تغییرات چندوجهی بلوغ در دختران نوجوان
شرایط خاص دوران بلوغ و تغییرات صورت گرفته در نوجوان در گفتگو با خانم دکتر شراره صدری‌نائینی
به گزارش بولتن نیوز، دخت ایران نوشت:
دوره بلوغ، از مهم‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد به حساب می‌آید که بین سنین ۹ تا ۱۸ سالگی اتفاق می‌افتد. در این مرحله، تغییرات گوناگون جسمانی، جنسی، روانی، عقلانی و اجتماعی در زندگی فرد به وقوع می‌پیوندد که شروع بینش‌ها و توانایی‌های خاصی را در نوجوانان به همراه دارد. در این دوره نوع مواجهه نوجوان با خود، خانواده و دنیای پیرامونش دچار دگرگونی و تغییرات اساسی خواهد شد. از طرفی نحوه پشت سر گذراندن این دوران حساس، شکل‌گیری شخصیت او در آینده را نیز رقم خواهد زد.
بنابراین برای درک بهتر از شرایط خاص این دوران و روشن شدن تغییرات صورت گرفته در نوجوان به خصوص دختران نوجوان، به سراغ خانم دکتر شراره صدری‌نائینی، (متخصص زنان و زایمان) رفتیم؛ آنچه در زیر آمده حاصل مصاحبه دخت ایران با ایشان است؛
دخت‌ایران: «دوران بلوغ» چه دورانی است؟
بلوغ مرحله‌ای از رشد انسان است که باعث گذر از دوره کودکی به بزرگسالی میشود. در واقع فردی که دوران بلوغ را پشت سر می‌گذارد، از نظر جنسی توانایی تولیدمثل را پیدا می‌کند.
دخت‌ایران: اشاره‌ای به انواع بلوغ کرده و بفرمایید دختران چه تغییرات خاصی را در دوران بلوغ پشت سر می‌گذارند؟
بلوغ جسمانی و جنسی: تغییراتی که در جسم کودک صورت می‌گیرد و در مرحله بعد بلوغ جنسی را نیز شامل میشود. به عبارتی، مجموعه‌ای از تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیکی در بدن انسان که براثر هورمون‌های گوناگون، کودک بدنش تبدیل به بدن بزرگسال میشود. بیشتر این تغییرات جنبه‌‌های جنسی دارد و به غدد و اندام‌های جنسی مربوط میشود که آمادگی برای تولیدمثل نیز در این فرآیند صورت می‌گیرد.
بلوغ روانی و عقلی: اشاره به تغییرات روانی و شخصیتی فرد دارد، نوجوان باید مهارت‌های درستی را برای انتخاب موقعیت‌های مختلف پیدا کند. استقلال عاطفی و روش درست برای برقراری ارتباط با دیگران و رسیدن به هویت مستقل، پذیرش خود و کسب روش‌های پخته‌تر برای ارتباط با همسالان خود نیز از دیگر نشانه‌های بلوغ روانی و عقلی است.
بلوغ هیجانی: مرحله‌ای که در آن نوجوان توانایی کنترل هیجانات و احساسات خود را پیدا می‌کند.
بلوغ اجتماعی: مرحله تکاملی بلوغ که موجب تعیین شخصیت اجتماعی فرد میشود. مشخص شدن جایگاه اجتماعی فرد و کارکردهایی که می‌تواند در جامعه داشته باشد.
دوره بلوغ در دختران از سن ۸ سالگی تا ۱۶ سالگی شروع میشود. معمولا دختران دو سال زودتر از پسران بالغ می‌شوند. البته سن شروع بلوغ در دختران به عواملی چون نژاد، وراثت، آب و هوا، نوع تغذیه، شرایط فرهنگی، روابط عاطفی و اجتماعی بازمی‌گردد.
