سوال مهم دیپلمات های ایالات متحده در دور جدید مذاکرات هسته ای

گروه بين الملل-تیم دیپلمات های آمریکایی و پنج کشور دیگر، روز سه شنبه در وین با ایران دور یک میز می نشینند تا در مورد آنچه که می تواند توافقی تاریخی برای جلوگیری از به دست آوردن توانایی ساخت بمب توسط جمهوری اسلامی باشد، چانه زنی را آغاز کنند.  گمانه زنی های متعددی فضای مذاکرات را احاطه کرده است و انتظار می رود این مذاکرات به مدت شش ماه تا یک سال ، و احتمالا بیشتر ادامه یابد.

به گزارش بولتن نيوز به نقل از لس آنجلس تايمز، اما دیپلمات های آمریکایی می دانند این قرارداد تنها در صورتی به نتیجۀ مطلوب خواهد رسید که مردم ایران به این باور برسند که توافق برسر توقف برنامه هسته ای ارزشمند آنها ، کرامت کشورشان را خدشه دار نخواهد کرد. آنها همواره تلاش کرده اند تا این معامله را طوری شکل دهند که در چشم دو طرف نوعی پیروزی تلقی شود.

رئيس جمهور باراک اوباما، علنا به اهمیت حفظ عزت نفس ایران در این معامله اذعان کرده ، و می گوید: هر گونه توافق باید " راهی شرافتمندانه پیش پای ایران بگذارد و این کشور را به سمت آغازی جدید با جهان گسترده تر سوق دهد. "

مقامات و کارشناسان ایالات متحده می گویند ، به نظر می رسد در برخی حوزه های مهم فنی، مسیری به سمت سازش وجود داشته باشد. اما در سایر مسائل اساسی ، سازگاری بسیار دشوار خواهد بود و این یکی از دلایلی است که پرزیدنت اوباما شانس موفقیت این معامله را بیش از 50 درصد برآورد نمی کند.

ازماه نوامبرگذشته ، که دو طرف ، توافق موقتی را امضا کردند و قرار شد تا برخی فعالیت های هسته ای در حین مذاکرات متوقف شود ، نوعی جنگ لفظی بر سر چگونگی اثرات این معامله بر زیرساخت های هسته ای نوپای ایران در گرفت.

 از آنجا که بسیاری از ایرانیان این برنامه را اوج دستاورد های تکنولوژیک ایرانی می دانند ، مقامات ایرانی تأکید کرده اند که هیچیک از تجهیزات تاسیسات هسته ای را از بین نمی برند.

مارک فیتزپاتریک ، مقام سابق وزارت خارجه و عضو موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لندن می گوید:"با وجود اصرار ایران مبنی بر اینکه هیچیک از 10000 سانتریفیوژ  فعال خود را اوراق نمی کند ، میتوان این دستگاه های تولید اورانیوم غنی شده را بنا بر توافقی جمع آوری کرد و جهت نگهداری به کشوری بیطرف فرستاد".

دو طرف درمورد سرنوشت دو مرکز هسته ای موجود ، اختلاف نظر شدید دارند : تاسیسات زیرزمینی غنی سازی اورانیوم در فردو و راکتور هسته ای آب سنگین نیمه ساز درنزدیکی اراک ، که ایران می گوید برای تولید ایزوتوپ های درمانی و پزشکی به آن نیاز دارد.

وندی شرمن ، مذاکره کنندۀ ارشد ایالات متحده، خواستار عقبگرد این برنامه به شیوه ای معقول ، محترمانه و با کمترین آسیب ممکن شده او می گوید ایران می تواند تمام تجهیزاتی را که برای یک برنامه مدنی، یا غیر نظامی نیاز دارد برای خود نگاه دارد. اما این شامل تاسیسات فردو و یا اراک نمی شود .

