گزارشی از یک فاجعه زیست محیطی

به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایسنا، ریجاب در شهرستان دالاهو استان کرمانشاه، که روزگاری قطب گردشگری ایران زمین بود، چندین سال است به قطب پرورش ماهیان سردآبی تبدیل شده، به گونه‌ای که امروزه بخش قابل توجهی از اشتغال جوانان و بومیان این منطقه به کار پرورش ماهی ختم می‌شود.

برای تهیه گزارشی از وضعیت گردشگری روستای هدف گردشگری شالان قصد انجام گفت‌وگو با ابراهیم رستمی، دهیار این روستا را داشتیم که او ما را از یک فاجعه زیست محیطی در این منطقه مطلع ساخت.

رستمی از بروز فاجعه‌ای زیست محیطی در این منطقه خبر داد و گفت: چندی پیش افرادی ناشناس شبانه به قسمت بالادست رودخانه ریجاب رفته و مقدار زیادی سم را در آب رودخانه می‌ریزند که باعث به وجود آمدن فاجعه‌ای زیست محیطی در این منطقه شد.

وی افزود: این فاجعه زیست محیطی به گونه‌ای بود که 250 مزرعه پرورش ماهی ریجاب را به کام نابودی کشاند و تمام ماهیان پرورشی این مزارع کاملا از بین رفتند.

دهیار این روستا، گفت: در پی این فاجعه زیست محیطی رقمی بالغ بر پنج میلیارد تومان به مزرعه‌داران ریجاب ضرر مالی رسیده است.

رستمی یادآور شد: به صورت میانگین هر مزرعه پرورش ماهی این منطقه بین 40 تا 50 میلیون تومان ضرر کرده است.

وی همچنین از بیکار شدن اغلب جوانان بخش ریجاب خبر داد و اظهار کرد: با نابودی این مزارع پرورش ماهی بیشتر جوانان ریجاب بیکار شده‌اند و جرات نمی‌کنند بار دیگر به پرورش ماهی بپردازند، چرا که از رخداد مجدد چنین حوادثی سخت نگرانند.

دهیار روستای هدف گردشگری شالان گفت: از مسئولان مرکز بهداشت، دامپزشکی، شیلات، فرمانداری و نیروی انتظامی شهرستان دالاهو این موضوع را پیگیری کرده‌ایم، اما هنوز علت دقیق این فاجعه، انگیزه مسببین، نوع سم به کار رفته و دیگر زوایای پنهان این فاجعه مشخص نشده است.

رستمی از مسئولان خواست که برای خسارت دیدگان این فاجعه زیست محیطی و همچنین بیکار شدن اغلب جوانان منطقه ریجاب چاره‌ای بیندیشند.

در پی اطلاع یافتن از این موضوع، به سراغ دکتر بهمن پوریاور، مسئول شبکه بهداشت شهرستان دالاهو رفتیم تا در گفت‌وگویی با او به جزییات بیشتری از این موضوع پی ببریم.

وی اظهار کرد: با اطلاع یافتن از ریختن سم در رودخانه ریجاب به همراه مسئولان دامپزشکی، شیلات، نیروی انتظامی و فرمانداری به محل مراجعه کرده و با توجه به اینکه بررسی فرآورده‌های خام در حیطه اختیارات دامپزشکی است، کار آزمایش نوع سم به کار رفته در این منطقه را آنها انجام دادند.

وی افزود: تا جایی که من اطلاع دارم هنوز نتیجه آزمایش تعیین نوع سمی که در این رودخانه به کار رفته، مشخص نشده است.

این مقام مسئول ادامه داد: برآورد اولیه مسئولان شیلات و دامپزشکی این بود که این فاجعه زیست محیطی حدود دو میلیون قطعه ماهی را تلف کرده است.

پوریاور، افزود: به علت تلف شدن حجم زیادی از ماهیان در بستر رودخانه، بوی بسیار بدی منطقه ریجاب را فرا گرفته بود که با دستور فرمانداری دالاهو، نسبت به جمع آوری لاشه ماهیان مرده از بستر رودخانه طی دو مرحله اقدام شد.