اولین مرحله بلوغ در دختران بلوغ جسمانی است که معمولا در سن ۹ سالگی اتفاق می‌افتد و با رشد جوانه نوک سینه شروع شده و سپس با افزایش وزن، قد و رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل جهش رشدی ادامه یافته و با شروع سیکل قاعدگی کامل میشود. قاعدگی نیز از سن ۹ تا ۱۶ یا ۱۷ سالگی اتفاق می‌افتد. معمولا برای شروع قاعدگی حداقل وزن دختران باید به ۴۵ کیلوگرم برسد، زیرا ثابت شده دخترانی که خیلی لاغرند دیرتر قاعده می‌شوند. در دختران از طریق غده‌ای در مغز به نام هیپوفیز هورمون‌های محرک تخمدان ترشح میشود، که تخمدان‌ها را وادار به تولید هورمون‌های جنسی یعنی استروژن و پروژسترون می‌کند، به واسطه هورمون استروژن تغییراتی در بدن دختران ایجاد میشود که به ترتیب شامل رشد جوانه پستان، تکامل رشد پستان‌ها، رویش موهای زیر بغل و آلت تناسلی، شروع قاعدگی و حالت زنانه پیدا کردن بدن میشود.
معمولا شروع این دوران برای دختران همراه با تغییرات سریع و زیادی است، مثلا در طول یکسال تقریبا رشدشان دو برابر میشود، قدشان ۶ تا ۱۱ سانت افزایش میابد. _ البته این افزایش قد تا حدودی تابع عوامل ژنتیکی دختران است، مثلا اگر والدین قد کوتاه باشند، الگوی افزایش قدی فرزندشان از یک حد مشخصی بیشتر نخواهد شد. معمولا حداکثر جهش رشد، دو سال بعد از جوانه زدن سینه‌ها و یک سال قبل از شروع قاعدگی است. سرعت رشد در دختران به میزان هورمون رشد و هورمون استروژن بازمی‌گردد. هورمون رشد باعث افزایش رشد استخوان‌ها و عضلات میشود، ولی هورمون استروژن رشد عضلانی را کندتر می‌کند. به همین خاطر است که وقتی دختری وارد دوران قاعدگی میشود، سرعت رشدش کندتر میشود و تا پایان دوره رشد یعنی ۱۸ سالگی حداکثر ۶ سانت افزایش قد پیدا خواهد کرد.
در تکمیل روند دوران بلوغ عمل تخمک‌گذاری رخ می‌دهد که روند تخمک‌گذاری در دختر خانم‌ها یک تا دو سال بعد از شروع اولین قاعدگی صورت می‌گیرد و دختر برای باردار شدن آمادگی پیدا می‌کند.
سن شروع قاعدگی به عوامل مختلفی چون تغذیه خوب، شرایط روانی مناسب، وجود چربی کافی در بدن عوامل ژنتیک و وراثتی، نژاد و منطقه جغرافیایی بستگی دارد؛ مثلا دخترانی که مادرانشان زودتر بالغ شده‌اند زودتر به بلوغ می‌رسند و تحت تاثیر ژنتیک قرار می‌گیرند یا دخترانی که در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند، زودتر بالغ می‌شوند.
در پایان دوره بلوغ دختران، تغییر شکل بدن و پیدایش هیکل زنانه را داریم. استخوان لگن پهن، استخوان ران ضخیم‌تر و تجمع چربی در سینه و ران‌ها بیشتر شده و پستان‌ها کاملا رشد می‌کنند. اندام‌های مربوط به تولیدمثل یعنی آلت تناسلی، تخمدان و رحم کاملا رشد یافته و در سن ۱۸ سالگی رشد بدن کامل میشود.
ویژگی‌های روانی و رفتاری دوران بلوغ در دختران عبارتند از حساسیت زیاد آنها نسبت به صحبت‌ها و انتقادات دیگران، بی‌قراری، بی‌ثباتی رفتار، نوسانات خلق و خو، لجبازی و مخالف با خانواده و جامعه، در رویا فرو رفتن، شرم و حیای مربوط به تغییرات ناشی از بلوغ جنسی، خودرایی، خیره سر شدن، نداشتن اعتماد به نفس، مقاومت در برابر پند و اندرز والدین، تمایل زیاد برای ارتباط با دوستان، گفتگوهای پنهانی و طولانی با دوستان، حساسیت به آراسته کردن خود و صرف وقت زیاد در جلوی آینه و.. که این ویژگی‌ها به طور نسبی در دختران نوجوان دیده میشود. این علائم از حدود یک سال قبل از دوران بلوغ شروع شده و در مرحله جنسی رو به شدت گذاشته و در مراحل پایانی بلوغ به تدریج کاهش می‌یابد.
