پشت پرده ممانعت غرب از پیشرفت مذاکرات
محمد قادری
مذاکرات اخیر جمهوری اسلامی ایران و 5+1 پیرامون پرونده هسته ای کشورمان موسوم به وین 4 در حالی عصر جمعه 26 اردیبهشت ماه 93 به پایان رسید که با اعلام طرفین، هیچ پیشرفتی نداشت و منجر به هیچ نتیجه مشخصی نشد. این اتفاق اگر چه تا حدود زیادی ـ حداقل بنابر تحلیل نگارنده ـ قابل پیش بینی بود و البته از زوایای مختلف قابل تحلیل و بررسی است اما با توجه به برخی شواهد و نیز بازی رسانه ای که طرف غربی به ویژه در طول مدت مذاکرات انجام داد حاوی نکات مهم و معطوف به اهداف کوتاه و میان مدتی است که در این مجال کوتاه، مختصرا بدان خواهم پرداخت.
دستور جلسه این دور از مذاکرات بنابر اعلام قبلی، هم فکری و توافق طرفین برای تدوین پیش نویس توافق نهایی بود و درست به همین دلیل اهمیت ویژه ای داشت. به بیان بهتر؛ پس از تدوین برنامه اقدام مشترک موسوم به ژنو 3، این اولین بار بود که دو طرف به طور مشخص وارد بحث جدی برای نگارش توافق نهایی شده بودند و البته طبیعی می نمود که لزوم طرح حداکثری مطالبات و حساسیت های ویژه مبتنی بر حفظ منافع ملی کار را به مراحل سخت و دشوار خود برساند.
در واقع؛ از یک سو طرف ایرانی در پی تثبیت حقوق مسلم ملت در تلاش بود تا در متن توافق نهایی، ضمن ایستادگی بر خطوط قرمز، منافع ملی به طور حداکثری تامین شود و از سویی طرف غربی در تکاپوی آن بود که روند رو به رشد فناوری هسته ای صلح آمیز کشورمان را متوقف کرده و به زعم خود تهدید بالقوه ایران را برای نظم و امنیت جهانی خنثی کند. از این رو طرف غربی و به ویژه نماینده آمریکا حداقل با دو ترفند تلاش کرد مانع تسلط منطق تیم ایرانی بر فضای جلسات مذاکره و طبعا بی نتیجه ماندن آن شود.
اول؛ طرح مطالبات زیاده خواهانه آن هم در محدوده خطوط قرمز و حقوق مسلم ملت ایران که بعضا هیچ ربطی به موضوع هسته ای ندارد.
دوم؛ فضاسازی منفی و فرافکنی رسانه ای علیه جمهوری اسلامی ایران و تیم مذاکره کننده
ترفند اول عمدتا با این هدف طراحی و اجرایی شد که در منظر افکار عمومی القاء شود این تیم ایرانی است که اهل تعامل نبوده و حاضر نیست دغدغه های طرف مقابل را برطرف کند، پس اگر توافقی حاصل نشد نتیجه رفتار تیم ایرانی است. این در حالی است که هیئت مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران از ابتدا با رعایت تمام شئون یک مذاکره تمام عیار اساسا با هدف به نتیجه رساندن مذاکرات پای به این عرصه گذاشت و ـ درست یا غلط ـ حتی دست به اقدامات پیش دستانه و داوطلبانه زد ولی طرف غربی از این رفتار سوء برداشت کرده و با توهم عقب نشینی ایران از حقوق مسلم خود، با طرح موضوعاتی خارج از چارچوب اولیه، گام های بعدی خود را مداخله جویانه تر و زیاده خواهانه تر برداشته است.
اما ترفند دوم که با محوریت رسانه های معاند جمهوری اسلامی عملیاتی شد هدفی جز عملیات روانی علیه تیم ایرانی و کاهش هزینه های توافق احتمالی برای طرف غربی و به ویژه آمریکا نداشت، بدین صورت که رسانه های غربی ـ به معنای عام آن از جمله برخی رسانه های معاند عربی ـ از شب اول مذاکرات و متکی بر اظهارات منابع و مقامات آگاه و البته بدون نام غربی کلیدواژه «ایران باید تصمیمات سخت بگیرد» را به شکلی گسترده تکثیر کردند تا ضمن فشار روانی بر تیم ایرانی برای کوتاه آمدن، در صورت برتری منطق تیم ایرانی و حصول توافق احتمالی، برای کاهش فشار تندروهای غربی و به ویژه لابی صهیونیستی بر روی خود در اقدامی پیش دستانه اینگونه القا کنند که توافق انجام شده به دلیل تصمیمات سختی است ـ بخوانید کوتاه آمدن ایران از مواضع و حقوق مسلم خود ـ که جمهوری اسلامی ایران گرفته و گرنه طرف غربی هیچ عقب نشینی در مواضع خود ـ منظور مطالبات تندروها و صهیونیست ها ـ نداشته است.