مسئول شبکه بهداشت دالاهو اظهار کرد: در مرحله اول جمع‌آوری لاشه ماهیان، بیش از شش تن لاشه ماهی آلوده به سم جمع‌آوری و در محل مناسبی با حضور کارشناسان بهداشت و دامپزشکی امحاء و دفع بهداشتی شد و همچنین در مرحله دوم جمع‌آوری نیز همین مقدار از بستر رودخانه جمع‌آوری و امحاء شد.

وی افزود: با توجه به مشکلات زیست محیطی که در رودخانه به وجود آمده، با تاکید دامپزشکی، بهداشت و شیلات و دستور ویژه فرمانداری، از شروع به کار مجدد مزارع پرورش ماهی این منطقه فعلا جلوگیری شده است.

پوریاور، گفت: مشکل دیگر مزارع پرورش ماهی این منطقه غیراستاندارد بودن آنهاست به گونه‌ای که اگر مشکلی برای یکی از مزارع به وجود آید، دیگر مزارع پایین دست هم دچار همان مشکل می‌شوند و حتی اگر برای یک مزرعه در بالادست آنتی بیوتیکی در خوراک ماهیان تجویز شود این مورد تا مزارع آخر هم نفوذ می‌کند که چنین سیستمی استاندارد نیست.

خبرنگار ایسنا در ادامه پیگیری‌های خود به سراغ مهندس کیومرث شهبازی، مدیرکل شیلات استان کرمانشاه رفت تا به دیگر زوایای پنهان این فاجعه زیست محیطی بپردازد.

وی گفت: ماجرای ریختن سم در رودخانه ریجاب مربوط به دو، سه هفته پیش است که به دلیل برخی مسائل خاص، نمی‌خواستیم این موضوع رسانه‌ای شود.

شهبازی ادامه داد: در جریان این فاجعه زیست محیطی چیزی حدود 150 تا 200 تن ماهی از مزارع پرورش ماهی سردآبی ریجاب تلف شده است.

وی خاطرنشان کرد: عامل مسموم کننده آب هنوز مشخص نشده و از آنجایی که ماهیان بسیار حساس هستند، به هر نوع سمی سریع واکنش نشان می‌دهند.

این مقام مسئول، گفت: در حال حاضر منطقه ریجاب برای ورود و خروج هرگونه ماهی قرنطینه است و کسی حقی ریختن بچه ماهی در مزارع پرورشی را ندارد.

مدیرکل شیلات استان کرمانشاه، گفت: در منطقه ریجاب 250 مزرعه پرورش ماهی با تولید سالانه 7000 تن ماهی وجود دارد که متاسفانه تنها 17 مزرعه این منطقه دارای مجوز بوده و مابقی مزارع بدون مجوز و به صورت غیر‌استاندارد فعالیت می‌کنند.

وی با اشاره به در دست اجرا بودن طرح ساماندهی مزارع پرورش ماهی ریجاب، گفت: این طرح با جدیت استاندار کرمانشاه و رییس سازمان جهاد کشاورزی استان در حال اجراست و تا کنون 15 جلسه دراین راستا برگزار شده است اما متاسفانه مردم منطقه با ما همکاری نمی‌کنند.

شهبازی تصریح کرد: مردم ریجاب هنوز کار پرورش ماهی را بلد نیستند و با روش‌هایی کاملا غیراصولی و غیربهداشتی این کار را انجام می‌دهند. به عنوان مثال به جای اینکه در یک استخر 200 قطعه ماهی بریزند 1500 قطعه می‌ریزند که این گونه موارد غیربهداشتی است آب منطقه را آلوده خواهد کرد.

این مقام مسئول یادآور شد: هر مزرعه پرورش ماهی روزانه بین 4 تا 5 کیلوگرم زباله تولید می‌کند که 250 مزرعه ریجاب روزانه بیش از یک تن زباله را در بستر رودخانه رها می‌کنند و خود این موضوع منطقه را آلوده‌تر می‌کند.

