چگونه یک اسکنر خوب بخریم؟

ایسنا: برای خرید یک اسکنر باید به چه چیز‌هایی توجه کرد و چه موضوعاتی را مد نظر قرار داد؟

انواع اسکنرها معمولا به چهار دسته اسکنرهای Flatbed یا رومیزی، اسکنرهای Sheet-fed که در آن، لنز اسکنر ثابت است و کاغذ با سرعت استاندارد از جلوی لنز عبور کرده و اسکن می‌شود.

اسکنرهای Handheld که به جای حرکت لنز اصلی توسط موتور، کاربر باید با دست عملیات اسکن را انجام دهد.

اسکنرهای Drum که معمولا توسط شرکت‌های چاپ و نشر مورد استفاده قرار می‌گیرند و تصاویر فوق‌العاده دقیقی باز‌سازی می‌کنند.

بخش‌های کلی یک اسکنر معمولی عبارتند از CCD آینه، هد، اسکن، صفحه شیشه‌ای، لامپ، عدسی، کاور یا درپوش، موتور، میله‌های تثبیت‌کننده، کمربند، منبع تغذیه، پورت و مدار کنترلی.

اصلی‌ترین بخش یک اسکنر، CCD است که چشم اسکنر برای ثبت و ضبط تصاویر است و CCD در حال حاضر رایج‌ترین فناوری در اسکنرهاست. CCD مجموعه‌ای کوچک از دیودهای حساس به نور است که قابلیت تبدیل نور به بار الکتریکی را دارند. این دیودها در صفحه‌ای به نام Photosites قرار گرفته‌اند که به نور حساس است. برخورد پرتوهای نوری به این صفحه، منجر به شارژ دیودها و آزادسازی بارهای الکتریکی می‌شود. ذخیره و ثبت این اطلاعات امکان ضبط تصاویر با استفاده از این تکنولوژی را فراهم می‌کند.

در اسکنر نیز پرتوهای نور پس از گذشتن از عدسی و برخورد به آینه‌ها، به CCD رسیده و ثبت تصویر را ممکن می‌کنند. البته ممکن است جزییات کار در برخی مدل‌ها و برندها متفاوت از سایر مدل‌ها باشد اما به طور کلی در حال حاضر کارکرد اغلب اسکنرها به همین صورت است. برای پروسه اسکن مراحل مختلفی لازم دارد تا یک سند به طور موفقیت‌آمیز اسکن شود. در اینجا مراحل کار در اسکنر رومیزی (Flatbed) توضیح داده شده است.

کاغذ مربوطه را روی بخش شیشه‌ای اسکنر قرار داده و درپوش را می‌گذاریم. در اغلب اسکنرها، بخش داخلی درپوش با رنگ سفید پوشیده شده است. البته ممکن است در برخی مدل‌ها این قسمت مشکی‌رنگ باشد. رنگ یکدست بخش داخلی درپوش اسکنر، به نرم‌افزار این امکان را می‌دهد که قبل از شروع عملیات اسکن، بخش‌های ضروری را برای اسکن سند مربوطه تشخیص دهد.

در بسیاری از اسکنرها، امکان برداشتن کامل درپوش اسکنر به منظور اسکن صفحه‌ای از یک کتاب قطور نیز وجود دارد. یک لامپ برای روشن کردن سطح کاغذ در زیر شیشه اسکنر قرار دارد. این لامپ در اسکنرهای جدید از نوع فلورسنت کاتدی یا لامپ زنون است در حالی که در اسکنرهای قدیمی‌تر از لامپ فلورسنت معمولی بدین منظور استفاده می‌شد.

سیستم مکانیکی که شامل آینه‌ها، عدسی‌ها، فیلتر و CCD می‌شود، بخش هد اسکن را در اسکنر تشکیل می‌دهند. این بخش به آرامی توسط یک تسمه که به موتور متصل است، سطح کاغذ را پویش می‌کند. علاوه بر این تسمه، هد اسکن به یک میله اطمینان نیز متصل است تا هیچ گونه انحرافی در حرکت آن ایجاد نشود. یک بار حرکت هد از بالا تا پایین سند، به معنی به اتمام رسیدن عملیات اسکن است.

