سبک زندگی مبحثی اجتهادی است

گروه فرهنگ و هنر، مراسم رونمایی از کتاب سبک زندگی اسلامی ایرانی با حضور نویسنده (حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد حسین شریفی) و جمعی از پژوهشگران این حوزه در مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا برگزار شد.

به گزارش بولتن نیوز، این مراسم عصر امروز(14بهمن1392) با آیاتی چند از کلام الله مجید شروع و در ابتدا حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا ضمن تشکر نقطه نظرات خود را در این حوزه بیان کردند.

متن سخنان بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

نباید تردیدکرد، امروز از یک طرف، نقد سبک زندگی غربی، و ازطرف دیگر، تبیین و اشاعه سبک زندگی اسلامی، اولویت اول فعالیت های فرهنگی در کشور محسوب می شود. اگر بگوییم جا دارد، حداقل هفتاد درصد از برنامه های مراکز فرهنگی نظام به این عرصه اختصاص یابد، سخن غیرمنطقی ای نگفته ایم. البته به نظر می رسد هنوز مراکز فرهنگی ما درک عمیقی از سبک زندگی اسلامی و تفاوت های بنیادین آن با سبک زندگی غربی ندارند لذا به سختی می توان میان فعالیت های این مراکز و کار صحیح و موثر در این زمینه ارتباط برقرار کرد؛ این در حالی است که در یکی- دوسال اخیر، خیلی ها درباره لزوم ترویج سبک زندگی اسلامی صحبت می کنند.

باید توجه داشت که طرز نگاه انسان ها به دنیا، و باورهای اساسی ای که درباره معنا و هدف زندگی در وجود انسان خلق می شود، عامل اصلی و منحصربفرد در شکل گیری سبک زندگی است. طبیعی است، اگر نقطه کانونی در سبک زندگی انسانِ غربی، کام جویی بیشتر و لاقید از این دنیا است، و در نقطه مقابل، اگر نقطه مرکزی در سبک زندگی انسانِ مسلمان، برخورداری از یک زندگی طیّب و طاهر و اعتلای کمالات وجودی، توأماً در خود و جامعه است، به خاطر این است که باورهای مبنایی انسان غربی و انسان مسلمان، با یکدیگر تفاوت جدی دارند. انسان غربی، زندگی خود را در همین عالم خلاصه می کند و طبعاً سعادت را بهره مندی حداکثری از علایق حیوانی تعریف می کند لکن انسان مسلمان، زندگی در این عالم را مقدمه ورود به زندگی اصیل و جاودانِ اخروی می داند؛ بنابراین، از نظر او، سعادتمندی انسان، در گرو بهره مندی از چیزهایی است که با وفات آدمی از بین نمی رود بلکه می تواند به مثابه یک سرمایه قابل اتکاء، موادّ زندگی اخروی او را فراهم نماید. این دو باور، زمین تا آسمان با هم فرق می کنند. به تعبیر قرآن مجید، یکی می گوید : «ما هی الا حیاتنا الدنیا و ما یُهلِکُنا الا الدهر» و دیگری معتقد است، «انَّما الحیاه الدنیا لَعِبً و لَهوً و زینهً و تفاخُرً بینَکُم ...»

برهمین اساس است که زندگی انسان مسلمان می تواند بر اساس این کلام مختصر اما پُرعظمت امیرالمؤمنین امام علی (ع) بنا شود که «تخففوا، تلحقوا» یعنی در زندگی سبک بار باش تا به مقصد برسی. با این تفکر، طبیعی است که ما شاهد دو سبک زندگی متفاوت خواهیم بود. البته ذکر این نکته ضروری است که نوع نگاه اسلام به دنیا، به هیچ وجه به منزله بی اعتنایی به دنیا یا عدم برخورداری انسانِ مسلمان از مواهب دنیا که همگی از ناحیه خداوند متعال برای بهره گیری انسان آفریده شده نیست بلکه به مفهوم نشان دادن ماهیت حقیقی دنیا و پرهیز دادن انسان از اصالت قائل شدن برای دنیا، و فراموش کردن زندگی اصیل و جاودانی است.

ازسوی دیگر، توجه داشته باشیم که سبک زندگی غربی با یک انتخاب آزادانه وارد زندگی مردم نشده است بلکه این نحوه از زندگی، از طریق رسوخ در بطن انواع فناوری ها و محصولات غربْ بنیاد، به حیات ما تحمیل شده است. غربی ها می خواهند سبک زندگی ما غربی باشد چراکه در اینصورت، حیات آنها تضمین می شود.

