آیا سازمان ملل از ایران خواسته تا غنی سازی اورانیوم را به حال تعلیق درآورد؟

گروه بین الملل - سناتور رابرت منندز - دمکرات از نیوجرسی- خوب! ببینید! من فکر می کنم نظامی تحریمی ایجاد کنیم که هم بیمه نامه است و هم در عین حال می تواند اهرمی فوق العاده مهم برای ما ایجاد کند.  من در مورد بعضی عناصر این متن نگرانم که دیگران بدان توجه نکرده اند.
به عنوان مثال ، در این متن - تا جائیکه به راه حل به اصطلاح جامع مربوط می شود- پیشاپیش گفته شده که گویا ما قرار است تعریف کنیم که یک برنامه غنی سازی مورد قبول طرفین چه ویژگی هایی باید داشته باشد.

به گزارش بولتن نیوز، گلن کسلر یا این مقدمه در واشنگتن پست نوشت: بنابراین گوئی ما از پیش ، قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد ، که هیچ گونه غنی سازی را مجاز ندانسته را نقض کرده ایم.  
دوم اینکه ، امکان گسترش این قرارداد موقت و مقابله با قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز وجود دارد. خوب، اگر نمی خواهید با آنها مقابله کنید، پس دیگر چه چیزی برای معامله باقی می ماند.  قطعنامه های شورای امنیت خواهان توقف غنی سازی است.
 
 جان دیکرسون از خبرگزاری CBS: سناتور کورکر، آیا این خط قرمز شما است؟ شما در مورد معیارهای قرارداد نهایی صحبت کردید. آیا هر نوع غنی سازی توسط ایران ، موضوعی است که همه باید بر آن متمرکز بمانند ؟ یعنی هر معامله ای که شامل غنی سازی باشد، از نطر شما منتفی است ؟ چرا که ، البته، ایرانی ها می گویند که انتظار دارند که بتوانند غنی سازی را دادمه دهند.

سناتور باب کورکر- جمهوریخواه:  بله، این موضوع همچنین برای من حداقل ممکن برای شروع مذاکرات و یا رسیدن به توافق اولیه است، چیزی که شورای امنیت سازمان ملل متحد هم با آن موافق است، من فکر می کنم ، دولت دقیقا شش بار راجع به این موضوع در سال 2010 مذاکره کرده است.  بنابر این تا زمانی که آنها بتوانند به غنی سازی ادامه دهند ، یعنی ما معیارهای اولیه ای را که خودمان در وهله اول تنظیم کرده ایم را نقض می کنیم.
 
 CBS - برنامۀ رو در رو با ملت ، 1دسامبر 2013
 
 این بحثی طولانی است ، اما بحث فعلی ما بر جنبۀ بسیار مهمی از توافق موقت اخیر میان ایران و قدرت های جهان تمرکز دارد : آیا این توافق مستلزم آن است که ایران غنی سازی اورانیوم را متوقف کند ؟
این موضوع مهم است زیرا این توافق نشان می دهد که دولت اهداف اصلی خود را در این مذاکرات فراموش کرده است . همزمان ، توقف دائم برنامه غنی سازی ایران هرگز ، هدف اعلام شدۀ قدرت های جهانی در مذاکره با ایران نبوده است.
با این حال ، منندز در گروهی متشکل از هر دو حزب ، گفت : " ما از پیش ، قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد ، که هیچ گونه غنی سازی را مجاز ندانسته ، نقض کرده ایم.   " و کورکر گفت: تا زمانی که آنها بتوانند به غنی سازی خود ادامه دهند ، یعنی ما معیارهای اولیه ای را که خودمان در وهله اول تنظیم کرده ایم را نقض می کنیم.

واقعیت چیست؟

همانطور که چک لیست شرایط مورد توافق و جدول زمانی مذاکره با ایران نشان می دهد ، از همان آغاز مذاکره با قدرت های اروپا در سال 2003 ، ایران بر حفظ حق خود برای غنی سازی اورانیوم اصرار داشته است. گرچه تهران موقتا غنی سازی را ، بین سال های 2004 تا 2005 به حالت تعلیق درآورده، اما همواره تایید این "حق" هدف اصلی مذاکراتش بوده است.
ایران به عنوان امضا کنندۀ پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای ، همواره یک حرف اصلی داشته، و آن حق داشتن برنامه صلح آمیز هسته ای که با الزامات منع گسترش این پیمان نیز مطابقت دارد - اما توسعۀ مخفیانۀ این برنامه ، نقض مقررات NPT محسوب می شود .
در سال های پایانی دولت جورج دبلیو بوش، وزیر امور خارجه کاندولیزا رایس، با نزدیک تر شدن دولت به مذاکره با ایران ، و حتی هنگامی که با اعمال فشار به شورای امنیت سازمان ملل متحد خواستار صدرور قطعنامه هایی بود که ایران را به تعلیق غنی سازی وادار می کرد، به حق ایران برای برخورداری از انرژی هسته ای اذعان داشت.
 
