۷ محور پیشنهادی در جهت تقویت طرح «جامع جمعیت و تعالی خانواده» مجلس

به گزارش بولتن نیوز ، از سال‌ها پیش برخی کارشناسان و دلسوزان نسبت به وضعیت رشد جمعیت کشور و نرخ کاهنده آن هشدار داده بودند که بعد از سال‌ها غفلت، با تأکید مقام معظم رهبری بر مسئله جمعیت، جریان رسانه‌ای و برخی مسئولان متوجه وضعیت خطرناک کشور در این حوزه شده و اقداماتی در این راستا شروع نمودند که از جمله مجلس شورای اسلامی در تکمیل مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده را در دستور کار خود قرار داده است.

شبکه تحلیلگران تکنولوژی ایران(ایتان) با بررسی این طرح پیشنهاداتی را به منظور اصلاح و تکمیل طرح داده است. در این پیشنهادات که برای نمایندگان مجلس نیز ارسال شده است، مواردی چون تامین مسکن جوانان، اشتغال، تغییر برخی قوانین آموزش عالی و … مدنظر قرار گرفته است. در ادامه، متن کامل پیشنهادات آمده است.

طرح مذکور از حیث مسائل مورد بحث و راهکارهای ارائه شده نقاط مثبت و برجسته فراوانی دارد. لکن از جهت جامعیت و حاکمیت نظام یکپارچه بر آن و همچنین رویکرد حاکم بر آن، دارای ضعف‌هایی است.

متن زیر با رویکرد اتخاذ سازوکارها کلیدی و تحول آفرین برای اصلاح وضعیت کنونی رشد کمی و کیفی جمعیت در کشور و مبتنی بر دو اصل تحمیل کمترین هزینه به دولت و حذف موانع دستیابی به اهداف جمعیتی کشور پیشنهاداتی را برای تقویت طرح مذکور ارائه داده است.

 ۱-   فرهنگ سازی از طریق اصلاح سازوکارهای تخصیص منابع فرهنگی دولت

تولید محصول فرهنگی از اصلی‌ترین عناصر فرهنگ‌ساز در کشور است. در حال حاضر بخش مهمی از محصولات فرهنگی کشور با هزینه و یا حمایت دولت تولید شده و یا پخش و نشر آن‌ها در کشور با مجوز دولت انجام می‌شود؛ لذا اهتمام به اصلاح ساز و کارهای تخصیص منابع دولت در بخش فرهنگ، می‌تواند به جهش در تولید محصولات فرهنگی متناسب با اهداف کشور در افزایش جمعیت منتهی شود. به عبارت دیگر اگر دولت منابعی که در بخش فرهنگی هزینه می‌کند را بتواند به شکل رقابتی و با ساز و کاری شفاف در جامعه توزیع نماید، نتیجه آن شکل گیری رقابت برای تولید محصول مطلوب خواهد بود. تجربه سیاست‌گذاری‌های فرهنگی موفق در کشور نیز داده نشان می‌دهد؛ هر جا توانسته‌ایم سازوکاری برای تولید محصول فرهنگی با کیفیت و در راستای اهداف دقیق و شفاف فرهنگی ایجاد کنیم موفقیت‌های خوبی حاصل شده است. بنابراین می‌توان پیشنهادات عملی زیر را ارائه کرد:

در یک بند دستگاه‌های فرهنگی مکلف به حمایت از تولید محصول فرهنگی اعم از کتاب، فیلم و سایر محصولات، در قالب سفارش تولید، خرید محصولات، و… بر اساس مفاهیم مد نظر کشور در ساز و کاری رقابتی و شفاف و با اهتمام به مشارکت بخش خصوصی شوند؛ و ۲۰ درصد از حمایت‌های فرهنگی این دستگاه‌ها در راستای ترویج مفاهیم تبیین شده در بالا به شرط دقیق بودن و هدفمند بودن بشود.

دبیرخانه شورای عالی جمعیت با ایجاد سامانه‌ای در حوزه حمایت‌های فرهنگی دولت، بر تخصیص درصد بودجه فرهنگی مذکور در جهت ترویج مفاهیم فرهنگی مورد اشاره نظارت، و پس از تأیید این مرکز، ذیحسابان دستگاه‌های فرهنگی مجوز تخصیص هر حمایت را داشته باشند. (مکانیزم این سامانه مانند سامانه فعلی معاونت علمی و فناوری در راستای قانون یک درصد خواهد بود).