دختر در مرحله بلوغ هیجانی به تدریج می‌تواند هیجانات خود را کنترل کند و بر آنها فائق آید و رفتار بهنجاری نسبت به خانواده و جامعه داشته باشد و در نهایت به بلوغ اجتماعی و عقلانی می‌رسد که می‌تواند موقعیت و جایگاه خود را در اجتماع تعیین کند. داشتن استقلال مالی، احساس مثمر ثمر بودن در جامعه، یادگیری شیوه تفکر درست، استقلال عاطفی، روش‌های درست برای برقراری ارتباط با دیگران و دستیابی به هویت مستقل نیز از نشانه‌های دیگر رسیدن به بلوغ عقلانی در دختران است. البته نباید فراموش کرد که در برخورد با رفتارهایی که دختران در این دوران دارند، والدین باید به رفتارهای خاص این سن آگاهی لازم را داشته باشند و با مهربانی و صبوری با دختران خود رفتار کنند چرا که آنها در این زمان خیلی حساس هستند و دوران پرتنشی را طی می‌کنند.
دخت‌ایران: دختران و پسران در مرحله بلوغ، چه تغییرات مشترکی را تجربه می‌کنند؟
از جمله نشانه‌های مشترک بلوغ دختران و پسران می‌توان به افزایش قد، وزن، رشد موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاهی، تمایل به جنس مخالف و افزایش فعالیت غدد جنسی، افزایش بوی بدن، افزایش ترشحات غدد چربی به دلیل ترشح هورمون‌های جنسی و ایجاد پوست چرب، جوش‌های دوران نوجوانی یا آکنه در صورت و برخی از نواحی بدن، اشاره کرد. البته در پسران هورمون تستوسترون و در زنان هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید میشود که روند یکی است و فقط نوع هورمون فرق می‌کند، در واقع در هر دو جنس تولید هورمون‌ها منجر به افزایش غدد جنسی میشود.
دخت‌ایران: تفاوت بلوغ پسران در مقایسه با دختران در چیست؟
پسرها معمولا دو سال دیرتر از دختران بالغ می‌شوند. زمان بلوغ در پسران بین ۱۰ تا ۱۶ سالگی است. سرعت و تکمیل نشانه‌های بلوغ در پسران کندتر و بیشتر طول می‌کشد. با آغاز روند بلوغ در پسران غده هیپوفیز در مغز شروع به ترشح هورمون‌های محرک جنسی می‌کند که بیضه‌ها را وادار به رشد و ترشح هورمون جنسی مردانه –تستوسترون – می‌نماید. در واقع این هورمون جنسی باعث ایجاد صفات ثانویه جنسی در پسرها میشود که عبارتند از رشد بیضه‌ها و آلت تناسلی و افزایش تولید اسپرم، رویش موها به صورت ریش و سبیل و رویش موهای ناحیه شرمگاهی و سایر اندام‌های بدن، کلفت و مردانه شدن صدا، رشد بدنی و تغییرات جسمانی و در نهایت افزایش میل جنسی.
روند بلوغ پسرها دیرتر از دختران است. در پسران نشانه‌های صفات جنسی نر و در دختر خانم‌ها نشانه‌های جنسی ثانویه مونث نمایان میشود. از طرفی در پسران جهش رشدی فرق دارد و این جهش با رشد قدی و وزنی شروع میشود. سپس دو رگه شدن صدا، رشد مو در مناطق زهاری، شرمگاه و زیر بغل و در مرحله آخر با رشد غدد جنسی – رشد بیضه‌ها - توانایی تولید اسپرم را پیدا می‌کنند و پسران توانایی تولیدمثل و بارورکردن تخمک را پیدا می‌کنند. در حالی‌که دختران جهش رشدی‌شان، ابتدا با جوانه زدن نوک سینه و سپس مرحله قاعدگی آغاز میشود و در نهایت شروع مرحله تخمک‌گذاری به وقوع می‌پیوندد که آنها را برای بارداری و تولیدمثل آماده می‌سازد.
