غربی ها ایده ساخت شبکیه مصنوعی ایرانی ها را به سرقت بردند

به گزارش بولتن نیوز، از دانشگاه صنعتی شریف، دکتر مهدی فرد منش که به همراه دانشجوی کارشناسی ارشد خود ایده ساخت شبکیه مصنوعی را از سال 1387 دنبال کرده است درباره این طرح توضیح داد: این سوال که « چرا از نوری که وارد چشم می شود برای تامین انرژی المان میکرو الکترونیکی شبکیه مصنوعی چشم استفاده نکنیم؟» اولین جرقه را برای تولید شبکیه مصنوعی در ذهنمان زد.

به این ترتیب پروژه ˈرویا مهاجریˈ دانشجوی کارشناسی ارشد دکتر فرد منش با عنوان «طراحی شبکیه مصنوعی مستقل با تغذیه نور پس زمینه» در اواخر سال 87 تعریف شد و پس از حدود یک سال تلاش، اولین نتایج به دست آمد. مهاجری درباره این نتایج می گوید: ما مداری را طراحی کردیم که توان بسیار پایینی را مصرف می کرد، در حدی که براساس محاسبات می توانستیم آن را با یک سلول خورشیدی کوچک که در چشم جا می شود تغذیه کنیم.

وی افزود: اگر ما این مدار و سلول خورشیدی را از جنس سیلیکون می ساختیم می توانستیم تا زمانی که بیمار زنده است بینایی او را بدون نیاز به باتری تامین کنیم که این یک دستاورد بسیار هیجان انگیز بود اما ساخت این المان به آسانی میسر نبود.

فردمنش نیز در این باره توضیح داد: تلفیق فناوری های سلول خورشیدی و مدار توان پایین سیلیکونی خود یک فناوری سطح بالا و پرهزینه است که ما حتی در توانمان نبود که سفارش ساخت آن را به جایی بدهیم.

پس از گرفتن پاسخ های قطعی در محاسبات و ناامیدی از امکان ساخت، در سال 89 این استاد و دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف تصمیم گرفتند تا نتایج کار خود را با استفاده از شبیه سازی های دقیق مورد اعتبار سنجی قرارداده و آن ها را منتشر کنند.

فردمنش که صاحب ده ها مقاله ژورنال در نشریات معتبر بین المللی است، اظهار داشت: ما نتایج را در قالب یک مقاله ابتدا برای نشریه مهندسی پزشکی موسسه جهانی مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) فرستادیم و در کمال ناباوری شاهد رد شدن قاطع مقاله حتی بدون درخواست هیچ بازبینی بودیم.

وی ادامه داد: در دلایل رد مقاله از قول سه گروه پژوهشی توسط ناشر و همچنین توسط داوران مقاله با وجود ارایه نتایج محاسبات و شبیه سازی های دقیق، ادعا شده بود که چنین طرحی عملا امکانپذیر نیست، البته آن ها خود واقف به قانع نشدن ما بودند و گفتند از آنجا که میدانیم که احتمالاً قانع نشدید مقاله خود را به یک نشریه دیگر نیز بفرستید.

بدین ترتیب استاد دانشگاه صنعتی شریف مقاله را برای نشریه دیگر این موسسه تحت عنوان مجله حسگرها (IEEE sensors journal) فرستاد.

فرد منش که دارای چند ده مقاله ژورنال IEEE است درباره نتیجه این کار بیان داشت:برای من رد شدن یا حتی نیاز به اصلاح اساسی پیدا کردن مقاله هایم امری بسیار نادر است اما این نشریه نیز مقاله ما را حتی درخواست اصلاح نداده و قابل چاپ ندانسته و قاطعاً رد کرد در حالیکه ما برای تمام ادعاهای آن ها پاسخ داشتیم و دادیم ولی به دنبال پیگیری این بار نیز گفتند ایده شما عملی نیست.

سرانجام دکتر فردمنش و دانشجوی وی از اصرار بر چاپ مقاله خود دست برداشتند و به ادامه تحقیقات پرداختند، غافل از آنکه گروهی دیگر کار را آغاز کرده و در حال فعالیت برای عملی کردن این ایده بودند.

سرانجام دو سال پس از رد شدن مقاله دکتر فردمنش وی در کمال تعجب گزارش ثبت اختراع شبکیه مصنوعی چشم خود توسط یک شرکت آمریکایی را بر روی میز کارش دید.

سرپرست پروژه طراحی شبکیه مصنوعی چشم با تغذیه نور پس زمینه می گوید:« آمریکایی ها ایده ما را که به گفته نشریات پژوهشی خودشان امکانپذیر نبود، عملی کرده و آن را به ثبت رساندند در عین اینکه پیاده سازی این ایده را از نظر علمی می ستایم تفاوت اساسی ما با آن ها این بود که ما حمایت، امکانات و یا پول ساخت آن را نداشتیم.