به نظر می رسد، برای برگرداندن و تثبیت سبک زندگی اسلامی به زندگی مردم، دو روش عمده قابل فرض است: روش اول این است که بیاییم اجزاء سبک زندگی غربی را یک به یک و به طور مستدلّ مورد نقد قرار دهیم، و روش دوم این است که بیاییم پایه ها یا آن پایه اصلی سبک زندگی غربی را متزلزل و سپس منهدم کنیم. اگر موفق به این کار شویم، سبک زندگی غربی، هر قدر هم که ساز و برگ داشته باشد، به راحتی فرو می ریزد. روش عمده پیامبران (ص) و اولیای الهی با جریان باطل اینگونه بوده است؛ ضمن اینکه نباید درباره قدرت جریان باطل اغراق کرد. از منظر قرآن، نسبت باطل به حق، همچون نسبت کف آب به آب است. در عصر خودمان نیز، اگر به روش امام خمینی (ره) نگاهی داشته باشیم، تایید خواهیم کرد، که امام با ایجاد یک سونامی بزرگ، فرهنگ طاغوتی را متلاشی کردند. ایشان از انقلاب اسلامی به انفجار نور تعبیر نمودند. این تعبیر به درک منظور ما خیلی کمک می کند. در واقع، با انفجار نور، باطل در ایران محو شد یا از متن به حاشیه پرت شد. به نظر می رسد باید برای مواجهه مبتکرانه با سبک زندگی غربی، به دنبال پیدا کردن چنین روش هایی باشیم و اتفاقاً ظرفیت های آن وجود دارد. عده ای می گویند چطور می خواهید با سبک زندگی غربی که از طریق اتصال به فناوری های نو در عُمق زندگی بخشی از مردم ریشه کرده مقابله کنید؟ ما عرض می کنیم با همان طرز تفکر توحیدی و روشی که امام با فرهنگ طاغوتی که پنجاه سال در ایران ریشه دوانده بود برخورد کردند؛ با این تفاوت که 35 سال از عمر انقلاب گذشته، یک نظام منسجم اسلامی وجود دارد و ملت مسلمان ایران دهها برابر قبل از جهات فکری و معنوی قوی شده اند.

همان طور که می دانید، درموضوع سبک زندگی اسلامی-ایرانی جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای دکتر احمد حسین شریفی پژوهشی را انجام داده اند که محصول آن در قالب کتاب منتشر شده است. جناب آقای دکتر شریفی جزو محققان با سابقه و زبده در عرصه فرهنگی و اجتماعی هستند و طبیعی است که محصول کار ایشان از نقاط قوت و مزیت های فراوانی برخوردار است. به نظر می رسد مهم ترین ویژگی کتاب سبک زندگی اسلامی- ایرانی، توجه ویژه ای است که مولف محترم به تبیین ماهیت و جوهره سبک زندگی غربی مبذول داشته است. باید قبول کنیم، تا ماهیت سبک زندگی غربی عمیقاً فهم نشود، مواجهه درست با سبک زندگی غربی میسر نخواهد شد. البته در نقطه مقابل، ایشان مبنای سبک زندگی اسلامی را هم به خوبی شرح داده اند بطوریکه می توان با مطالعه این کتاب، به تمایزات مبنایی سبک زندگی غربی و سبک زندگی اسلامی پی برد. ویژگی دیگر این کتاب، عدم اکتفا به مباحث تئوریک، و ورود به مباحث کاربردی است. البته روشن است که ما امروز در جای خود به مباحث نظری نیاز مبرم داریم لکن نباید به خاطر اهمیت مباحث نظری، از بحث های کاربردی غافل شویم. این کتاب، پس از تجزیه و تحلیل سبک زندگی اسلامی –ایرانی، نقاط قوت و ضعف سبک زندگی اسلامی- ایرانی را با ارائه شاهد مثال های امروزی، ملموس و متنوع بیان کرده است. در بعضی از مباحثی که در ماه های گذشته درباره سبک زندگی صورت گرفته است، مشاهده می کنیم که عده ای تلاش می کنند برای جا انداختن ضرورت اصلاح سبک زندگی در ذهن مخاطب، یک تصویر تیره و تار از سبک زندگی ایرانی نشان دهند. لکن در این کتاب، بر عکس، مولف بدون آنکه منفعل بشود، سعی نموده تا نقاط قوت سبک زندگی ایرانی- که در حقیقت تکیه گاه های ما برای تحول در سبک زندگی به شما می روند- را به شکل واقع بینانه احصاء و توضیح دهند. ویژگی دیگر کتاب که مایلم در پایان عرایضم به آن اشاره کنم، ارائه راهکار است. جناب آقای دکتر شریفی در این کتاب به بیان قوی مسأله اکتفا نمی کنند بلکه وارد راهکار نیز می شوند. به نظر می رسد راهکارهای کلانی که در این کتاب برای شکل گیری یک سبک زندگی مطلوب که همان سبک زندگی اسلامی- ایرانی است پیشنهاد شده، حتماً قابل استفاده در مراکز فرهنگی و هنری نظام است و می تواند بخش مهمی از برنامه جامع فرهنگی کشور را در مواجهه با موضوع سبک زندگی را تشکیل دهد. امیدوارم مسئولین فرهنگی به این پیشنهادها توجه لازم را داشته باشند.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین احمد حسین شریفی کتاب خود را معرفی کردند

ایشان خاطر نشان کردند: مقام معظم رهبری از بیست سال پیش تاکنون درباره موضوعات سبک زندگی و فرهنگ عمومی دغدغه داشته، توصیه‌هایی داشتند و به توجه پوشش، معماری، آراستگی بیرونی و ... تذکر دادند.