کشورهای غربی اصرار دارند که فردو باید غیر فعال شود، چرا که ادامۀ کار در محلی که در برابر بمب مقاوم شده، ممکن است ایران را به "مرحله ای " برساند، که پیش از انهدام این تاسیسات توسط بمب افکن های غرب بتواند بمب خود را بسازد.

جوفی ژوزف ، مدیر سابق امور منع گسترش سلاح در شورای امنیت ملی تصریح می کند:"  اما شاید در تغییر کاربری تاسیسات هسته ای مذکور ، از مسیر غنی سازی اورانیوم ، یعنی فرآیندی که به تولید سوخت هسته ای و بمب ختم می شود ، به فعالیتی که حساسیت هسته ای کمتری داشته باشد ، بتوان به مصالحه ای دست یافت. چنین توافقی، به ایران امکان می دهد تا بگوید این تاسیسات هنوز هم مانند سابق برای فعالیت های هسته ای مورد استفاده قرار می گیرد .

غرب از این واهمه دارد که مبادا هدف ایران از راه اندازی تاسیسات اراک ، باز کردن مسیری کاملا جداگانه برای تولید بمب هسته ای و از طریق استفاده از سوخت پلوتونیوم  باشد.

جوزف در ماه جاری نوشته ، اراک مایۀ نگرانی غرب است، زیرا در این فرآیند از آب سنگین استفاده می شود، و از کارخانه بازفرآوری جنبی آن مقدار زیادی پلوتونیوم با درجه تسلیحاتی استخراج می گردد.

جوزف ، که با مرکز علوم و امور بین الملل بلفر وابسته به دانشگاه هاروارد همکاری می کند می گوید: این بدان معناست که اما یک مصالحه  امکانپذیر خواهد بود اینکه که یک راکتور هسته ای آب سبک را به جای راکتور آب سنگین فعلی نصب کنیم ، و یا ، ظرفیت انرژی این تاسیسات را محدود کنیم.

او می نویسد " راه حل های خلاقانۀ زیادی را می توان ابداع کرد تا حقوق هر دو طرف این معامله رعایت شود ".

هر چند، در مورد سایر مسائل ، رسیدن به مصالحه ای عادلانه غیرممکن به نظر می رسد.

 غرب می خواهد طی سال های اولیۀ این معامله ، رفع تحریم ها همچنان محدود باقی بماند و به راحتی قابل برگشت باشد تا این اطمینان خاطر ایجاد شود که ایران قانون شکنی را از سر نمی گیرد  . ایران این شرط را نمی پذیرد ، زیرا بدون لغو دائم و کامل تحریم ها، آنها نمی توانند برای کمک به احیای اقتصاد بیمار خود سرمایه ها و کسب و کار خارجی را جذب کنند ، چیزی که هدف اصلی آنها از این معامله بوده است.

مبارزه برای لغو دائمی تحریم های ایالات متحده ، آنگونه که ایران می خواهد ، شاید غیر ممکن باشد، زیرا کنگره دژ محکمی برای حمایت  از احساسات ضد ایرانی است .

و به احتمال زیاد ، برسر مدت زمان این قرارداد "دائم" نیز جنگ و جدل ناخوشایندی برپا خواهد شد.  مقامات ایالات متحده می گویند 20 تا 25 سال .

اما یک معاملۀ بلند مدت تر با غرور مردم ایران همخوانی ندارد و برای آنها غیر قابل قبول است : آنها اصرار دارند که باید با آنها مثل مردم عادی سایر کشورها برخورد شود. آنها از یک معامله سه تا پنج ساله صحبت می کنند .

مقامات ایالات متحده ، می خواهند ایرانیان در مورد این معامله احساس خوبی داشته باشند و مدام از این ایده حرف می زنند که این معامله می تواند به این کشور کمک کند تا بار دیگر جایگاه قابل احترام خود را در میان قدرت های بزرگ به دست آورند - ایده ای که ممکن است رقبای ایران در اسرائیل و عربستان سعودی را نگران کند.