چرا ایران در مذاکرات پیش روی هسته ای قطعا پیروز میدان به حساب می آید؟

گروه سیاسی - این نوشتار پیش از به پایان رسیدن مذاکرات جاری 1+5 در مرحله اخیر و اساسا بدون محور قرار دادن نتیجه مستقیم حاصل از آن نوشته شده است.

به گزارش بولتن نیوز، بر اساس تجارب موجود، شیوه های مرسوم برای تعامل بین دو کشوری که روابطی غیردوستانه با یکدیگر دارند، عمدتا به دو شکل است؛ اول بده بستان سیاسی و دوم تغییر شرایط میدان تعامل از سوی یکی از طرفین به شکلی که طرف مقابل خواسته و ناخواسته در زمین او بازی کند.

با تذکر این نکته که در میدان تعاملات و تحولات عرصه بین الملل همواره صورتی تلفیقی از این دو شکل در عرصه عمل اجرا می شود، باید چین امروز را بزرگترین و آشکارترین قربانی شیوه دوم در میدان کنترل و مدیریت مخاصمات از سوی ایالات متحده معرفی کرد.

چین اگر چه امروز دومین اقتصاد بزرگ دنیاست، اما رگ حیات اقتصاد او کماکان در اختیار آمریکاست. همین چند هفته قبل، عدم توافق دولتمردان و نمایندگان کنگره ایالات متحده بر سر افزایش رقم بدهکاری های آمریکا بیش از خود آمریکایی ها، چین، ژاپن، روسیه، کشورهای اروپایی، کشورهای شرق آسیا و اعراب خاورمیانه و امثال آنها را دل نگران کرده بود، که این بزرگترین نشانه وابستگی این کشورها به ایالات متحده است. وقتی حتی یک گره اقتصادی در آمریکا تا این حد این کشورها را نگران کند، یقینا آمریکایی ها آنقدر قدرت دارند که هرگاه لازم باشد دست روی گلوی اقتصاد این کشورها گذاشته و بالتبع سیاست و دولت های این کشورها را نیز تحت فشار قرار دهند.

در این شرایط وقتی کشوری مثل ایران آمریکا و تهدیداتش را یکسره هیچ می انگارد، قطعا کشور قدرتمندی است که البته اصلی ترین محور این قدرتمندی و اقتدار در نزد ایرانیان بیش و پیش از هر عامل دیگری مرهون آگاهی و بیداری فراگیرتری است که در نزد ایرانیان پدید آمده است.

نیازی به توضیح نیست که تحریم های بی سابقه، پرحجم و گسترده ای که در طی سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریج علیه جمهوری اسلامی وضع شده و در هشت سال اخیر به اوج رسیده، امروز، البته به مدد ضعف ها و نقائصی که در زیرساخت های اقتصادی کشور وجود دارد، واقعا گلوی اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داده، اما توجه به یک سوال گویای آن است که وضع ایران در تقابل با آمریکا، با کشورهای دیگر دنیا متفاوت است.

دور اخیر تحریم های آمریکا علیه ایران بسیار حساب شده و البته فراگیر است و یک ویژگی متمایز کننده آن این است که بیشتر این تحریم ها اگر چه بر پایه قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد وضع شده اند، اما مستقیما از سوی شورای امنیت صادر نشده و لذا همراه کردن کشورهای دیگر با اجرای این تحریم ها برای ایالات متحده هزینه ها و مشقات به مراتب بیشتری نسبت به تحریم هایی دارد که آمریکا موفق به تصویب آنها در شورای امنیت سازمان ملل متحد می شود.

با این وصف موضوع مقابله با قدرتمند شدن ایران برای آمریکا آنقدر از درجه اهمیت بالایی برخوردار است که همه این هزینه ها را متحمل شده تا به هر ترتیب ممکن مانع از افزایش توان سیاسی و اقتصادی ایران شود.

