهم.»

گفته هاي او را محمودعلي رکني رئيس اداره محيط زيست استان قم به شکل ديگري تاييد مي کند. به گفته او وجود آلودگي در شهرک هاي صنعتي قم تاييد شده است. رکني مي​گويد:« اداره حفاظت از محیط زیست استان قم روی هر یک از شهرک‌هاي صنعتي نظارت دارد و گروه‌های خود را به صورت منظم برای ارزیابی عملکرد محیط زیستی آنان اعزام می‌کند.در شهرک شکوهیه نیز مساحت هزار هکتار در حال ارزیابی زیست محیطی است که در صورت اثبات مشکل برخورد قانونی با این واحدها صورت خواهد گرفت. واحدهای گچ و آهک، سنگبری، سنگ‌کوبی‌ها، واحدهای سنتی دامداری، کوره‌های ذوب سرب و کارگاه‌های بدون پروانه از مشکلاتی هستند که در زمینه حفاظت از محیط زیست باید به آنان توجه کرد.»

کارشناسان شرکت شهرک هاي صنعتي استان قم، نقل مي کنند کارخانجات همجوار مجموعه​هاي ذوب باطري بارها شکايت هايي در مورد تنفس سرب در هواي شهرک صنعتي به اين مجموعه ارائه داده​اند ولي همچنان پس از يکسال اقدامي براي تغيير شرايط صنايع آلاينده صورت نگرفته است.

 مديران 7 شرکت بزرگ واقع در اين شهرک هم طي نامه​اي به اداره محيط زيست قم که رونوشت آن براي وزارت صنعت و شرکت شهرک هاي صنعتي ارسال شده، شکايت خود را چنين بيان کرده​اند:« احتراما به استحضار مي رساند تعدادي از واحدهاي  ذوب فلزات، ريخته گري و بازيافت صنعتي شامل باتري و غيره، به دليل دارا بودن فلزات سنگين و سمي (سرب) مخاطرات زيادي براي بهداشت فردي و سلامت کارکنان خود و واحدهاي همسايه ايجاد کرده اند. متاسفانه عليرغم تذکرات و درخواست مسولين ذيربط و پلمپ يکي از واحدهاي متخلف توسط پاسگاه نيروي انتظامي شهرک شکوهيه، کماکان توليد آلاينده هاي سمي خود ادامه داده و روزهاي تعطيل و در ساعت غيراداري تا پاسي از شب به فعاليت هاي غيرقانوني و غيراصولي خود ( بازيافت سرب از باطري هاي فرسوده) ادامه مي دهند. با توجه به اينکه واحدهاي مستقر و فعال در خيابان هاي کلاهدوز و بروجردي عمدتا مواد غذايي مي باشند، آلاينده هاي مذکور به صورت مستقيم و غيرمستقيم برمحصولات توليدي اين واحدها اثرسوء گذاشته و کارکنان نير در معرض اين آلاينده هاي خطرناک که خود باعث بيماري هاي پوستي، تنفسي و انواع سرطان ها مي گردد، مي باشند. ما اهالي خيابان کلاهدوز و بروجردي اعلام مي کنيم، کليه خطرات بهداشتي براي کارکنان کارخانجات هم جوار تماما بعهده کارگاه هاي واقع در کلاهدوز که بازيافت سرب دارند، مي باشد و از مسولين محترم استان قم استدعا داريم در اين سال ها که طبق چشم انداز سال 1404 استان قم مبني براستان پاک و عاري از آلودگي اقدامات عاجل در جهت تعطيلي و انتقال واحدهاي مذکور انجام گردد.»

کارگران بيمار، صنايع نگران

 در نزديک​ترين فاصله از همين مجموعه کارخانه هاي آلوده کننده، يک واحد صنعتي با 250 کارگر به فعاليت مي پردازد. کارگراني که همگي براي تامين معاش خود از حاشيه و مرکز قم پيش از طلوع آفتاب راهي شهرک شکوهيه مي شوند.

