درس‌های انقلاب اسلامی ایران برای انقلاب‌های منطقه

جبهه جهانی مستضعفین - ایام دهه فجر انقلاب اسلامی بهانه خوبی است برای بازنگری آنچه بعد از ۳۵ سال هنوز انقلاب اسلامی ایران را مانند گذشته مستدام داشته است.

به همین سبب، در گفتگو با کارشناسان به بررسی درس‌های انقلاب اسلامی برای انقلاب‌های منطقه پرداختیم.


تأثیر انقلاب ایران بر شکل‌گیری جنبش‌های مردمی در منطقه
سید مهدی موسوی کارشناس موسسه مطالعات امریکا و کارشناس ارشد روابط بین الملل معتقد است: "تاثیر انقلاب اسلامی ایران و تحولات ناشی از آن را نمی‌توان انکار کرد. مردم ایران با حرکت خود به ساختار سیاسی حاکم واکنش نشان دادند. بازتاب انقلاب ایران در مکان‌ها و زمان‌های مختلف متفاوت بوده است. در این میان، تاثیر ایران دامنه وسیعی را در بر می گیرد و منطقه نیز به صورت مستقیم و غیرمسقیم (حمایت از گروه های اسلامی و یا الگوپذیری از ایران) متاثر بوده است. ایران موفق شد نمونه‌ای از انقلاب به رهبری روحانیون عرضه کند و الهام‌بخش و هدایت‌کننده مبارزه علیه سرکوب و استبداد شود.
گروه‌های مخالف در کشورهای منطقه در الگوی ایران ضرورت پاسخگو بودن یا مسولیت پذیری اسلامی رهبران را دیدند. همچنین مسلمانان منطقه جسارت بیان خواسته های خود را پیدا کردند و تشدید خواسته‌های مسلمانان علیه دولت های خود را موجب شد."



درس‌های انقلاب اسلامی ایران برای انقلاب‌های منطقه

پرهیز از افراط و تفریط
مسعود احمد نیا کارشناس ارشد روابط بین الملل در خصوص درس‌های انقلاب اسلامی برای انقلاب‌های منطقه در گفتگو با خبرنگار جبهه جهانی مستضعفین گفت: "انقلاب اسلامی ما هیچ زمانی دچار افراط و تفریط نبوده است. از زمان به پیروزی رسیدن این انقلاب مردم اهداف و آمال را در یک سطح قابل قبولی پیگیری کردند. درست است که گاهی اجرایی نشد ولی هیچ گاه اهداف به فراموشی سپرده نشدند. زیرا در انقلاب ایران هیچ چیزی از رژیم گذشته به جا نماند و انقلاب به مردم راحت تر اجازه پیگیری داد."


منطق گرایی و تفکرمداری
احمد نیا همچنین در خصوص نظر اندیشمندان مطرح دنیا در خصوص انقلاب ایران افزود:" آنچه ما در آثار اندیشمندان مطرح هم می بینیم این است که مشخصه اصلی انقلاب اسلامی ایران را تفکر مداری و منطق گرایی دانسته اند. کسانی که حداقل های انصاف را در نظر داشته باشند آینده خوبی را برای ایران متصور می شوند. درست است که هنوز تا آنجا فاصله زیادی داریم ولی شرایط کنونی آینده روشنی را برای ایران پیش بینی می کند این هم حرف ما نیست بلکه جامعه شناسان و اندیشمندان غربی بیان داشته اند."


رهبری قاطع و منسجم
حسین باقرلو دیگر کارشناس ارشد روابط بین الملل معتقد است: "در انقلاب های منطقه تعدادی خلا وجود دارد که سبب می شود نتوانند به اهداف انقلابی برسند. اولین مشکل خلاء مدیریت و رهبری واحد است. این کشورها از رهبری قاطع و منسجم بی بهره هستند و نمی‌توانند نیروهای خود رامنسجم کنند و به اهداف خود برسند. مردم هم توقع دارند با هر انقلاب شاهد تغییراتی باشند و به اهداف انقلابی خود برسند همین باعث می شود تا این انقلاب از طرف مردم طرد شود." مسئله ای که با رهبری قاطعانه امام خمینی نقطه قوت انقلاب اسلامی ایران بوده است.