از لوازم اجرایی شدن پیشنهاد فوق تبیین دقیق مفاهیم فرهنگی لازم در موضوع افزایش جمعیت است. به عبارت دیگر با توجه به نبود تعریف مشخص از بسیاری از مفاهیم مورد نظر و هدف‌گذاری شده در قانون، کشور باید بتواند محصول فرهنگی مطلوب را تعریف نماید. بنابراین باید در یک بخش قانون همه مفاهیم، خواسته‌ها و اصول فرهنگی در حوزه جمعیت، دقیقاً مشخص و تعریف شده یا تبیین و تحقیق این مفاهیم در زمان معلوم به عهده یک دستگاه مشخص واگذار شود. عبارات معرف این مفاهیم باید با پرهیز از "عبارات کلی و همیشه خوب”، دارای ارزش مشخص، ارزیابی پذیر و تعیین‌کننده حدود و ثغور یک مفهوم بوده و خواسته سیاست‌گذار را در حوزه اهداف جمعیتی کشور به طور شفاف تبیین کند. گزاره‌های زیر می‌تواند نمونه‌ای از مفاهیم مورد نظر باشد.

            – تبیین ارتباط مستقیم بین افزایش جمعیت و رشد اقتصادی

- چالش‌های پیش روی کشور در حوزه جمعیت

- ارتباط جمعیت و اقتدار ملی

- ازدواج آسان و فرهنگ‌های غلط در ازدواج

- مختصات نگاه به زن در زمینه اشتغال و حضور در جامعه

- و …

علاوه بر این لازم است که در این بخش شعار اصلی جمعیت کشور مورد بازنگری قرار گرفته و شعار جدید زودتر مورد اجماع قرار بگیرد.

 ۲-   تأمین مسکن جوانان

با توجه به اهمیت مسکن به عنوان مهم‌ترین آیتم سبد هزینه خانوار از یک سو، و ابزارهای مهمِ در اختیار دولت مانند زمین و تسهیلات ساخت از سوی دیگر، ضرورت دارد که دولت با تأمین مسکن ارزان قیمت، این دغدغه و مانع مهم ازدواج جوانان را بر اساس پیشنهادات زیر رفع نماید:

برای حل مانع مسکن متأهلان[۱] بهترین مکانیزم مکلف شدن دولت به تأمین مسکن پایدار برای خانواده‌ها با در اختیار قرار دادن زمین استیجاری، وام ساخت با در نظر گرفتن حداقل‌های لازم در حوزه اهداف کمی جمعیت (متراژ مطلوب) است.

برای تأمین خوابگاه‌های متأهلی پیشنهاد می‌شود که از طریق ارائه تسهیلات دولتی به دانشگاه‌ها و در صورت نیاز زمین صفر این کار را سرعت بخشید. بازپرداخت تسهیلات این طرح‌ها از طریق اجاره‌های دانشجویی و در بلندمدت انجام می‌گیرد.

 ۳-   اشتغال تازه متأهلان

برای تسهیل استخدام نیروهای جوان بدون سابقه کار، پیشنهاد می‌شود؛ کارفرما اجازه داشته باشد نیروی تازه‌کار بدون سابقه بیمه قبلی را به مدت دو سال با پرداخت حق بیمه درمان و از کار افتاده‌گی توسط خود فرد و با شرط تأهل و تمایل فرد، بیمه کند. در این حالت سهم بازنشستگی حذف و در عین حال این دو سال جزء سابقه کار مقبول برای بازنشستگی نیز حساب نمی‌شود.

پیشنهاد می‌شود در جهت رصد دقیق میزان اشتغال سرپرستان خانوار، شاخص میزان اشتغال سرپرست خانوار افزوده شده و هرساله نرخ اشتغال سرپرستان خانوار با توجه به آمار سازمان ثبت احوال و سازمان‌های بیمه در بازه‌های فصلی اعلام شود.

 ۴-   بازنگری در قوانین آموزش عالی متناسب با نیاز متأهلان

در حال حاضر بخش مهمی از جامعه هدف طرح‌ جمعیت و سایر سیاست‌های مشابه در حوزه افزایش شاخص‌های کمی و کیفی حوزه جمعیت، جوانان درگیر با مباحث حوزه آموزش عالی به خصوص در مقاطع تحصیلات تکمیلی هستند. به عبارت دیگر بسیاری از قشر جوان کشور ادامه تحصیل در مقاطع دانشگاهی با شرایط فعلی را به عنوان یک مانع جدی در مسیر تشکیل خانواده داده و فرزند آوری می‌دانند. در پیش‌نویس اولیه مجلس محترم برای طرح جمعیت متأسفانه به این موضوع مهم بسیار کم‌رنگ پرداخته شده است. فلذا برخی پیشنهادات در تکمیل سیاست‌های طرح مجلس ارائه می‌شود.

با هدف اشتغال پاره وقت آقایان و فرزند آوری خانم‌ها، پیشنهاد می‌شود؛ سنوات دانشجویان متأهل مرد و مادران دانشجو، به دو برابر سنوات مجاز تحصیلی فعلی افزایش یافته و حداقل واحدهای مجاز هر ترم نیز به میزان ۸ واحد درسی کاهش یابد.

امکان امتحان مجدد بدون ضرورت شرکت مجدد در کلاس، برای دانشجویان متأهل فراهم شود.