تصویر سند به وسیله یک آینه زاویه‌دار به آینه‌ای دیگر منعکس می‌شود. در برخی مدل‌ها حتی از سه آینه استفاده می‌شود. آخرین آینه تصویر را روی عدسی منعکس کرده و عدسی تصویر را برای دریافت توسط CCD فوکوس می‌کند.

وضعیت فیلترها و عدسی‌ها در اسکنرهای مختلف متفاوت است. در برخی مدل‌ها تصویر به سه فیلتر رنگی (سبز، قرمز و آبی) تقسیم شده و توسط CCD دریافت و ثبت می‌شود، سپس فیلترها توسط نرم‌افزار مربوطه دوباره جمع‌آوری می‌شوند و تصویری تمام‌رنگی تحویل می‌دهد.

اسکنرها از لحاظ وضوح و عمق دریافت تصاویر در مدل‌های مختلفی عرضه می‌شوند. اغلب آنها دارای رزولوشن سخت‌افزاری 300 نقطه در اینچ (300 DPI) هستند که حداقل استاندارد لازم برای اسکنرها به حساب می‌آید. DPI در اسکنرها با تعداد سنسورهای موجود در هر سطر و هر ستون از CCD اندازه‌گیری می‌شود.

دقت موتور در حرکت نیز بر کیفیت نهایی دستگاه موثر است. شفافیت و وضوح تصویر به لنز و کیفیت منبع روشنایی اسکنر نیز بستگی دارد. اسکنرهای مجهز به لامپ زنون، کیفیت و وضوحی بیشتر را در مقایسه با اسکنرهای فلورسنتی نتیجه می‌دهند.

عمق تصویر در واقع پروسه‌ای است که توسط نرم‌افزار اضافه می‌شود. در این پروسه، پیکسل‌هایی اضافی توسط نرم‌افزار، مابین پیکسل‌های واقعی اسکن‌شده قرار داده می‌شود. این پیکسل‌های اضافه به طور متوسط در بین تک‌تک پیکسل‌های قبلی قرار می‌گیرند. برای مثال اگر رزولوشن سخت‌افزاری یک اسکنر 300×300 باشد و عمق تصویر 600×600، نرم‌افزار مربوطه این قابلیت را دارد که در کنار نقاط سطرها و ستون‌های اسکن‌شده توسط دستگاه، یک پیکسل اضافه کند.

خصوصیت دیگری که بر کیفیت اسکنرها موثر است عمق بیت یا Bit depth است که با Color depth یا عمق رنگ نیز شناخته می‌شود. این مقدار، نمایانگر عددی است که تعداد رنگ‌های قابل درک توسط اسکنر مربوطه را مشخص می‌کند. حداقل عدد لازم برای ایجاد تمام رنگ‌ها در یک اسکنر 24-bit است.

تمامی اسکنرهای رنگی بازار حداقل از این عدد جهت دریافت و ذخیره تصاویر با رنگ واقعی برخوردار هستند. در برخی مدل‌ها نیز عمق رنگ‌های 30 و 36 مشاهده می‌شود. با اینکه یک اسکنر با عمق رنگ 24 برای پردازش تصاویر رنگی کافی است اما چنانچه می‌خواهید طیف‌های رنگی بیشتری توسط دستگاه‌تان اسکن کنید، بد نیست مدل‌های بالاتر را هم مورد بررسی قرار دهید چرا که نظرات بسیاری در خصوص تفاوت قابل توجه در کیفیت اسکن دستگاه‌ها با عمق رنگ‌های مختلف وجود دارد.