دوره بلوغ، از مهم‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد به حساب می‌آید که بین سنین ۹ تا ۱۸ سالگی اتفاق می‌افتد. در این مرحله، تغییرات گوناگون جسمانی، جنسی، روانی، عقلانی و اجتماعی در زندگی فرد به وقوع می‌پیوندد که شروع بینش‌ها و توانایی‌های خاصی را در نوجوانان به همراه دارد. در این دوره نوع مواجهه نوجوان با خود، خانواده و دنیای پیرامونش دچار دگرگونی و تغییرات اساسی خواهد شد. از طرفی نحوه پشت سر گذراندن این دوران حساس، شکل‌گیری شخصیت او در آینده را نیز رقم خواهد زد.
بنابراین برای درک بهتر از شرایط خاص این دوران و روشن شدن تغییرات صورت گرفته در نوجوان به خصوص دختران نوجوان، به سراغ خانم دکتر شراره صدری‌نائینی، (متخصص زنان و زایمان) رفتیم؛ آنچه در زیر آمده حاصل مصاحبه دخت ایران با ایشان است؛
دخت‌ایران: «دوران بلوغ» چه دورانی است؟
بلوغ مرحله‌ای از رشد انسان است که باعث گذر از دوره کودکی به بزرگسالی میشود. در واقع فردی که دوران بلوغ را پشت سر می‌گذارد، از نظر جنسی توانایی تولیدمثل را پیدا می‌کند.
دخت‌ایران: اشاره‌ای به انواع بلوغ کرده و بفرمایید دختران چه تغییرات خاصی را در دوران بلوغ پشت سر می‌گذارند؟
بلوغ جسمانی و جنسی: تغییراتی که در جسم کودک صورت می‌گیرد و در مرحله بعد بلوغ جنسی را نیز شامل میشود. به عبارتی، مجموعه‌ای از تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیکی در بدن انسان که براثر هورمون‌های گوناگون، کودک بدنش تبدیل به بدن بزرگسال میشود. بیشتر این تغییرات جنبه‌‌های جنسی دارد و به غدد و اندام‌های جنسی مربوط میشود که آمادگی برای تولیدمثل نیز در این فرآیند صورت می‌گیرد.
بلوغ روانی و عقلی: اشاره به تغییرات روانی و شخصیتی فرد دارد، نوجوان باید مهارت‌های درستی را برای انتخاب موقعیت‌های مختلف پیدا کند. استقلال عاطفی و روش درست برای برقراری ارتباط با دیگران و رسیدن به هویت مستقل، پذیرش خود و کسب روش‌های پخته‌تر برای ارتباط با همسالان خود نیز از دیگر نشانه‌های بلوغ روانی و عقلی است.
بلوغ هیجانی: مرحله‌ای که در آن نوجوان توانایی کنترل هیجانات و احساسات خود را پیدا می‌کند.
بلوغ اجتماعی: مرحله تکاملی بلوغ که موجب تعیین شخصیت اجتماعی فرد میشود. مشخص شدن جایگاه اجتماعی فرد و کارکردهایی که می‌تواند در جامعه داشته باشد.
دوره بلوغ در دختران از سن ۸ سالگی تا ۱۶ سالگی شروع میشود. معمولا دختران دو سال زودتر از پسران بالغ می‌شوند. البته سن شروع بلوغ در دختران به عواملی چون نژاد، وراثت، آب و هوا، نوع تغذیه، شرایط فرهنگی، روابط عاطفی و اجتماعی بازمی‌گردد.