اما نکته مهم در این بین آن است که با توجه به اینکه آمریکایی ها در اجرای این تحریم ها و همراه کردن تقریبا همه کشورهای دیگر دنیا با خود در محدود کردن بیش از پیش اقتصاد ایران، از سنگال و زنگبار در آفریقا گرفته تا کره و ژاپن و چین در آسیا و کشورهای اروپایی تا همین همسایه های ظاهرا مهربان مان یعنی عراق، افغانستان و پاکستان، اما همواره مشتاقانه به دنبال آن بودند تا با ایران بر سر میز مذاکره نشسته و اختلافات فی مابین را حل و فصل کنند. بهترین گواه برای این مدعا نیز اصرار و تلاش آنان برای برقراری ارتباط بین روسای جمهور دو کشور در سفر اخیر دکتر روحانی به نیویورک است که بالاخره هم وقتی دیدار حضوری برای ایشان مقدور نشد، ارتباط را با یک تماس تلفنی برقرار کردند و وقتی مسئولان ایرانی از جمله خود رئیس جمهور بارها از پیگیری مصرانه آمریکایی ها برای تمهید امکان ملاقات دو رئیس جمهور گفتند، هیچ کس در ایالات متحده این سخنان را رد نکرد.

ایالات متحده اگر احساس کند که تحریم ها ایران را به شکست می کشاند، یا ارزیابی اش این باشد که جمهوری اسلامی ایران قدرتی ندارد که از پس این تحریم ها نیز به نقش آفرینی قدرتمندانه در عرصه منطقه و جهان ادامه دهد، قطع به یقین ترجیح خواهد داد، ایران و ایرانیان با آتش تحریم ها بسوزند و اثری از آثار ایشان هم باقی نماند، یا اگر می خواهند از سایه سنگین تحریم ها خارج شوند، باید از هر آنچه موجب خشم و ناخرسندی آمریکایی ها و هم پالگی هایشان شده، دست شسته و سر بر آستان ایشان بسایند، تا شاید مشمول عفو و غمض عین ملوکانه قرار گیرد.

توضیح جامع اینکه چرا آمریکایی ها به این نتیجه رسیده اند نمی توان ایران را در عرصه تعاملات بین الملل نادیده گرفت، در حوصله این مقال نیست، اما یقینا مولفه های قدرت ایران در عرصه های گوناگون از جمله اقتصادی در این نتیجه گیری آمریکایی ها بسیار موثر است و این به نوعی همان تغییر شرایط تعامل دیپلماتیک است که در ابتدا مورد اشاره قرار گرفت و این بار ایران به اندازه خود، آن را به ایالات متحده تحمیل کرده است.

نکته مهم البته اینجاست که وقتی کشوری توان ایجاد شرایط بازی به نفع خود در ساحت بین الملل را دارد، باید کاملا داهیانه و هوشمندانه از آن به نفع خود استفاده کند و جمهوری اسلامی نیز در اینجا باید بدون هراس از کج فهمی ها و نافهمی ها معترف به آن باشند که بالاخره توان نقش آفرینی عزت مندانه جمهوری اسلامی در جهان به هر حال اندازه ای دارد و برای تقویت این نقش آفرینی باید از مولفه های عزت و اقتدار آفرین به نحو احسن استفاده کرد.

در دوره قبلی مذاکرات مسئولان جمهوری اسلامی سعی داشتند همه مخاصمات و تعارض منافع جمهوری اسلامی ایران با ایالات متحده و جهان خارج یکجا حل و فصل کنند، اما طبیعی بود که توان ما در برابر همه قدرت مداران جهان، کفاف چنین کاری را ندهد و همین بود که مذاکرات علی رغم همه فراز و فرودهایش در نهایت به نتیجه ملموس نرسید، اما در دوره اخیر دولتمردان و مذاکره کنندگان با درک این مسئله، تمرکز موضوعی بر مسائل اختلافی بین ایران و غرب به رهبری آمریکا را محور کار قرار داده اند و در نتیجه امید به مدیریت اختلافات دو طرف به نحوی که جمهوری اسلامی از منافع کلان و اساسی خود محروم نشود، بیش از پیش بوجود آمده است.