انتقال تصویر مرحله اسکن، بخش مهمی از کار پردازش اسناد کاغذی به دیجیتال به شمار می‌رود اما برای نگهداری و ویرایش تصاویر اسکن‌شده لازم است آنها را به رایانه انتقال دهیم. انتقال اطلاعات از اسکنر به کامپیوتر و بالعکس، به طور کلی توسط چند پورت خاص صورت می‌پذیرد.

خرید یک اسکنر به عوامل متعددی همچون سایز اسناد، نوع اسناد (متن، عکس، کارت ویزیت و کتاب)، میزان استفاده و حتی فواصل زمانی استفاده از دستگاه وابسته است. با توجه به این نکات، خرید یک اسکنر کاربردی و مناسب با هزینه‌ای متعادل می‌تواند به امری چالش‌بر‌انگیز تبدیل شود.

فارغ از تعداد شرکت‌هایی که اسکنر تولید می‌کنند، اسکنرها در مدل‌های مختلف و با کاربردها و اندازه‌های متفاوت ساخته می‌شوند. قبل از خرید می‌توانید با پرسیدن سوالاتی از خود در خصوص اسکنر مورد نیاز و بودجه‌تان، دستگاه مناسب را تشخیص دهید و بدانید دقیقا چه دستگاهی با چه خصوصیاتی مورد نیازتان است.

دانستن اینکه در صورت خرید یک اسکنر چه چیزهایی را ممکن است بیشتر اسکن کنید، می‌تواند به هدف‌گذاری شما برای خرید اسکنر مورد نیازتان کمک زیادی کند. اغلب اوقات، تصاویر یا اسناد متنی برای اسکن مورد استفاده قرار می‌گیرند اما گزینه‌هایی مانند کتاب، صفحات مجلات، تمبر، اسلاید، کارت ویزیت و حتی نگاتیو عکس هم هستند که ممکن است شما بیشتر بخواهید آنها را اسکن کنید.

باید بدانید برای برخی از این گزینه‌ها، اسکنرهای مخصوصی وجود دارد و چنانچه شما به صورت اختصاصی قصد کار با یک مورد خاص را دارید، بهتر است سراغ گزینه‌های مخصوص بروید اما در صورتی که تنها به یک اسکنر برای کارهای عمومی‌تر نیاز دارید، می‌توانید یک اسکنر معمولی که تقریبا بتواند همه این موارد را اسکن کند، تهیه کنید.

علاوه بر این، باید به سایز اسناد یا تصاویری که قصد اسکن آنها را دارید نیز توجه کنید. برای مثال در صورتی که باید پوسترهایی در سایز A3 اسکن کنید، مطمئنا خرید یک اسکنر با حداکثر سایز A4 کار عاقلانه‌ای نیست، ضمنا اگر به صورت متناوب باید کاغذهایی را به صورت پشت و رو اسکن کنید، بهتر است در فکر خرید اسکنری با قابلیت اسکن دوروی صفحات باشید.

اگر قصد خرید یک اسکنر رومیزی دارید اسکنرهای رومیزی نمونه‌های مناسبی هستند؛ کاربردی و راحت اما اگر قصد اسکن اسناد، تصاویر یا تمبرهای صدمه‌دیده و قدیمی که سالم ماندن اصل آنها بسیار مهم است، دارید، باید توجه داشته باشید که استفاده از یک اسکنر رومیزی ممکن است به این تصاویر یا اسناد صدمه بزند.

می‌توانید برای اسکن این‌گونه موارد، به فکر خرید یک اسکنر Sheet feeder باشید. در این نمونه‌ها، کاغذ یا تصویر مربوطه برای پیشگیری از صدمه بیشتر در پوششی پلاستیکی قرار گرفته و سپس در اسکنر قرار می‌گیرند. نکته مهم دیگر در خصوص خرید اسکنرهای رومیزی سرعت آنهاست.

اما در صورتی که نیاز به سرعت بالای اسکن دارید و تعداد اسناد یا تصاویری که قصد اسکن آنها را دارید نیز بالاست، بهتر است از خرید یک اسکنر رومیزی دست بکشید. این اسکنرها به طور متوسط سرعت پایینی دارند و مشخص است که برای اسکن هر صفحه باید عملیات را به صورت مجدد تکرار کنید.