اولین مرحله بلوغ در دختران بلوغ جسمانی است که معمولا در سن ۹ سالگی اتفاق می‌افتد و با رشد جوانه نوک سینه شروع شده و سپس با افزایش وزن، قد و رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل جهش رشدی ادامه یافته و با شروع سیکل قاعدگی کامل میشود. قاعدگی نیز از سن ۹ تا ۱۶ یا ۱۷ سالگی اتفاق می‌افتد. معمولا برای شروع قاعدگی حداقل وزن دختران باید به ۴۵ کیلوگرم برسد، زیرا ثابت شده دخترانی که خیلی لاغرند دیرتر قاعده می‌شوند. در دختران از طریق غده‌ای در مغز به نام هیپوفیز هورمون‌های محرک تخمدان ترشح میشود، که تخمدان‌ها را وادار به تولید هورمون‌های جنسی یعنی استروژن و پروژسترون می‌کند، به واسطه هورمون استروژن تغییراتی در بدن دختران ایجاد میشود که به ترتیب شامل رشد جوانه پستان، تکامل رشد پستان‌ها، رویش موهای زیر بغل و آلت تناسلی، شروع قاعدگی و حالت زنانه پیدا کردن بدن میشود.
معمولا شروع این دوران برای دختران همراه با تغییرات سریع و زیادی است، مثلا در طول یکسال تقریبا رشدشان دو برابر میشود، قدشان ۶ تا ۱۱ سانت افزایش میابد. _ البته این افزایش قد تا حدودی تابع عوامل ژنتیکی دختران است، مثلا اگر والدین قد کوتاه باشند، الگوی افزایش قدی فرزندشان از یک حد مشخصی بیشتر نخواهد شد. معمولا حداکثر جهش رشد، دو سال بعد از جوانه زدن سینه‌ها و یک سال قبل از شروع قاعدگی است. سرعت رشد در دختران به میزان هورمون رشد و هورمون استروژن بازمی‌گردد. هورمون رشد باعث افزایش رشد استخوان‌ها و عضلات میشود، ولی هورمون استروژن رشد عضلانی را کندتر می‌کند. به همین خاطر است که وقتی دختری وارد دوران قاعدگی میشود، سرعت رشدش کندتر میشود و تا پایان دوره رشد یعنی ۱۸ سالگی حداکثر ۶ سانت افزایش قد پیدا خواهد کرد.
در تکمیل روند دوران بلوغ عمل تخمک‌گذاری رخ می‌دهد که روند تخمک‌گذاری در دختر خانم‌ها یک تا دو سال بعد از شروع اولین قاعدگی صورت می‌گیرد و دختر برای باردار شدن آمادگی پیدا می‌کند.
سن شروع قاعدگی به عوامل مختلفی چون تغذیه خوب، شرایط روانی مناسب، وجود چربی کافی در بدن عوامل ژنتیک و وراثتی، نژاد و منطقه جغرافیایی بستگی دارد؛ مثلا دخترانی که مادرانشان زودتر بالغ شده‌اند زودتر به بلوغ می‌رسند و تحت تاثیر ژنتیک قرار می‌گیرند یا دخترانی که در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند، زودتر بالغ می‌شوند.
در پایان دوره بلوغ دختران، تغییر شکل بدن و پیدایش هیکل زنانه را داریم. استخوان لگن پهن، استخوان ران ضخیم‌تر و تجمع چربی در سینه و ران‌ها بیشتر شده و پستان‌ها کاملا رشد می‌کنند. اندام‌های مربوط به تولیدمثل یعنی آلت تناسلی، تخمدان و رحم کاملا رشد یافته و در سن ۱۸ سالگی رشد بدن کامل میشود.
ویژگی‌های روانی و رفتاری دوران بلوغ در دختران عبارتند از حساسیت زیاد آنها نسبت به صحبت‌ها و انتقادات دیگران، بی‌قراری، بی‌ثباتی رفتار، نوسانات خلق و خو، لجبازی و مخالف با خانواده و جامعه، در رویا فرو رفتن، شرم و حیای مربوط به تغییرات ناشی از بلوغ جنسی، خودرایی، خیره سر شدن، نداشتن اعتماد به نفس، مقاومت در برابر پند و اندرز والدین، تمایل زیاد برای ارتباط با دوستان، گفتگوهای پنهانی و طولانی با دوستان، حساسیت به آراسته کردن خود و صرف وقت زیاد در جلوی آینه و.. که این ویژگی‌ها به طور نسبی در دختران نوجوان دیده میشود. این علائم از حدود یک سال قبل از دوران بلوغ شروع شده و در مرحله جنسی رو به شدت گذاشته و در مراحل پایانی بلوغ به تدریج کاهش می‌یابد.