مدیرکل شیلات استان کرمانشاه اظهار کرد: از مردم ریجاب انتظار داریم که در راستای اجرای کامل طرح ساماندهی مزارع پرورش ماهی، با مسئولان همکاری کنند، چراکه ادامه روند کنونی به هیچ وجه قابل قبول و حتی قابل تحمل نیست.

اما پیگیری‌های ما در خصوص این فاجعه زیست محیطی به اینجا ختم نشد و برای بررسی بیشتر ماجرا به سراغ دکتر نادر پرور، مدیرکل دامپزشکی استان کرمانشاه رفیم.

وی در این رابطه اظهار کرد: به محض دریافت گزارشی مبنی بر تلفات مشکوک تعداد قابل توجهی از ماهیان منطقه ریجاب، کارشناسان و مسئولان دامپزشکی استان به منطقه اعزام و مشغول بررسی موضوع شدند.

وی افزود: در برداشت‌های اولیه مشهود بود که در این منطقه نوعی سم استفاده شده که برای تشخیص نوع سم به کار رفته در این رودخانه، اقدام به آزمایش نمونه‌هایی از ماهیان تلف شده کردیم.

مدیرکل دامپزشکی استان کرمانشاه با بیان اینکه تشخیص نوع سم کار بسیار دشواری است، گفت: هنوز نتوانسته‌ایم که نوع سم به کار رفته در این فاجعه زیست محیطی را تشخیص دهیم.

پرور افزود: پس از این فاجعه با همکاری دیگر سازمان‌ها و نهادهای مرتبط اقدام به جمع‌آوری لاشه ماهیان تلف شده و امحای بهداشتی آنها کردیم و از سوی دیگر مواردی هم که هنوز زنده مانده بودند را مورد پایش قرار دادیم.

وی تاکید کرد: در حال حاضر منطقه ریجاب را از هرگونه ورود و خروج ماهی ممنوع کرده‌ایم و تا زمانی که تکلیف نهایی وضعیت ساماندهی منطقه مشخص نشود اجازه هیچ گونه فعالیتی را به مزرعه‌داران نخواهیم داد و در صورت مشاهده هرگونه فعالیت، با افراد خاطی برخورد قانونی می‌شود.

مدیرکل دامپزشکی استان کرمانشاه، گفت: مهمتر از بحث تولید و اشتغال، سلامت مردم است.

فرماندار شهرستان دالاهو هم در رابطه با این فاجعه زیست محیطی به خبرنگار ایسنا گفت: کارهای تحقیقاتی در خصوص یافتن علت اصلی این فاجعه زیست محیطی و همچنین دستگیری فرد یا افرادی که اقدام به ریختن سم در آب رودخانه کرده‌اند، همچنان ادامه دارد.

وی افزود: از آنجایی که در مناطق روستایی، اهالی خیلی اهل شکایت کردن نیستند، در این موضوع هنوز شاکی خصوصی وجود ندارد و به نظر می‌رسد که این فاجعه زیست محیطی بر اثر اختلافات بین روستاییان صورت گرفته باشد.

فرماندار دالاهو با بیان اینکه چنین مواردی قبلا هم در ریجاب سابقه داشته است، گفت: اما هیچ کدام از موارد قبلی در ریجاب تا این اندازه خسارت به بار نیاورده بودند.

هاشمی‌نیا، اظهار کرد: قرار شده دامپزشکی مشخص کند که چه نوع سمی در این رودخانه ریخته شده که تاکنون جوابی از نتایج آزمایش‌های دامپزشکی به دست ما نرسیده است.

فرماندار دالاهو به مشکلات منطقه ریجاب اشاره کرد و گفت: مزارع پرورش ماهی ریجاب چون مجوز ندارند، بنابراین تاکنون هم هیچ‌گونه نظارتی بر آنها صورت نگرفته است، اما این وضعیت نمی‌تواند به این شیوه ادامه یابد و ما با راه‌اندازی کارگروهی در تلاشیم که با همکاری خود مردم ریجاب مشکلات مزارع پرورش ماهی منطقه را مرتفع کنیم.