کارگران واحدهاي صنعتي براي دريافت حداقل حقوق تعيين شده توسط وزارت کار، روزانه در معرض آلودگي هاي خطرناک تنفس سرب قرار مي گيرند. اعتراض هاي پراکنده مديران و کارگران منطقه طي ماه هاي گذشته در نهايت منجر به ارسال نامه اعتراضي معصومه ابتکار عالي ترين مقام محيط زيستي کشور شده است. پيش از اين مديران استان قم براي برخورد با آلودگي هاي مشابه اقدام به تاسيس کميته اي کردند که شرح وظايف آن در راستاي برخورد با واحدهاي آلوده کننده هوا تعريف شده بود.

نمايندگان اداره کل محيط زيست، شرکت شهرک هاي صنعتي و پاسگاه انتظامي مستقر در شهرک شکوهيه اعضاي کميته پايش زيست محيطي شهرک هاي صنعتي استان قم را تشکيل مي دهند. کميته براساس اساسانه خود قرار بود به موضوعات پيرامون ايجاد آلودگي در شهرک رسيدگي کند. حتي روابط عمومي اداره محيط زيست استان اعلام کرده که کميته به صورت هفتگي برنامه هاي بازديد از شهرک را انجام مي دهد. همين کميته حداقل براساس اظهارات ساکنان شهرک صنعتي شکوهيه، بايد متوجه ايجاد آلودگي در منطقه مي شدند ولي برخلاف تصوري که از فعاليت اين کميته وجود داشت، اقدامي براي تغيير شرايط اين کارخانه ها صورت نگرفته است.

اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي استان قم هم که براساس به صورت هميشگي حامي صنايع توليدي کشور است از وقوع چنين اتفاقي در شهرک​هاي صنعتي استان ابراز بي اطلاعي و البته نگراني مي​کند. حسن آقاجاني عضو هيات نمايندگان اتاق قم مي گويد:«ما اين ماجراي ايجاد آلودگي کارخانه هاي باطري سازي را نشنيده ايم. اگر چنين اتفاق هايي رخ دهد به سرعت خبر آن به اتاق مي رسد. اساسا چنين موضوعاتي در اتاق بازرگاني هم مطرح مي شود. البته حضور چنين صنايعي بسيار خطرناک است. به طور مثال مشابه همين کارخانجات در اصفهان هم وجود دارد ولي آنها را به منطقه اي دور از اصفهان موسوم به نيزار منتقل کرده اند که آلودگي هاي ايجاد شده به ديگران آسيب نزند ولي ما نمي دانيم چرا اين کارخانه ها در قم در دل شهرک صنعتي قرار گرفته است.»

به گفته او تنها مرجع برخورد با واحدهاي توليدي آلاينده محيط زيست است. يکي از کارشناسان اداره محيط زيست استان قم مي​گويد:« اداره محيط زيست از نظر سازماني زيرمجموعه رياست جمهوري است و تقريبا حکمش به صورت قطعي اجرا مي شود ولي اداره محيط زيست شهرک هاي صنعتي هيچ علاقه اي ندارد که يک مجموعه صنعتي تطعيل شود.»

محيط زيست استان براساس گفته هاي رییس اداره حقوقی اش بيشترين نظارت را روي واحدهاي صنعتي انجام مي​دهد. علی احمدی خبر داده حداقل 40 اخطار قطعي به واحدهاي آلاينده ارائه شده است و 12 مجموعه صنعتي در مسير جاده اراک و شهرک شکوهيه هم به دليل ايجاد آلودگي تعطيل شده​اند.  او به فعاليت خطرآفرين کوره​هاي ذوب سرب هم اشاره مي​کند:« فعالیت کارخانه هاي ذوب سرب به شدت آلاینده و برای سلامت عمومی جامعه خطرآفرین بوده و اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم برای برخورد قاطعانه با این واحدها اهتمام جدی دارد.  از ادامه فعالیت واحدهای آلاینده زیست محیطی استان قم به هر شکل ممکن با همکاری و مشارکت مقامات قضایی و انتظامی جلوگیری بعمل می آید. در همین راستا طی سه ماه گذشته، چندین کوره ذوب سرب و چاههای ذغال در استان تخریب شده و دیگر واحدهای شناسایی شده برای تخریب در دست اقدام هستند.»