وی درباره اقداماتی برای پس گرفتن اعتبار توضیح داد: هر چند نشریات خارجی مقاله ما را چاپ نکردند اما این طرح به صورت رسمی پایان نامه کارشناسی ارشد ˈرویا مهاجریˈ در سال 89 در کتابخانه دانشگاه ثبت شده و ما با استناد به آن فعالیت های بین المللی خود را برای گرفتن اعتبار طرح می توانیم داشته باشیم اما لازمه این فعالیت ها داشتن روابط بین المللی خوب و حمایت جدی و زیرساختار لازم است.

این محقق که ثبت پنج اختراع در سطح جهانی را درکارنامه فعالیت های خود دارد، درباره اهمیت اقتصادی ثبت اختراعات ارزشمند گفت: در حالیکه بودجه های پژوهشی اختصاص داده شده به محققان در ایران برای هر پرو ژه به زحمت از چند یا چند 10هزار دلار فراتر می رود، خرید و فروش گواهی های ثبت اختراع میلیون دلاری در جهان امری معمول است.

وی همچنین با اشاره به اهمیت سود آوری ایده ها در ابعاد مختلف برای کشور افزود: گاهی نیم میلیون دلار سرمایه گذاری بر روی یک فناوری نو می تواند طی چندسال، میلیون ها دلار را عاید یک کشور کند.

وی درباره ایده به سرقت رفته خود نیز گفت: فرض کنید گواهی اختراع شبکیه مصنوعی چشمی که تنها از نور محیط انرژی بگیرد متعلق به کشور ما بود و ایران می توانست انحصار تولید این محصول را که مورد نیاز بسیاری از مردم جهان است در اختیار بگیرد، در درجه اول تولید این محصول می توانست باعث توسعه تکنولوژی های پیشرفته شده و شغل های بسیاری با تخصص بالا به صورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد کند و چه بسا باعث جذب نیروهای خاص نیز به کشور شود.

فردمنش خاطرنشان کرد: همچنین برای کاشت شبکیه مصنوعی در چشم از سرتا سر دنیا باید به بیمارستان های ایران مراجعه می کردند و این خود به تقویت توریسم پزشکی در کشور می انجامید که درآمدهای کلان خود را دارد.

این سرقت علمی و نمونه های مشابه، زنگ هشداری برای محققان و استادان ایرانی است که در ارائه طرح های پژوهشی، اختراعات و ابتکارات خود به پایگاه ها و نشریات علمی پژوهشی بین المللی دقت بیشتری به خرج دهند و مراجع علمی کشور از جمله وزارت علوم نیز نمایه مقالات علمی در این پایگاه ها را به عنوان ملاک اصلی ارزیابی عملکرد علمی دانشجویان و استاد قرار ندهند.

شبکیه یکی از اصلی ترین بخش های چشم است که مانند فیلم عکاسی، نور تابیده شده به خود را تبدیل به تصویر رنگی کرده و آن را به صورت سیگنال های عصبی به مغز می فرستد.

در برخی بیماران این عضو مهم به دلایل مختلف پس از مدتی تحلیل رفته و فرد بینایی خود را از دست می دهد.

امروزه پزشکان با کمک فناوری توانسته اند شبکیه مصنوعی بسازند که با نصب در چشم بینایی را به بیمار باز گرداند که این شبکیه مصنوعی در واقع یک المان میکروالکترونیکی است که شبیه به گیرنده های نوری دوربین های دیجیتال کار می کند.

همانطور که دوربین های عکاسی برای تصویربرداری به باتری نیاز دارند، مدار شبکیه مصنوعی نیز باید به یک منبع انرژی الکتریکی متصل شوند و این دردناک ترین بخش کار است و بیمار مجبور به حمل باتری و یا سیستم تغذیه این شبکیه است که معمولا در خارج چشم نصب شده و دائما نیاز به شارژ شدن دارد.

تصور تمام شدن باتری چشم و نابینایی پس از آن برای افراد سالم بسیار سخت است اما این واقعیتی وحشتناک برای بیمارانی است که از شبکیه مصنوعی چشم استفاده می کنند.

افزایش کارآیی و راندمان مؤثر سلول های خورشیدی و بهبود روز به روز راندمان مدارهای الکترونیکی که به کاهش مصرف انرژی در این مدارها منجر شده است، یک ایده نو برای حل مشکل بیماران بود که از سوی مهدی فرد منش ارائه شد اما متاسفانه از شرکت های آمریکایی سر در آورد.