ایران و ترکیه با سیاست تعامل سازنده به اوج می روند

به گزارش بولتن نيوز به نقل از شانا_ پيمان جنوبي، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه به همراه هیئتی بلندپایه در سفری دو روزه به تهران در کنار بررسی ابعاد روابط ترکیه و ایران در بخشهای مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، در زمینه موضوعات منطقه ای و بین المللی نیز به بحث و تبادل نظر خواهند پرداخت.

ترکیه در یک منطقه استراتژیک و در تقاطع بین کشورهای نفت خیز اتحاد جماهیر شوروی سابق در اطراف دریای خزر و کشورهای نفت خیز حوزه خلیج فارس با مراکز تقاضای اروپا به عنوان دومین بازار بزرگ گاز طبیعی جهان واقع شده است.

در صورت اعمال سیاستهای راهبردی درست و قرار نگرفتن در جریان بازی های سیاسی که مسائل اقتصادی را تحت شعاع خود قرار می دهد، به سرعت قادر خواهد بود در آینده ای نه چندان دور به شاه راه اصلی تبادل انرژی منطقه تبدیل شده و از این میان منافع سرشاری را برای مردم خود تامین کند.

از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران با در اختیار داشتن بزرگترین منابع نفت و گاز جهان، از جایگاهی ویژه در این حوزه برخوردار بوده و در صورت رفع موانع، می تواند در سال های آتی به یکی از بزرگترین تامین کنندگان انرژی سایر کشورهای منطقه و حتی بخشی از کشورهای اروپایی تبدیل شده و کمک موثری در ارتقا امنیت انرژی جهانی کند.

نیاز ترکیه به واردات نفت و گاز

ترکیه به طور فزاینده ای به واردات گاز طبیعی برای مصارف داخلی خود وابسته است که به طور عمده در بخش برق مورد استفاده قرار می گیرد. این کشور در طی دو سال گذشته سریع ترین رشد را در تقاضای انرژی در بین کشورهای همکاری اقتصادی و توسعه در اروپا ( OECD ) داشته است و بر خلاف تعدادی از کشورهای عضو این سازمان از رکود طولانی مدتی در امان مانده است.

برآوردهای سال ٢٠١٣ آژانس بین المللی انرژی حاکی از آن است که استفاده از انرژی در ترکیه طی ١٠ سال آینده دو برابر می شود و این در حالی است که رشد تقاضای برق حتی سریع تر از آن خواهد بود و دسترسی به این سطح از رشد نیازمند سرمایه گذاری های قابل توجهی در بخش زیر ساخت های گاز طبیعی و برق است.

با توجه به ظرفیت کم ترکیه برای ذخیره سازی گاز طبیعی برای مواجهه با نوسانات تقاضای فصلی، این کشور در طول زمستان به شدت نیازمند افزایش واردات برای پوشش دادن به تقاضای داخلی است.

بر اساس گزارش های منتشره از سوی سازمان PFC Energy،تر کیه درسال ٢٠١١ در مجموع حدود ٢٥,٢ میلیارد متر مکعب ( ٦٩ میلیون متر مکعب در روز ) گاز از روسیه وارد کرده است. همچنین واردات این کشور از ایران در سال ٢٠١١ حدود ٨,٢ میلیارد متر مکعب ( ٢٢.٥ میلیون متر مکعب در روز ) گزارش شده است.

علاوه بر این ترکیه در سال ٢٠١١ و از طریق خط لوله باکو_ تفلیس_ ارزروم و از طریق کشور آذربایجان نسبت به واردات حدود ٤ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی ( حدود ١٠,٩ میلیون متر مکعب در روز ) مبادرت کرده است.

علاوه بر این، بر اساس آمار منتشر شده توسط مجمع صادرکنندگان ترکیه، این کشور در سال گذشته میلادی ۲۲ میلیارد و ۸۷۷ میلیون دلار به کشورهای همسایه خود صادرات داشته است.

پتانسیل ترکیه برای تشکیل بزرگترین کریدور ترانزیت انرژی

ترکیه علاوه بر اینکه خود دارای بازار بزرگی برای مصرف انرژی است، مرکزی مهم برای معامله و انتقال نفت خام و گاز طبیعی منطقه دریای خزر و خلیج فارس به کشورهای عضو اتحادیه اروپا است. علاوه بر این بخش عمده ای از نفت روسیه و دریای خزر از طریق ترکیه به بازارهای اروپا ارسال می شود و ترمینال نفتی ترکیه در ساحل مدیترانه در جیهان ( ٣٠ مایلی جنوب شرقی آدانا در خلیج اسکندرون) برای صادرات نفت از شمال عراق و آذربایجان مورد استفاده قرار می گیرد.