در این بین باید همگان را به این نکته مهم توجه داد که تحلیل آنچه در مذاکرات پیش روی دیپلماتیک کشورمان می گذرد، با معیارهای حیدری و نعمتی هیچ فایده ای جز تلخ کردن شیرینی دستاوردهایی که این مذاکرات می تواند داشته باشد، نخواهد داشت.

خوب است همه به رویه ای که مقام معظم رهبری در این عرصه اتخاذ کرده توسل جسته و به پیروی از ایشان با تصریح و تاکید بر اینکه قطعا خوش بینی به دشمن از عقلانیت به دور است، اما به تمامه و کمال از نمایندگان کشورمان در خط مقدم رویارویی با قدرت مداران حمایت کنیم.

به نظر نگارنده شاه کلید صحت عمل ملت و مسئولان در حمایت صحیح از دولت در مذاکرات هسته ای، فهم عمیق این جمله مقام معظم رهبری است که فرمودند "درباره‌ى مسائل جارى ما با آمريكا - كه اين روزها محلّ بحث است - چند نكته را من عرض بكنم؛ ... اوّلاً يك تذكّر مهم و لازمى را بدهم: هيچ‌كس نبايد اين مجموعه‌ى مذاكره‌كنندگان ما را با مجموعه‌ى شامل آمريكا - همان شش دولت، به‌اصطلاح پنج بعلاوه‌ى يك - سازش‌كار بداند؛ اين غلط است؛ اينها مأموران دولت جمهورى اسلامى ايران هستند، اينها بچّه‌هاى خودمان هستند، بچّه‌هاى انقلابند؛ يك مأموريّتى را دارند انجام ميدهند. كار سختى هم هست [كه‌] بر عهده‌ى اينها است؛ دارند با تلاش فراوان آن كارى را كه بر عهده‌ى آنها است انجام ميدهند. بنابراين نبايد مأمورى را كه مشغول يك كارى است و مسئول يك فرايندى است مورد تضعيف يا توهين يا بعضى از تعبيراتى كه گاهى شنيده ميشود - كه اينها سازش‌كارند، و مانند اينها - قرار داد؛ نه، اين حرفها نيست. اين را هم توجّه داشته باشيد، اين مذاكره‌اى كه امروز دارد انجام ميگيرد با شش كشور - كه آمريكا هم جزو اين شش كشور است - فقط در مورد مسائل هسته‌اى است و لاغير. بنده هم اوّلِ امسال در مشهد مقدّس در سخنرانى گفتم [كه‌] مذاكره در موضوعات خاص اشكالى ندارد؛ منتها گفتم من اعتماد ندارم، خوشبين نيستم به مذاكره، لكن ميخواهند مذاكره كنند، بكنند؛ ما هم به اذن‌الله ضررى نميكنيم."

این جملات بار سنگینی را از دوش مذاکره کنندگان هسته ای کشورمان برداشت چرا که اولا با صراحت حمایت قاطع بالاترین مقام جمهوری اسلامی را از آنچه تا به حال از سوی دولت در این عرصه انجام شده است، نشان داد و دوما با تصریح به اینکه ما ضرری در موضوع نمی کنیم و بعد توضیح اینکه چرا ضرر نمی کنیم، دشمن را در این عرصه مواجهه کاملا از پیش مغلوبه کرد، زیرا حالا چنانکه در دفاع مقدس این اصل حاکم بود که ما چه دشمن را شکست دهیم و چه کشته شویم، پیروز هستیم، حالا نیز به تاکید مقام معظم رهبری این مذاکرات به هر نتیجه ای بیانجامد، برای جمهوری اسلامی پیروزی حاصل شده است؛ به اذن الله.