درباره دو ترفند استفاده شده و اهداف پشت پرده آن، البته نکاتی هست که توجه به آنها چرایی این رفتار را بیشتر روشن می کند:
الف) سخنان روشنگر و محکم هفته پیش رهبر انقلاب در باز تبیین خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات و ارائه راهکارهای کلی به دولت و تیم مذاکره کننده کشورمان طرف غربی و به ویژه آمریکا را به این نتیجه رساند که جمهوری اسلامی ایران در عین تعامل در موضوعات انعطاف پذیر به هیچ وجه حاضر به عقب نشینی از حقوق مسلم خود نیست و صد البته چنانچه در برنامه اقدام جامع معهود در ژنو آمده منتظر تصمیمات سخت از سوی طرف غربی به ویژه در لغو تحریم های ظالمانه و عادی شدن پرونده هسته ای به عنوان شرط لازم توافق نهایی است لذا به این نتیجه رسید که این منطق متین و محکم را وارونه جلوه داده و مانع توافقی این چنین شود.
ب) غرب به روشنی و بیش از ناظر دیگری می داند که اولا جمهوری اسلامی ایران بنابر اعتقادات محکم دینی، سیاسی، بشردوستانه و صلح طلبانه خود در پی تولید بمب هسته ای نیست و ثانیا حاضر نیست زیر بار هیچگونه زور و تهدیدی از حقوق مسلم خود چشم پوشی کند لذا حال که فرآیند مذاکرات به مرحله حساس خود رسیده با این دست بهانه جویی ها و زیاده خواهی ها در پی آن است حداقل تا زمانی که وضعیت بحرانی منطقه روشن شود مذاکرات را طولانی کرده و البته روند سریع و جهش خیره کننده علمی کشورمان به ویژه در حوزه فناوری های هسته ای را با وقفه مواجه سازد تا بلکه از این رهگذر حجم سنگین شکست های خود در منطقه را کمرنگ تر جلوه دهد، چرا که در صورت انجام توافق عملا بهانه «دشمن بزرگ» برای توجیه اقدامات خصمانه آمریکا از بین خواهد رفت.
ج) آمریکا به شدت نگران وضعیتی است که بعد از توافق احتمالی با ایران برایش پیش خواهد آمد، به ویژه انتظارات برآورده نشده ای که از سوی لابی ها و گروه های تندروی صهیونیستی و ضد ایرانی بر کاخ سفید تکلیف شده است پس طبیعی است حداقل تا زمانی که بتواند این لابی افراطی را توجیه کند مذاکره را برای مذاکره انجام دهد نه برای حصول نتیجه.
دستور جلسه این دور از مذاکرات بنابر اعلام قبلی، هم فکری و توافق طرفین برای تدوین پیش نویس توافق نهایی بود و درست به همین دلیل اهمیت ویژه ای داشت. به بیان بهتر؛ پس از تدوین برنامه اقدام مشترک موسوم به ژنو 3، این اولین بار بود که دو طرف به طور مشخص وارد بحث جدی برای نگارش توافق نهایی شده بودند و البته طبیعی می نمود که لزوم طرح حداکثری مطالبات و حساسیت های ویژه مبتنی بر حفظ منافع ملی کار را به مراحل سخت و دشوار خود برساند.
در واقع؛ از یک سو طرف ایرانی در پی تثبیت حقوق مسلم ملت در تلاش بود تا در متن توافق نهایی، ضمن ایستادگی بر خطوط قرمز، منافع ملی به طور حداکثری تامین شود و از سویی طرف غربی در تکاپوی آن بود که روند رو به رشد فناوری هسته ای صلح آمیز کشورمان را متوقف کرده و به زعم خود تهدید بالقوه ایران را برای نظم و امنیت جهانی خنثی کند. از این رو طرف غربی و به ویژه نماینده آمریکا حداقل با دو ترفند تلاش کرد مانع تسلط منطق تیم ایرانی بر فضای جلسات مذاکره و طبعا بی نتیجه ماندن آن شود.
اول؛ طرح مطالبات زیاده خواهانه آن هم در محدوده خطوط قرمز و حقوق مسلم ملت ایران که بعضا هیچ ربطی به موضوع هسته ای ندارد.
