روسیه و بازار ال‌ان‌جی چین

به گزارش بولتن نیوز به نقل از پترونت، طی سفر اخیر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به چین، انعقاد قرارداد گازی 400 میلیارد دلاری در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفت، اما در این میان قرارداد کوچک‌تری که بین شرکت روسی نواتک و چین منعقد شد، کمتر مورد توجه قرار گرفت. بنا به این قرارداد، شرکت نواتک بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده گاز طبیعی در روسیه بعد از شرکت گازپروم، سالانه 3 میلیون تن گاز طبیعی مایع به چین صادر خواهد کرد.

با در نظر گرفتن اشتیاق چینی‌ها نسبت به جایگزینی ذغال‌سنگ با گاز و نیز خیز روس‌ها برای تصاحب سهم 15 درصدی از صادرات جهانی گاز طبیعی مایع، هر دو کشور به‌طور بالقوه منافع واجد اهمیتی را از قرارداد مزبور کسب خواهند کرد. با  این وجود، علی‌رغم این‌که بسیاری از مفاد مشارکت بین طرفین، مورد توافق قرار گرفته است، اما همکاری بلندمدت دو کشور اساساً منوط به توانایی آن‌ها در حصول توافق بر سر قیمت خواهد بود.

بنا به گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، چین در سال 2012، 143.8 میلیارد  متر مکعب گاز مصرف کرده است که حاکی از افزایش 9.9 درصدی نسبت به سال پیش از آن است. از این مقدار، 21.3 میلیارد متر مکعب از طریق خط لوله و از ترکمنستان به چین منتقل شده و 20 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مایع نیز عمدتاً از قطر و استرالیا وارد شده است. مابقی گاز مصرفی نیز در داخل چین تولید شده است.

در حال حاضر گاز طبیعی سهمی 4.4 درصدی از کل انرژی مصرفی چین دارد، اما مقامات این کشور در نظر دارند این مقدار را تا سال 2015 به 7.5 درصد و تا سال 2020 به 10 درصد برسانند. این به‌معنای آن است که سال آینده چین 260 میلیارد متر مکعب گاز مصرف خواهد کرد که 90 میلیارد متر مکعب آن از خارج وارد می شود و مابقی طبق برنامه در داخل تولید خواهد شد.

مسلماً چینی‌ها اهمیت ویژه‌ای برای واردات گاز طبیعی مایع قائل خواهند شد، چراکه ال‌ان‌جی یکی از عناصر کلیدی استراتژی ملی چین جهت جایگزین کردن گاز به‌جای ذغال‌سنگ و یک از منابع اصلی مصرف شهری محسوب می‌شود. به‌علاوه، گاز طبیعی مایع با در نظر گرفتن مسئله امنیت انرژی، مزیت دیگری نیز برای چین دارد و آن عبارت است از این‌که حمل‌ونقل ال‌ان‌جی نیازی به خط لوله ندارد و مشاجرات ترانزیتی نیز بر انتقال آن به چین تأثیرگذار نخواهد بود.

از سوی دیگر، با توجه به آلایندگی پایین گاز طبیعی مایع، چینی‌ها می‌توانند در مواجه با مسئله آلودگی روزافزون هوای این کشور نیز مصرف بیشتر ال‌ان‌جی را به‌عنوان راه‌حلی مناسب مورد استفاده قرار دهند. بنا به یک نظرسنجی که در سال 2013 توسط مرکز پژوهشی پو صورت گرفته است، 47 درصد چینی‌ها نرخ بالای آلودگی را به‌عنوان یک مشکل «خیلی بزرگ» برشمرده‌اند. (این در حالی است که در سال 2008، 31 درصد و در سال 2012، 36 درصد چنین نظری را ابراز کرده بودند.) در واقع، آلودگی هوا پس از افزایش قیمت‌ها، فساد و نابرابری، چهارمین مسئله عمده پیش‌روی چینی‌ها محسوب می‌شود.

در حال حاضر، شرکت‌های دولتی زیر ادراه مسائل مربوط به بخش ال‌ان جی از قبیل کنترل پایانه‌ها و واحدهای تبدیل به گاز ال‌ان‌جی را به عهده دارند: شرکت ملی نفت دریایی چین، پتروچاینا و سینوپک. گاز طبیعی مایع مورد نیاز چین، بنا به قراردادهای بلندمدت 20 تا 25 ساله با کشورهای استرالیا، قطر، اندونزی، مالزی و گینه نو تأمین می‌شود. برای نمونه، شرکت ملی نفت دریایی چین برای بازه زمانی 2006 تا 2031، قراردادی را برای واردات 3.7 میلیون تن ال‌ان‌جی و برای بازه زمانی 2014 تا 2034 نیز قرارداد دیگری را برای واردات 3.6 میلیون ال‌ان‌جی، با استرالیا به امضاء رسانده است. علاوه ‌بر این، قراردادهای 2 میلیون تنی (2015 تا 2025) و 5 میلیون تنی (2013 تا 2038) نیز با قطر به امضاء رسیده است. قراردادهای مشابهی نیز با کشورهای مالزی و اندونزی منعقد شده است.