عدم وابستگی به غرب
وی افزود: "دومین خلاء عدم دقت انقلاب ها در فهمیدن خواست مردم بوده است. مردم در اکثر این کشورها که بیداری اسلامی صورت گرفته است به دنبال عدم وابستگی به غرب بوده اند اما الان در مصر و لیبی به عنوان مثال مردم می بینند که هنوز سفارت خانه های غربی به فعالیت های خود ادامه می دهند و تصمیمی گیران واقعی هستند."


رهبری انقلاب توسط جریان‌های مذهبی
حسن شکاری کارشناس مطالعات منطقه‌ای نیز در این خصوص معتقد است: " انقلاب اسلامی ایران یک جنبش و انقلابی بود که رهبری آن توسط جریان های مذهبی اداره می شد. نیروهای مختلفی نقش داشتند اما جریان مذهبی بود که توانست مدیریت امور را به دست بگیرد. در طی ۱۵ سال یعنی حدود سال ۴۲ تا ۵۷ این موج مذهبی توانست بدنه قوی و منسجمی بسازد آن هم تحت رهبری یک مرجع تقلید.

این جریان وقتی جمهوری اسلامی پیروز شد در خیلی از موارد موضع مشخصی گرفت. مثلا در خصوص سیاست خارجی در قبال دولت ها و همچنین در خصوص سیاست داخلی مواضع واضحی را اتخاذ کرد. مواضعی که بیان شدند و با قدرت هم گسترش پیدا کردند.

اما در خصوص کشورهای منطقه مثلا مصر اول آنکه تنها گروه مذهبی که در این انقلاب حضور داشت اخوان المسلمین بود که آن هم تازه با یک هفته تاخیر وارد فضای انقلاب شد تا قبل از آن رهبری بر عهده گروهی از جوانان انقلابی بود که به دنبال به دست آوردن هویت مذهبی و انسانی از دست رفته خود بودند.

دوم انکه در مواضع اعلامی از سوی اخوان این گروه نتوانست به صورت منسجم و کامل عمل کند. به همین دلیل نه توانست در خصوص غرب سیاست درستی اتخاذ کند و نه توانست در خصوص سیاست داخلی مواضع منسجمی داشته باشد همین به بدنه انقلاب ضربه زد."


مردمی بودن و عدم تکیه بر خشونت
وی افزود: "سوم آنکه جمهوری اسلامی به دلیل ماهیت شیعه خود در حرکت های مردمی به صورت نرم و بدون خشونت عمل می کرد. اما بعد از در انقلاب های اخیر منطقه ما شاهد اقدامات نظامی تند و خشونت طلبانه در خیلی از کشورها بودیم."

تداوم شور انقلابی و حمایت مردمی
امیر طاهر نژاد دانشجوی دکترای روابط بین الملل در خصوص خصوصیات انقلاب ایران می گوید: "انقلابی که در ایران اتفاق افتاد از سوی جوامع واژه انقلاب به آن اطلاق شده است این یعنی هر جنبشی کلمه انقلاب را نمی پذیرد باید شرایط یک انقلاب را داشته باشد. مثلا به جنبش های آمریکا هیچ گاه کلمه انقلاب اطلاق نشده است. با این مقدمه با تصامح به جنبش های بیداری اسلامی در منطقه می توان واژه انقلاب اطلاق کرد. در این جنبش ها نه رهبری درستی وجود داشت نه حمایت مردمی مانند انقلاب ما پررنگ بود. شما انقلاب های رنگی را در نظر بگیرید در کدام یک از این انقلاب ها مردم بعد از چند سال همچنان از اتفاقی که روی داده حمایت می‌کنند؟ در کمتر کشوری مثل ایران مردم بعد از ۳۵ سال همچنان مانند روزهای اول پرشور از انقلابشان حمایت می کنند. پس نقش مردم خیلی پررنگ و حیاتی است. دوم آنکه رهبری و لیدر جریان است. مثلا کجا می توان شخصی مثل مرسی را با امام خمینی مقایسه نکرد؟ نه آن نفوذ کلام نه آن اجماع سازی میان همه نخبگان و نه خیلی خصوصیات دیگر. اینجاست که نقش ولی فقیه به عنوان مدیریت و رهبری جامعه مشخص می شود."