دوم؛ فضاسازی منفی و فرافکنی رسانه ای علیه جمهوری اسلامی ایران و تیم مذاکره کننده
ترفند اول عمدتا با این هدف طراحی و اجرایی شد که در منظر افکار عمومی القاء شود این تیم ایرانی است که اهل تعامل نبوده و حاضر نیست دغدغه های طرف مقابل را برطرف کند، پس اگر توافقی حاصل نشد نتیجه رفتار تیم ایرانی است. این در حالی است که هیئت مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران از ابتدا با رعایت تمام شئون یک مذاکره تمام عیار اساسا با هدف به نتیجه رساندن مذاکرات پای به این عرصه گذاشت و ـ درست یا غلط ـ حتی دست به اقدامات پیش دستانه و داوطلبانه زد ولی طرف غربی از این رفتار سوء برداشت کرده و با توهم عقب نشینی ایران از حقوق مسلم خود، با طرح موضوعاتی خارج از چارچوب اولیه، گام های بعدی خود را مداخله جویانه تر و زیاده خواهانه تر برداشته است.
اما ترفند دوم که با محوریت رسانه های معاند جمهوری اسلامی عملیاتی شد هدفی جز عملیات روانی علیه تیم ایرانی و کاهش هزینه های توافق احتمالی برای طرف غربی و به ویژه آمریکا نداشت، بدین صورت که رسانه های غربی ـ به معنای عام آن از جمله برخی رسانه های معاند عربی ـ از شب اول مذاکرات و متکی بر اظهارات منابع و مقامات آگاه و البته بدون نام غربی کلیدواژه «ایران باید تصمیمات سخت بگیرد» را به شکلی گسترده تکثیر کردند تا ضمن فشار روانی بر تیم ایرانی برای کوتاه آمدن، در صورت برتری منطق تیم ایرانی و حصول توافق احتمالی، برای کاهش فشار تندروهای غربی و به ویژه لابی صهیونیستی بر روی خود در اقدامی پیش دستانه اینگونه القا کنند که توافق انجام شده به دلیل تصمیمات سختی است ـ بخوانید کوتاه آمدن ایران از مواضع و حقوق مسلم خود ـ که جمهوری اسلامی ایران گرفته و گرنه طرف غربی هیچ عقب نشینی در مواضع خود ـ منظور مطالبات تندروها و صهیونیست ها ـ نداشته است.
درباره دو ترفند استفاده شده و اهداف پشت پرده آن، البته نکاتی هست که توجه به آنها چرایی این رفتار را بیشتر روشن می کند:
الف) سخنان روشنگر و محکم هفته پیش رهبر انقلاب در باز تبیین خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات و ارائه راهکارهای کلی به دولت و تیم مذاکره کننده کشورمان طرف غربی و به ویژه آمریکا را به این نتیجه رساند که جمهوری اسلامی ایران در عین تعامل در موضوعات انعطاف پذیر به هیچ وجه حاضر به عقب نشینی از حقوق مسلم خود نیست و صد البته چنانچه در برنامه اقدام جامع معهود در ژنو آمده منتظر تصمیمات سخت از سوی طرف غربی به ویژه در لغو تحریم های ظالمانه و عادی شدن پرونده هسته ای به عنوان شرط لازم توافق نهایی است لذا به این نتیجه رسید که این منطق متین و محکم را وارونه جلوه داده و مانع توافقی این چنین شود.
ب) غرب به روشنی و بیش از ناظر دیگری می داند که اولا جمهوری اسلامی ایران بنابر اعتقادات محکم دینی، سیاسی، بشردوستانه و صلح طلبانه خود در پی تولید بمب هسته ای نیست و ثانیا حاضر نیست زیر بار هیچگونه زور و تهدیدی از حقوق مسلم خود چشم پوشی کند لذا حال که فرآیند مذاکرات به مرحله حساس خود رسیده با این دست بهانه جویی ها و زیاده خواهی ها در پی آن است حداقل تا زمانی که وضعیت بحرانی منطقه روشن شود مذاکرات را طولانی کرده و البته روند سریع و جهش خیره کننده علمی کشورمان به ویژه در حوزه فناوری های هسته ای را با وقفه مواجه سازد تا بلکه از این رهگذر حجم سنگین شکست های خود در منطقه را کمرنگ تر جلوه دهد، چرا که در صورت انجام توافق عملا بهانه «دشمن بزرگ» برای توجیه اقدامات خصمانه آمریکا از بین خواهد رفت.
ج) آمریکا به شدت نگران وضعیتی است که بعد از توافق احتمالی با ایران برایش پیش خواهد آمد، به ویژه انتظارات برآورده نشده ای که از سوی لابی ها و گروه های تندروی صهیونیستی و ضد ایرانی بر کاخ سفید تکلیف شده است پس طبیعی است حداقل تا زمانی که بتواند این لابی افراطی را توجیه کند مذاکره را برای مذاکره انجام دهد نه برای حصول نتیجه.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