اگر قصد اسکن سریع تعداد زیادی کاغذ را دارید، خرید یک Sheet Feeder توصیه می‌شود. تصور کنید که در هر بار اسکن باید چندین صفحه را اسکن کنید، با یک اسکنر رومیزی باید عملیات اسکن به تعداد کاغذها تکرار شود در حالی که در صورت داشتن یک اسکنر Sheet Feeder کاغذها را یک بار در اسکنر گذاشته و تنها منتظر می‌مانید عملیات اسکن تمام شود.

برخی از انواع این اسکنرها، می‌توانند کاغذهایی ضخیم‌تر مانند کارت‌ها را نیز به راحتی اسکن کنند. چنانچه حجم کار شما بسیار بیشتر از چند کاغذ در هر بار اسکن است، بهتر است به جای خرید نمونه‌های دستی از یک Sheet Feeder نسبت به خرید یک ADF اقدام کنید. ADF خلاصه‌شده عبارت Automatic Document Feeder است که توانایی اسکن خودکار یک دسته بزرگ کاغذ را با سرعتی بالا و در یک مرحله دارد.

اسکن Duplex به معنی اسکن دوروی کاغذ در یک بار اسکن است. چنانچه باید حجم زیادی از کاغذهایی که پشت و روی آنها پرینت شده است را اسکن کنید، لازم است به فکر اسکنرهایی باشید که اجازه اسکن دوبلکس را به شما می‌دهند. اسکنرهایی که این امکان را به کاربر می‌دهند به دو نوع تقسیم می‌شوند.

برخی به صورت همزمان دو سمت کاغذ را اسکن می‌کنند و سایر مدل‌ها پس از اسکن یک سمت کاغذ، آن را برمی‌گردانند و روی دیگرش را نیز اسکن می‌کنند که در این روش سرعت عمل کمی پایین‌تر است. این اسکنرها به طور کلی از اسکنرهای معمولی گران‌تر هستند. پس اگر واقعا نیازی به این‌گونه اسکنرها ندارید، توصیه می‌شود هزینه اضافی صرف خرید آنها نکنید.

رزولوشن یا همان وضوح تصویر برای اسکن اسناد متنی مساله مهمی به حساب نمی‌آید. حتی تفکیک تصویری تا 200 نقطه در اینچ نیز می‌تواند برای اسکن یک سند متنی کیفیتی کافی و مناسب ارائه دهد، حال آنکه همه اسکنرها حداقل با رزولوشن 300 نقطه بر اینچ عرضه می‌شوند اما برای تصاویر، بهتر است با رزولوشن 600 نقطه بر اینچ عملیات اسکن را انجام داد تا هنگام پرینت عکس، کیفیتی معقول به دست آید.

برای اسکن نمونه‌های مختلف، باید رزولوشن‌های متفاوتی را به صورت پیش‌فرض رعایت کرد. برای مثال برای اسکن یک نگاتیو یا تمبر بهتر است رزولوشنی بالا را مورد استفاده قرار داد تا بتوان فایل اسکن‌شده را به اندازه کافی و بدون کاهش کیفیت بزرگ کرد.

بهتر است قبل از خرید اسکنر، نگاهی کلی به اندازه اسناد و تصاویری که می‌خواهید آنها را اسکن کنید بیندازید. اغلب اسکنرهای رومیزی برای اسکن سایز استاندارد A4 ساخته می‌شوند. البته برای اسکن تصاویر بزرگ‌تر از این اندازه می‌توان نرم‌افزارهای مخصوص را به کار برد و عکس را به صورت تکه‌تکه اسکن کرد و سپس توسط نرم‌افزار به صورت یکدست درآورد. اگر اغلب نمونه‌ها بزرگ‌تر از این سایز هستند، بهتر است به فکر خرید اسکنری بزرگ‌تر باشید.