شرکت پتروچاینا روی واردات از قطر و استرالیا متمرکز شده است، در حالی‌که شرکت سینوپک قراردادی 20 ساله برای خرید 7.6 میلیون تن گاز طبیعی مایع را با استرالیا به امضاء رسانده است. به‌علاوه، شرکت سینوپک در بازه زمانی 2015 تا 2025، 2 میلیون تن ال‌ان‌جی از گینه نو وارد خواهد کرد.

در صورتی‌که پایانه‌های ال‌ان‌جی مورد نیاز طبق زمان‌بندی تعیین‌شده احداث شود، بنا به قراردادهای موجود، چین تا سال 2015 به 42.4 میلیون تن گاز طبیعی مایع وارداتی دسترسی خواهد داشت. در واقع، مقامات شرکت ملی نفت دریایی چین در ماه سپتامبر سال 2013 اعلام کردند که برای واردات 35 تا 40 میلیون تن ال‌ان‌جی در سال 2015 آمادگی دارند. این برآورد با توجه به تعداد پایانه‌های ال‌ان‌جی موجود، واقعی به نظر می‌رسد. علاوه‌بر این، دولت چین احداث هشت پروژه دیگر از جمله احداث اولین پایانه ال‌ان‌جی شناور در تیانجین طی سال‌های آتی را در دستور کار خود قرار داده است.

محرک دیگر برای توسعه صنعت گاز طبیعی مایع، با اصلاح قانون فراهم شد. بنا به الزامات قانونی جدید، شرکت‌ها باید قبل از ساخت پایانه‌های تبدیل ال‌ان‌جی به گاز، قراردادهای بلندمدتی را به‌منظور واردات منعقد کرده باشند. اکنون شرکت چینی در حال گسترش زیرساخت‌های لازم جهت تأمین ال‌ان‌جی مورد نیاز برای فصل‌های زمستان و تابستان هستند. در واقع، تحلیل‌گران بر این باورند که با توجه به افزایش مصرف خانگی در مناطق شمالی چین طی ماه‌های دسامبر تا مارس، افزایش تقاضا برای ال‌ان‌جی تا سال 2020 تداوم خواهد یافت. به این ترتیب، جغرافیای واردات گاز تا حد قابل ملاحظه‌ای گسترش خواهد یافت.

یکی دیگر از عوامل افزایش تقاضای ال‌ان‌جی عبارت است از برنامه‌های دولت چین در راستای بهبود کیفیت سوخت اتومبیل‌ها و کاهش انتشار سولفور. بنابراین، بنا به قوانین جدید تصویب‌شده در چین، روند جایگزینی بنزین و گازوئیل با گاز تسریع خواهد شد. بنا به برآوردهای شرکت استاندارد چارترد، تعداد خودروهای گازسوز در چین تا سال 2015 به 2.5 میلیون دستگاه و تا سال 2020 به 5 میلیون دستگاه خواهد رسید. بنابراین اکنون می‌توان ظهور بازارهای جدید و چرخشی تدریجی از نفت به سمت گاز را پیش‌بینی کرد.

توسعه صنعت گاز طبیعی مایع در چین، فرصت مناسبی را پیش‌روی روس‌ها قرار می‌دهد. با این وجود، روسیه در این بخش با رقبای قدرتمندی نظیر قطر و استرالیا مواجه است. دولت استرالیا در نظر دارد از سال 2014 عرضه ال‌ان‌جی را افزایش دهد و تا سال 2030 سهم خود از بازار جهانی را به 25 درصد برساند. این کشور پیش از این قراردادهای گازی بلندمدتی را با چین منعقد کرده است که این نیز کار روس‌ها را دشوارتر می‌کند.

در واقع، این امکان وجود دارد که روسیه با فرا رسیدن سال 2018، با بازار اشباع‌شده چین مواجه شود. این در حالی است که پایانه‌های ساخالین ال‌ان‌جی شرکت گازپروم، یمال ال‌ان‌جی شرکت نواتک و ولادیوستاک شرکت گازپروم، طبق زمان‌بندی در سال 2018 عملیاتی خواهد شد.

بنابراین در صورتی‌که روس‌ها بخواهند از افزایش تقاضای ال‌ان‌جی در چین منتفع شوند، باید رویکرد عملگرایانه‌تری را نسبت به بازارهای ال‌ان‌جی اتخاذ کنند. در غیر این‌صورت و با در نظر گرفتن رونق صنعت گاز شیل در ایالات متحده، شکست روسیه در میدان رقابت محتمل خواهد بود.