وی مهمترین دغدغه خود را تحقق ساختن منویات رهبری به شمار آورد و گفت: در این راستا مطالعات و جلساتی داشتیم تا این کتاب به سفارش حجت‌الاسلام غلامی در هفت فصل و دو مبحث اصلی محتوایی ـ نظری و عملیاتی منتشر شد.

حجت‌الاسلام شریفی با اشاره به اینکه سبک زندگی از آن دست مباحثی است که در هر جامعه‌ای به نوعی تعبیر می‌شود، اظهار داشت: در این اثر سبک زندگی اهل بیت (ع) با استناد به سخنان ائمه و آیات قرآن با تعریف از وضعیت جامعه کنونی و الزامات و مؤلفه‌های آن که برای شهروندان تأثیرگذار است، ‌ارائه شده است.

وی با اشاره به اینکه رشته اصلی مطالعاتی‌اش فلسفه و مباحث تئوریک بوده اما در این اثر تلاش کرده به جنبه‌ عملیاتی سبک زندگی توجه کند، اظهار داشت: مهمترین مؤلفه‌های شکل‌دهی سبک زندگی معرفی باورها و ارزش‌های محیط اجتماعی، سلایق فردی، پوشش و معماری اسلامی است عده‌ای آگاهانه یا ناآگاهانه تلاش کردند تا برخی مباحث کلیدی سبک زندگی را لوث کنند یا تفکر اشتباهی نسبت به این مباحث داشته باشند درحالیکه در نگاه اسلام، انسان به امیال خود اصالت قائل است و اسلام تلاش ندارد تا امیال همه ما را یکسان کند اسلام تنها خطوط قرمز را مشخص کرده است بنابراین بسیاری از این امیال تحت تأثیر محیط جغرافیایی است.

سبک زندگی مبحثی اجتهادی است

نویسنده کتاب «سبک زندگی اسلامی ایرانی» با بیان اینکه سبک زندگی مبحثی اجتهادی است که باید در حوزه‌های علمی براساس احادیث تقویت شود، توضیح داد: محیط جغرافیایی هم در سبک زندگی مؤثر است من نخست در این اثر به چرایی بحث سبک زندگی توجه کردم و اینکه چرا این اندازه رهبری به سبک زندگی حساس هستند و به جزئیات آن توجه نشان داده‌اند؟

وی در ادامه توضیح داد: سبک زندگی عمومی‌ترین لایه جنگ نرم است مخاطب اصلی آن نخبگان و سیاست مداران هستند و بنا به گفته خود مسئولان بیش از 3600 شبکه ماهواره‌ای در کشور قابل رصد که بسیاری از اینها فارسی‌زبان هم نیستند اما خطر خود را در سبک زندگی با موسیقی، مُد و نمایش مدل‌های مختلف، دکوراسیون و طراحی لباس می‌گذارند.

حجت‌الاسلام شریفی با تأکید بر اینکه شکاف بین اعتقادات و رفتارهای ایرانیان بسیار زیاد است، افزود: به طور مثال توصیه به نظم و اخلاق‌گرایی در ما زیاد اما کمترین توجه وجود دارد نمونه آن در توزیع سبد کالا این روزها، صف متروها، ترافیک و قربانیان حوادث رانندگی و زیرمیزی بگیرها دیده می‌شود.

وی مشکل اصلی آسیب‌های سبک زندگی ایرانیان را عدم آموزش مناسب در این راستا دانست و افزود: رسانه‌ها، مراکز آموزشی، تبلیغی و ... باید در این راستا عمل کنند بنابراین هر چیزی حتی استفاده از بوق و ضبط صوت خودرو، زیارت در اماکن متبرکه، اخلاق خبرنگاری و ورزشی و ... باید آموزش داده شود. یکی از دلایل موفقیت رسانه‌های غربی در آموزش‌های خود توجه به جزئیات است باید تلاش کنیم عزت فرهنگی را نهادینه کنیم از فرهنگ و اقتصاد فاصله گرفته‌ایم.

وی در پایان اظهار داشت: ده‌ها و هزاران شبکه خارجی مستقیم و غیرمستقیم علیه اسلام کار می‌کنند ما ظرفیت مقابله کمی با این شبکه‌ها را نداریم اما رسانه ملی با تمام توان، رسانه‌های صوتی و تصویری و مکتوب می‌توانند ظرفیت‌های خود را احیا کنند، از ظرفیت‌های هفتاد هزار مسجد استفاده و روحانیون مساجد و ائمه درباره سبک زندگی کار کنند. همچنین از ظرفیت 81 هزار هیئت مذهبی ثبت شده و 9192 امام زاده در کشور و اتحادیه‌های مختلف می‌توانیم استفاده کنیم.

در پایان این مراسم از کتاب «سبک زندگی اسلامی ایرانی» حجت‌الاسلام شریفی رونمایی شد.