 گفته هاي او حداقل در شهرک شکوهيه از سوي کارگران صنعتي تاييد نمي​شود. علي يکي از همين کارگران است. او سابقه 5 سال کار در کارخانه هاي صنعتي شهرک شکوهيه را دارد و مي گويد:« هر وقت که از منطقه کارخانه هاي سرب عبور کنيد، امکان ندارد که دچار سوزش شديد گلو و چشم نشويد. من هر طور شده مسيرم را تغيير مي دهم تا به اين کارخانه ها نرسم ولي به هرحال گاهي پيش مي آيد.» يکي ديگر از دوستان او در کارخانه​اي مجار شرکت توليد کننده باطري ماشين کار مي​کند. او مي​گويد:«بزرگترين وحشت من فعلا اين است که با اين درآمدي که دارم دچار بيماري هم بشوم. يکبار دکتر رفتن و برگشتن براي من حداقل 100 هزار تومان هزينه دارد. اين پول را از کجا بايد تامين کنم.»

مدير يکي از شرکت​هاي فعل در شهرک صنعتي شکوهيه هم مي​گويد:« سوزش گلو، بوي بد و سردرد هميشه بعد از اغاز کار کارخانه ها براي کساني که در معرض استشمام دود هستند، به وجود مي آيد.»

قلي زاده مدير يک شرکت صنايع غذايي مجاور کارخانه هاي ذوب باطري هم مي​گويد:« واحدهاي ما صنايع غذايي است. پشت همين کارخانه ها هم واحد صنايع گوشتي قرار دارد. همه اين مجموعه ها به شدت حساس هستند و نبايد در معرض صنايع آلاينده باشند. ما بارها به شهرک اعتراض کرده ايم ولي نمي دانيم چرا اقدامي نمي شود. دود غليظ اين کارخانه ها به طور معمول هم باعث سردرد مي شود.»

رئیس شرکت شهرک های صنعتی و معاون وزیر صنعت هم در این مورد به خبرآنلاین می گوید:« در شهرک های صنعتی به هیچ عنوان نباید صنایع آلاینده در کنار واحدهای صنایع غذایی باشند و این اقدام تخلف است. شهرک های صنعتی زون بندی هستند و نباید مجوز راه اندازی صنایع آلاینده در کنار صنایع غذایی داده شود‬ ‫و این تخلف است‬ ‫و اگر این موضوع اتفاق بیفتد افراد می توانند شکاست کنند و به این موضوع رسیدگیمی شود‬.»

کارخانه هاي ذوب باطري ساعت 7 شب و همزمان با تاريکي هوا فعاليتشان را آغاز مي​کنند و صبح پيش از مشاهده دود از دودکش​ها به کارشان پايان مي​دهند. اما کوره​هاي ذوب به صورت شبانه روزي و بدون نگراني از ايجاد آلودگي سربي در هوا کار مي​کنند. سردرد و سوزش گلو در مقابل سودهاي کلان کارخانه هاي ذوب باطري چندان اثرگذار نيست. کارخانه هاي شهرک شکوهيه با وجود اخطارهاي صورت گرفته، طي ماه هاي گذشته کسب و کارشان را گسترش داده اند و گفته مي شود زمين هاي مجاور کارخانه ها نيز براي تاسيس واحدهاي مشابه خريداري شده است.

دو سال قبل يکي از مسولان عالي رتبه صنعتي در همايشي پشت تريبون خطاب به مديران محيط زيست اعلام کرد:« به شما بايد بگويند محيط ايست.» او نگران برخوردهاي سازمان محيط زيست با واحدهاي صنعتي بود ولي حداقل توليد سرب در هواي شهرک هاي صنعتي قم شامل رفتار بازدارنده «محيط زيست» نبوده است.