سرزمین ترکیه یکی از شلوغ ترین نقاط انسدادی ( chokepoints ) جهان است که در سال ٢٠١٠ از طریق آن روزانه ٢,٩ میلیون بشکه نفت جریان داشته است.

ترکیه علاوه بر بخش نفت، دارای نقشی استراتژیک در انتقال گاز طبیعی از حوزه دریای خزر و خاور میانه به اروپا به عنوان دومین بازار بزرگ مصرف کننده گاز طبیعی در جهان است. روسیه، ایران و آذربایجان به ترتیب عمده صادر کنندگان گاز به ترکیه هستند.

در درازمدت، موقعیت ترکیه به عنوان یک کشور ترانزیت کننده می تواند تحت تاثیر نیاز رو به رشد این کشور به تامین گاز طبیعی برای مصارف داخلی قرار گیرد. ترکیه برای اینکه بتواند به عنوان یک کشور فعال در ترانزیت گاز عمل نماید علاوه بر تامین نیاز داخلی باید قادر به تامین گاز برای انجام تعهدات صادرات مجدد و همچنین تامین ظرفیت کافی برای حمل و نقل گاز طبیعی از طریق این کشور به اروپا باشد.

طرح های متعدد خط لوله برای صادرات گاز از منطقه دریای خزر و همچنین پارس جنوبی پیشنهاد شده و در دست بررسی است که در اکثر این طرح ها پیش بینی می شود ترکیه نقش مهمی ایفا کند.

ترکیه با توجه به قرار گرفتن در بین کشورهای دارای ذخایر عظیم نفت و گاز دریای خزر و خلیج فارس به عنوان تولید کننده انرژی و کشورهای اتحادیه اروپا به عنوان یکی از مصرف کننده های عمده انرژی در جهان، توان بالقوه تبدیل شدن به مرکز تبادلات انرژی منطقه را داراست.

ترکیه، در صورتی که آمریکایی ها و اروپایی ها مسائل سیاسی را با مسائل اقتصادی و نفتی گره نمی زدند، می توانست با بهره گرفتن از خاک سرزمینی ایران مسیرهای امن تر، سهل الوصول تر و ارزانتری را برای دسترسی به بازارهای اروپا، در اختیار کشورهای تولید کننده نفت و گاز در دریای خزر و خلیج فارس قرار دهد.

به هر حال دام تحریم اقتصادی ایران، اروپا را از انرژی ارزان و پاک، کشورهای حاشیه دریای خزر و خلیج فارس را از مسیرهای ارزانتر انتقال انرژی (از طریق خطوط لوله ) و ترکیه را از درآمدهای بیشتر از محل ترانزیت نفت و گاز محروم کرده است.

توافق ژنو و توسعه روابط اقتصادی ایران و ترکیه

اداره آمار ترکیه اعلام کرده است مبادلات تجاری این کشور با ایران در ١١ ماه نخست سال ٢٠١٣ به ١٣,٤٧٢ میلیارد دلار رسیده است.

مبادلات دو کشور در این دوره نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ٣٥ درصدی داشته است. در ١١ ماه نخست ٢٠١٢ مبادلات دو کشور ٢٠,٨٧٣ میلیارد دلار اعلام شده بود.

بر اساس این گزارش صادرات ترکیه به ایران در ١١ ماه نخست ٢٠١٣ با کاهش ٥٩,٥ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به ٣.٩١ میلیارد دلار رسیده است.

واردات ترکیه از ایران در ١١ ماه نخست ٢٠١٣ نیز نسبت به مدت مشابه سال ٢٠١٢ بالغ بر ١٤ درصد کاهش یافته و به ٩,٥٦٢ میلیارد دلار رسیده است.

ایران هفدهمین مقصد صادرات ترکیه و ششمین منبع تامین نیازهای وارداتی این کشور در ١١ ماه نخست ٢٠١٣ شناخته شده است. صادرات ترکیه به ایران در این مدت معادل ٢,٨ درصد کل صادرات این کشور و واردات از ایران معادل ٤.٢ درصد کل واردات ترکیه در این مدت بوده است.

بعد از امضای توافق هسته‌ای ژنو بین ایران و قدرت‌های جهانی، ترکیه با مشاهده افزایش نفوذ و جایگاه سیاسی ایران، تصمیم به بازگشت از سیاست‌های اخیر خود در خصوص همسایگان نمود و در صدد ترمیم روابط آسیب‌دیده خود و تنش‌زدایی برآمد.

افزایش تبادلات اقتصادی با ایران در پی کاهش تحریم‌های اقتصادی که به موجب امضای تفاهم‌نامه مذبور امکان‌پذیر شده است، از جمله اقدامات ترکیه در منتفع شدن از فضای مثبت بوجود آمده بعد از توافق هسته‌ای ژنو است.