دختر در مرحله بلوغ هیجانی به تدریج می‌تواند هیجانات خود را کنترل کند و بر آنها فائق آید و رفتار بهنجاری نسبت به خانواده و جامعه داشته باشد و در نهایت به بلوغ اجتماعی و عقلانی می‌رسد که می‌تواند موقعیت و جایگاه خود را در اجتماع تعیین کند. داشتن استقلال مالی، احساس مثمر ثمر بودن در جامعه، یادگیری شیوه تفکر درست، استقلال عاطفی، روش‌های درست برای برقراری ارتباط با دیگران و دستیابی به هویت مستقل نیز از نشانه‌های دیگر رسیدن به بلوغ عقلانی در دختران است. البته نباید فراموش کرد که در برخورد با رفتارهایی که دختران در این دوران دارند، والدین باید به رفتارهای خاص این سن آگاهی لازم را داشته باشند و با مهربانی و صبوری با دختران خود رفتار کنند چرا که آنها در این زمان خیلی حساس هستند و دوران پرتنشی را طی می‌کنند.
دخت‌ایران: دختران و پسران در مرحله بلوغ، چه تغییرات مشترکی را تجربه می‌کنند؟
از جمله نشانه‌های مشترک بلوغ دختران و پسران می‌توان به افزایش قد، وزن، رشد موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاهی، تمایل به جنس مخالف و افزایش فعالیت غدد جنسی، افزایش بوی بدن، افزایش ترشحات غدد چربی به دلیل ترشح هورمون‌های جنسی و ایجاد پوست چرب، جوش‌های دوران نوجوانی یا آکنه در صورت و برخی از نواحی بدن، اشاره کرد. البته در پسران هورمون تستوسترون و در زنان هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید میشود که روند یکی است و فقط نوع هورمون فرق می‌کند، در واقع در هر دو جنس تولید هورمون‌ها منجر به افزایش غدد جنسی میشود.
دخت‌ایران: تفاوت بلوغ پسران در مقایسه با دختران در چیست؟
پسرها معمولا دو سال دیرتر از دختران بالغ می‌شوند. زمان بلوغ در پسران بین ۱۰ تا ۱۶ سالگی است. سرعت و تکمیل نشانه‌های بلوغ در پسران کندتر و بیشتر طول می‌کشد. با آغاز روند بلوغ در پسران غده هیپوفیز در مغز شروع به ترشح هورمون‌های محرک جنسی می‌کند که بیضه‌ها را وادار به رشد و ترشح هورمون جنسی مردانه –تستوسترون – می‌نماید. در واقع این هورمون جنسی باعث ایجاد صفات ثانویه جنسی در پسرها میشود که عبارتند از رشد بیضه‌ها و آلت تناسلی و افزایش تولید اسپرم، رویش موها به صورت ریش و سبیل و رویش موهای ناحیه شرمگاهی و سایر اندام‌های بدن، کلفت و مردانه شدن صدا، رشد بدنی و تغییرات جسمانی و در نهایت افزایش میل جنسی.
روند بلوغ پسرها دیرتر از دختران است. در پسران نشانه‌های صفات جنسی نر و در دختر خانم‌ها نشانه‌های جنسی ثانویه مونث نمایان میشود. از طرفی در پسران جهش رشدی فرق دارد و این جهش با رشد قدی و وزنی شروع میشود. سپس دو رگه شدن صدا، رشد مو در مناطق زهاری، شرمگاه و زیر بغل و در مرحله آخر با رشد غدد جنسی – رشد بیضه‌ها - توانایی تولید اسپرم را پیدا می‌کنند و پسران توانایی تولیدمثل و بارورکردن تخمک را پیدا می‌کنند. در حالی‌که دختران جهش رشدی‌شان، ابتدا با جوانه زدن نوک سینه و سپس مرحله قاعدگی آغاز میشود و در نهایت شروع مرحله تخمک‌گذاری به وقوع می‌پیوندد که آنها را برای بارداری و تولیدمثل آماده می‌سازد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
دختربعدازبلوغ قیافه می کشد زودجواب بدید