نیکلاس برنز، که در دورۀ رایس،  مدیریت دیپلماسی روزانۀ وی را درقبال ایران بر عهده داشت می گوید: " در فصل هفتم تمامی قطعنامه های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تصریح شده است - ایران باید برنامه غنی سازی خود را به حال تعلیق درآورد. اما ، نیت آنها این نبود که بگویند ایران در آینده هم هیچگاه نمی تواند یک برنامه انرژی هسته ای صلح آمیز داشته باشد. هرگز توافقی از جانب پنج کشور طرف مذاکره با ایران در کار نبوده مبنی بر اینکه هدف توقف غنی سازی تا ابد پابرجا بماند و این امر حتی هیچگاه هدف ایالات متحده هم نبوده است."
 اینجاست که بحثِ تفاوت میان اهداف سیاسی و اهداف بلند مدت مطرح می شود. قطعنامه های سازمان ملل خواستار تعلیق غنی سازی به عنوان بخشی از روند مذاکرات است، اما در عین حال راه را برای فرا رسیدن دوران قدرت هسته ای صلح آمیز ایران باز می گذارد. دولت اوباما ، دستکم در ابتدای کار خود، گفته که مادامیکه مذاکره در جریان است ایران باید غنی سازی را متوقف کند. اما واضح است که این هدف ، به خاطر رسیدن به توافق موقت کنار گذاشته شده است.
معاون وزیر امور خارجه جیمز اشتاینبرگ، هنگام ارائۀ گزارش در کمیتۀ امور بانکی مجلس سنا در 6 اکتبر، 2009 - تنها چند روز پس از آنکه دولت توافقی موقت را اعلام کرد که بعد به خاطر ناکارآمدی اصلاح شد - در پاسخ به پرسش منندز گفت که تعلیق غنی سازی،  اولویت ما در مذاکرات است. " اشتاینبرگ افزود: " آنها باید غنی سازی تعلیق کنند، چرا که این امرحکم شورای امنیت است ، و استلزام شورای امنیت باقی خواهد ماند.  و ما گام های زیادی درپیش داریم که فراتر از این مراحل مقدماتی است که آنها ملزم به رعایت آن هستند."
وندی شرمن، معاون امور خارجه،  اخیرا و در اوایل ماه اکتبر، خطاب  به کنگره گفت: " ما معتقد نیستیم که کسی "حقی اساسی" برای غنی سازی داشته باشد. " و اینکه " ایران باید ، نگرانی های جامعه بین المللی از جمله ایالات متحده را برطرف کند ، به تمامی تعهداتش نسبت پیمان NPT عمل کند و به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد که خواستار تعلیق غنی سازی شده تن دهد.
 
اما گرچه توافق موقت با ایران ، برخی محدودیت هایی را بر قابلیت های غنی سازی ایران - از جمله توقف نصب سانتریفیوژهای جدید و یا غنی سازی 20درصدی - تحمیل می کند؛ اما مستلزم تعلیق کامل این برنامه نیست. در واقع، این توافق ، پیمانی نهایی را مطرح می کند که " شامل یک برنامۀ غنی سازی اورانیوم با محدودیت های عملی و اقدامات شفاف است که ابعاد و اندازۀ آن از سوی طرفین و برای اطمینان از ماهیت صلح آمیز آن تعریف می شود."

 این گفته ها نشان می دهد که غنی سازی ممکن است هرگز متوقف نشود ، هر چند البته موضوع " تعریف شدن شرایط آن از سوی دو طرف " نیز بدان معنی است که کل هفت کشور ، از جمله ایالات متحده ، باید در مورد شرایط آن به توافق برسند. علاوه بر این، به نظر می رسد تحریم های مندرج در قطعنامه های سازمان ملل نیز منوط به آن است که آیا ایران به خواسته های بین المللی، از جمله تعلیق غنی سازی اورانیوم تن می دهد یا خیر.

با این حال، ایران پس از اعلام این توافق فریاد پیروزی  سر داد . حسن روحانی ، رئیس جمهور ایران در تلویزیون دولتی این کشور گفت که " حتی حق غنی سازی که بخشی از حقوق هسته ای ماست ادامه خواهد داشت.  یعنی هم اکنون هم ادامه دارد و در آینده نیز فردا ادامه خواهد یافت ، و غنی سازی ما هرگز متوقف نخواهد شد. "

 سخنگوی منندز و کورکر می گوید که حرف آنان این نیست که قطعنامه های سازمان ملل رسیدن به توافق نهایی را مستلزم توقف غنی سازی اورانیوم کرده ، بلکه سعی دارند این نگرانی را مطرح کنند که در توافق موقت، این هدف کلیدی به عنوان بخشی از مذاکرات لوث شده است. کروکر به سهم خود قانونی را پیشنهاد کرده که به موجب آن، تعلیق کامل غنی سازی اورانیوم به عنوان " کمترین خواسته در هرنوع توافق نهایی " لحاظ شود.

تست پینوکیو
منندز و کورکر با نظرات خود ، ممکن است در ذهن ناظران این تصور را ایجاد کنند که قطعنامه های سازمان ملل پیشاپیش موضوع تعلیق غنی سازی را برای رسیدن به توافق نهایی ضروری دانسته است. که این امر صحت ندارد - اما مطمئنا می تواند به عنوان یک خواسته در جریان مذاکرات مطرح شود.

به نظر می رسد دولت ، به نوبه خود ، در تلاش برای حفظ روند رو به جلوی دیپلماسی، از این هدف صرفنظر کرده است.  قانونگذاران هم قطعا حق دارند تا توجه همگان را به این تصمیم جلب کنند ، اما باید در گفته های خود پیرامون آنچه که در قطعنامه های سازمان ملل به عنوان ضرورت مطرح شده دقیق تر باشند . با توجه به اینکه آنها در تلویزیون و به صورت زنده صحبت می کنند و این خود مسئله ای پیچیده است، باز هم نباید نظرات آنها ، در این مورد ، مانند حرف های پینوکیو تلقی شود.