به گزارش تلویزیون دولتی ترکیه (TRT)، ترکیه و ایران در طول سال ۲۰۱۳ پیامهایی بین خود رد و بدل کردند که نشانه هایی از تمایل شدید هر دو کشور برای جبران زیان و وقفه های ایجاد شده و رشد روابط فی مابین به خصوص در مراودات اقتصادی و بازرگانی را بروز می داد.

ترکیه و ایران سطح مبادلات تجاری و روابط اقتصادی بین خود را در شان دو کشور قدرتمندی با مجموع جمعیت ۱٥۰ میلیون نفر و بیش از دو تریلیون دلار تولید ناخالص ندانسته و در مرحله اول یک رقم ۳٥ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۱٥ و ٥۰ میلیارد دلار در یک دوره بلند مدت را هدف گذاری کردند.

در کنار رشد روابط تجاری و سیاسی ترکیه و ایران در سال ۲۰۱۳ ، دو کشور طی این سال به مناسبات فرهنگی خود نیز توسعه دادند به گونه ای که سال ۲۰۱۳ در ترکیه به عنوان سال ایران نام گذاری شد.

ترکیه در سال ۲۰۱۳ از توافق هسته ایی ایران با گروه ۱+٥ استقبال گرمی به عمل آورد. احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه با اشاره به استقبال رهبران ترکیه از امضای توافق نامه ژنو، روابط ترکیه و ایران را بی نظیر دانست و اعلام کرد ترکیه و ایران طی ده سال اخیر با وجود تمامی تحریم ها ، روابط اقتصادی خود را به بالاترین سطح رساندند.

داوود اوغلو با ذکر این مطلب که روابط ترکیه و ایران بر اساس همبستگی و صداقت بنا شده و به هیچ عامل دیگری گره نخورده است، از آمادگی آنکارا برای ارتقا مناسبات در همه عرصه ها با تهران خبر داد.

حسن روحانی رئیس جمهور ایران نیز در جواب به آنکارا با تاکید براینکه توافقنامه ژنو موانع پیش روی روابط ایران با سایر کشور ها از جمله ترکیه را مرتفع خواهد ساخت اظهار کرد، تهران و آنکارا باید حجم روابط تجاری خود را در سال ۲۰۱٤ به سطحی قابل قبول برسانند.

رئیس جمهور ایران از ضرورت توسعه گردشگری با ترکیه بحث نمود و اعلام داشت، که خواستار همکاری در پروژه های مشترک با ترکیه در بخش های مختلف از جمله انرژی و پتروشیمی هستند.

حسن روحانی دیدگاه های ایران و ترکیه بخصوص در مورد وضع فعلی در سوریه را در برخی زمینه ها ، بویژه کمک به پناهجویان سوری ، همسو دانست و گفت ، هر دو کشور ترکیه و ایران در خصوص متوقف شدن جنگ داخلی در سوریه ، بازگشت آواره گان سوری به کشور تاسیس امنیت و صلح و ثبات در سوریه اخراج تروریست ها و روند حل و فصل صلح آمیز مسئله سوریه همفکر هستند و اشتراک نظر دارند.

در این راستا، رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در چهارچوب یک دیدار رسمی امروز به ایران سفر می کند.

بر اساس اطلاعیه منتشره از سوی مرکز مطبوعاتی دفتر نخست وزیری ترکیه، اردوغان بنا به دعوت اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران طی روزهای ۲۸ و ۲۹ ژانویه در راس هیئتی بلندپایه به ایران سفر می کند.

اردوغان در تهران با رهبر معظم انقلاب، حسن روحانی رئیس جمهور، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری ایران و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، دیدار وگفتگو خواهد کرد.

به گزارش شانا، ترکیه با مساحت ٧٨٣ هزار کیلومتر مربع و با جمعیتی بالغ بر ٨٠ میلیون نفر در همسایگی ایران در شمال غربی کشور قرار دارد. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ٢٠١٢ میلیادی ٧٨٣,١ میلیارد دلار بوده است که ٨.٩ درصد مربوط به بخش کشاورزی، ٢٨.١ درصد مربوط به بخش صنعت و ٦٣ درصد مابقی مربوط می شود به ارزش افزوده حاصل در بخش خدمات.

برابر آمار منتشره از سوی مرکز اطلاعات و آمار آمریکا، صادرات ترکیه در سال ٢٠١٢ بالغ بر ١٥٤,٢ میلیارد دلارو واردات این کشور حدود ٢٢٥.٦ میلیارد دلار گزارش شده است. بدهی خارجی این کشور در سال تا ٣١ دسامبر ٢٠١٢ برابر است با ٣٣١,٤ میلیارد دلار.