توسعه دوره‌های مجازی مخصوص دانشجویان متأهل برای برخی درس‌ها (مانند دروس عمومی و…) با هدف تسهیل انعطاف حضور مادران دانشجو و آقایان متأهلِ شاغل، در دستور کار جدی دانشگاه‌ها قرار گیرد.

ایجاد مهدکودک در دانشگاه‌ها و یا تسهیل دسترسی به مهدکودک برای دانشجویان متأهل فراهم شود.

جهت حل مسئله درآمد دانشجویان متأهل مرد پیشنهادات زیر مورد توجه قرار گیرد:

الزام عقد قرارداد با دانشجویان متأهل دکتری و ارشد در ازای انجام پایان‌نامه به میزان حداقل حقوق کارگری در ماه، می‌تواند به عنوان مکانیزمی جهت حل مشکل تأمین معیشت دانشجویان متأهل دوره‌های تحصیلات تکمیلی مورد توجه قرار گیرد.

وام تحصیلی دانشجویان متأهل مرد دوره کارشناسی و بالاتر به صورت ماهانه معادل حداقل حقوق کارگری پرداخت شود.

 ۵-   مشوق‌های فرزند آوری و خانه‌داری خانم‌ها

با توجه به اینکه در حال حاضر برای تداوم حضور اجتماعی و رشد همه جانبه دختران گزینه‌ای غیر از دانشگاه وجود ندارد باید در ایجاد موقعیت‌های جایگزین از جمله رشد حوزه‌های علمیه ویژه خواهران، رشته‌های مهارتی خانه‌داری (همسر داری، تربیت فرزند و…) مدل‌های اشتغال هم جهت با خانه داری و سایر مکانیزم‌های مشابه تسریع شود.

با توجه به ضرورت ایجاد ارزش و اهمیت برای بانوان خانه‌دار پیشنهاد می‌شود که بیمه بازنشستگی خانم‌های خانه‌دار سریع‌تر تکمیل و اجرایی شود. حق بیمه سهم کارفرما در این طرح به صورت ۸۰% همسر و ۲۰% دولت تنظیم می‌شود که سهم دولت به صورت پله‌کانی و با تولد فرزندان تغییر می‌کند. در این صورت با تولد فرزند اول سهم دولت به ۳۰ درصد با تولد فرزند دوم سهم دولت به ۵۰ درصد و با تولد فرزند سوم سهم دولت ۹۰ درصد افزایش خواهد یافت. این طرح برای خانم‌هایی است که شاغل نیستند.

به نظر می‌رسد با هدف کاهش بار مالی طرح، تعدیل نگاه فعلی بنگاه‌ها به صرفه اقتصادی استخدام بانوان، تسهیل امر فرزند آوری بانوان، اهمیت ماه‌های پایانی بارداری و… مدت مرخصی زایمان از شش ماهگی جنین (سه ماه قبل تولد) شروع شود و این مدت مرخصی به صورت ۶ ماه با حقوق و ۶ ماه بدون حقوق تقسیم شود.

 ۶-   برای حل مسئله سربازی متأهلان

در مورد بحث سربازان متأهل[۲] تسهیلات زیر پیشنهاد می‌شود:

مسئله مسکن سربازان باید با مدل کلی مسکن مهر که در بالا ذکر شد یا سایر مکانیزم‌های کمکی، حل شود.

خدمت سربازان متأهل در محل سکونت در حال حاضر بیشتر به صورت عرفی انجام می‌شود که لازم است در این جا قانونی شود.

سرباز متأهل دیپلم بخشی از خدمتش را در حوزه ارتقاء مهارت بگذراند.

حداقل حقوق نظام کارگری به همه‌ سربازان متأهل با هر مدرکی پرداخت شود.

 ۷-   سایر پیشنهادات

دولت مکلف شود در راستای تأمین بخشی از هزینه‌های ابتدای زندگی[۳] به هر یک از زوجین مبلغ یکصد میلیون ریال از محل خط اعتباری تسهیلات قرض‌الحسنه پرداخت کند که سالانه با تورم عمومی تعدیل شود.

هزینه‌های خدمات بارداری تا تولد (تست غربالگری) باید مورد پوشش کامل بیمه قرار گیرد.

با توجه به ضرورت ترغیب به سمت زایمان طبیعی بهتر است که هزینه زایمان طبیعی به طور کامل توسط بیمه پوشش داده شده و رایگان شود.

دانلود فایل PDF به همراه جداول پیوست متن پیشنهاد اصلاحی طرح جمعیت و تعالی خانواده

[۱] – مورد اشاره در مواد ۸ و ۱۴ پیش‌نویس

[۲] – مورد اشاره در ماده ۱۱پیش نویس فعلی

[۳] – مورد اشاره در ماده۱۳پیش نویس فعلی

۷ محور پیشنهادی در جهت تقویت طرح «جامع جمعیت و تعالی خانواده» مجلس, ۵٫۰ out of 5 based on 1 rating

منبع : عیارآنلاین