رضاوثوقی
بهانه تراشی غیرحقوقی از یک مفهوم حقوقی
با این حال همچنان اروپا به عنوان يک خريدار بالقوه آینده برای بازار گاز ايران مطرح است، به جز درآمد اقتصادي ، تامين گاز مصرفي اين قاره پراهميت، مي تواند قدرت زايد الوصفي را براي ايران در صحنه معادلا ت بين المللي به ارمغان آورد.
گروه اقتصادی بولتن نیوز - وزیر نفت پاکستان این روزها حرفهای عجیبی می زند ، وی با اشاره به اینکه تحریم های ایالات متحده درباره ایران امکان اجرای سریع بخش پاکستانی خط لوله گاز ایران به پاکستان را تاکنون ناممکن کرده است این اتفاق را یک حادثه غیرقابل پیش بینی دانسته و آن را بر یک بند حقوقی در متن قرارداد تسری داده است ، وی با استناد به مفاد قاعده حقوقی فورس ماژور قصد دارد کم کاری پاکستان را در اجرای بخش داخلی خط لوله گازی که از مقدمات آغاز واردات گاز از ایران است را یک اتفاق خارج از توان کنترل پاکستان جلوه داده و بدین گونه از زیر بار سایر تعهدات حقوقی این قرارداد از جمله پرداخت جریمه دیرکرد خرید ( take or pay) شانه خالی کند، این اقدام پاکستان سرآغازی برای بهانه تراشی غیرحقوقی از یک مفهوم حقوقی رایج در قراردادهای کلان اقتصادی است .
این موضوع البته نهایت فرصت طلبی پاکستانی ها را نشان می دهد و به راحتی هم می توان فقدان صحت ادعای این کشور را ثابت کرد ؛ از حدود هشت سال قبل که مذاکرات جدی میان سه کشور ایران و پاکستان و هند در رابطه با این خط لوله آغاز شده بود ، هر دو کشور هند و پاکستان گاه و بیگاه نشانه هایی از این اخلاق را از خود بروز می دادند ، با خروج هند از مذاکرات وضع تا حدی برای انعقاد قرارداد دو جانبه تثبیت شده بود ، با این حال و زمانی که با مذاکرات عالی میان روسای جمهور دو کشور ایران و پاکستان ، موضوع " اراده سیاسی برای اجرای یک طرح اقتصادی " پیش آمد تمامی فضای مذاکرات حول محور اقتصاد تحت تاثیر اراده سایسی دو طرف در آمد و جالب اینجاست که در همان دوره انعقاد قرارداد در حضور روسای جمهور دو کشور ، بخش قابل توجهی از تحریم های وضع شده بر علیه کشورمان از سوی ایالات متحده وجود داشت ، پس این موضوع که تحریم های ایالات متحده امکان اجرای خط لوله را از پاکستان سلب کرده چیزی جز یک بهانه تراشی ناموجه نیست ، مسئولان اسلام آـباد همان زمان مذاکرات خط لوله و حتی در زمان انعقاد قرارداد می دانستند از کشوری در حال خرید گاز هستند که بخش مهمی از سیاست خارجی اش در تضاد با سیاست های واشنگتن و متحدانش قرار دارد و سپهر سیاسی ایران و آمریکا نیز امکان حصول نوعی رابطه غیر متضاد را تقریبا ناممکن کرده است ، پس نباید چنین انتظاری در طرف پاکستانی به وجود می آمد که از ایرانی غیر متعارض با امریکا گاز خواهد خرید .
اراده سیاسی در حقیقت نماد و نشانه ای از وزن و اعتبار کلیت یک کشور دارد ، وقتی اراده سیاسی در عالی ترین سطوح یک کشور برای اجرای یک طرح قرار می گیرد در حقیقت همه اعتبار و وزن یک کشور در جامعه بین المللی در معرض محک خوردن قرار می گیرد ، چه بسا در تاریخ روابط بین الملل ، عدم تعهد به عهدها و قرارهای برخاسته از اراده سیاسی ، باعث بروز طیفی از بی اعتمادی درباره کشوری یا سیاستمداران کشوری می شود و برای پاکستان که یکی از همسایگان مهم ایران است شایسته نیست که قراری برخاسته از اراده سیاسی کشورش را اینگونه در معرض تخریب آن هم به بهانه تحریم های آمریکا قرار دهد.
با وجود این واقعیت که قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان یک قرارداد رسمی و تعهد آور برای هر دو کشور است ، فراموش نکنیم که اصولا شبه قاره هند ، هرگز جذاب ترين مشتري و بازار مصرف گاز ايران نبوده است، طي چند سال اخير و به ویژه پس از بالاگرفتن بحران های گازی میان روسیه و اروپا ، ، قاره «اروپا» به عنوان جذاب ترين بازار صادرات گاز ايران ارزيابي شده است.
نخستين روزهاي سال 2006 ميلادي، شرکت روسي گازپروم شريان حيات اروپاي سرمازده را مسدود کرد، گازروسي چند صباحي راهي خانه اروپاییان نشد و روسیه قدرت خود را با خشم و جبر بر همگان نمايان ساخت، از همان روزها، اروپاييان سردر پي کشوري بودند که بتوانند آن را در برابر قدرت طلبي و فزون خواهي گازي روس ها، به عنوان دوستي قابل اعتماد باور کنند، ايران با ذخاير انبوه گاز اصلي ترين دستاورد جست و جوي اروپاييان بود، از طرفي ايران هم که بر سر پرونده هسته اي اش، به تقابل جدي با غرب رسيده امکان ورود به این بازار مستعد را نیافت و به همین دلیل موضوع صادرات گاز مازاد بر مصرف ایران که در سالهای بعدی و از طریق افزایش تولید از پارس جنوبی حاصل خواهد شد به عنوان یک رویکرد مهم بازاریابی گازی ایران در دستور کار قرار گرفت و در نهایت منتهی به عقد قرارداد رسمی با کشور پاکستان شد.
با این حال همچنان اروپا به عنوان يک خريدار بالقوه آینده برای بازار گاز ايران مطرح است، به جز درآمد اقتصادي ، تامين گاز مصرفي اين قاره پراهميت، مي تواند قدرت زايد الوصفي را براي ايران در صحنه معادلا ت بين المللي به ارمغان آورد.
از طرفی روس ها هميشه از صدور گاز ايران به هند و پاکستان حمايت مي کردند، چرا که با انجام شدن اين طرح و به دليل کاهش شديد توان صدور گاز مازاد، ايران لااقل تا کشف و بهره برداري ازذخاير گازي جديدش در مناطق مستقل و میدان های تازه کشف شده و تنظيم بازار مصرف داخلي اش، از ورود جدی بازارگازي اروپا محروم خواهند ماند و اروپا همچنان جولانگاه گاز روسی باقی مي ماند.
در نهایت باید گفت که پاکستان به عنوان یک همسایه دیرینه که دارای روابطی بدون تنش با تهران بوده است خوب است به اراده پایبند باشد و از بهانه تراشی و اتکا به مواردی همچون فورس ماژور خودداری کند تا در نهایت در بازار آتی گاز ایران جایگاه تثبیت شده ای داشته باشد و این نکته را هم فراموش نکند که مختصات بازار گاز همیشه بر یک محور و یک قاعده نمی ماند و این امکان که بالاخره روزی درهای بازار گاز اروپا به روی ایران باز شود دور از ذهن نیست ، در آن روز اگر با پاکستانی غیرمتعهد به تعهداتش روبرو باشیم شاید بازار اروپا هم گاز ایران را از رفتن به سوی شرق پشیمان کند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
