آیا پروژه بهشت آباد، زاینده رود را آباد خواهد کرد؟

رویش نیوز - پرونده معضل آب و خشکی زاینده رود: در شماره قبلی از این مطلب طرح بهشت آباد را در گفت و گو با سه نفر از مسئولان فنی و سیاسی اصفهان مورد بررسی قرار دادیم. تقریبا هیچ مسئولی در اصفهان با ضرورت انجام این طرح مشکلی ندارد. این نه به خاطر اصالت و اصفهانی بودن این افراد است بلکه هیچ عقل سلیمی نمی تواند بدون اجرای چنین طرحی حتی آینده تامین آب شرب مورد نیاز مردم اصفهان را در چند سال آینده روشن ببیند. با همه این اوصاف و ضرورت های بیان شده هنوز نگرانی های زیادی در مورد اجرایی شدن اصل طرح و به سر انجام رسیدن آن مطرح است:

مشکلات فنی پروژه و تکرار تجربه تونل 3 کوهرنگ
عدم تامین اعتبار پروژه
عدم مدیریت درست دولت و ایجاد تنش میان شهر های در گیر در این پروژه
عدم مدیریت مناسب و توانمند آب منطقه ای استان اصفهان در به ثمر نشاندن این پروژه
میزان آب اختصاصی به اصفهان و زاینده رود بعد از همه اگر و اماها و به سرانجام رسیدن پروژه.

در شماره دوم مطلب مرتبط با طرح بهشت آباد از سلسله مطالب پرونده معضل آب و خشکی زاینده رود مجددا گوشه هایی از این نگرانی ها را با برخی از مسئولین و کارشناسان این حوزه در میان گذاشتیم.
 

یزدیان(دانشجوی دکتری عمران دانشگاه تهران- گرایش برنامه ریزی منابع آب): مطالعات اولیه پروژه در حد و اندازه این پروژه نبوده است.

رویش نیوز:نظر شما در مورد این پروژه چیست؟ آیا در مورد آن خوشبین هستید؟
پروژه بهشت آباد پروژه ی خوبی است ولی به نظر بنده فاز مطالعاتی این پروژه دست پایین گرفته شده است به این معنا که مطالعات صورت گرفته در حد و اندازه پروژه ای با این وسعت و این اهمیت نبوده است. به نظر می رسد این پروژه باید بصورت ملی و بین المللی مطالعه می شد ولی محدود شد به مطالعات مشاوران استان اصفهان. البته کمکهایی از مشاوران خارجی گرفته شد ولی راهبر پروژه در حوزه مشاوره و مشارکت دید بین المللی نداشت و من با توجه این که بعضا گزارش های مطالعات فنی پروژه را هم مطالعه کرده ام به نظرم می رسد با توجه به ضعف های مطالعاتی احتمالا در اجرای پروژه شاهد مشکلات پیش بینی نشده ای خواهیم بود.

رویش نیوز:یعنی شرکت مشاوری که اکنون این کار را انجام داده است نقاط ضعف جدی دارد؟

نه اینکه بگوییم نقطه ضعف جدی وجود داشته باشد، حتی مشاور، تجربه تونل کوهرنگ را هم دارد، مسئله برخی پیچیدگی های حاکم بر پروژه است. چون منطقه ای که تونل قرار است کار شود گسل ها و شکستگی هایی دارد که باید تمهیدات ویژه ای برایش در نظر گرفته شود و از این رو به نظر می رسد نه شرکت های بین المللی که حتی شرکت های مشاوره ای که در تهران هستند هم شرکت های قوی تر و با تیم های تخصصی بهتری نسبت به تیمی که در اصفهان است می باشند و در ثانی دید های باز تر و بروز تری نسبت به پروژه خواهند داشت. مشاور فعلی، شرکت بروز و همراه با مطالعات روز دنیا نیست و متاسفانه شرکت کارفرما هم سیستم بروزی ندارد. البته شاید تجربه های مفیدی در این زمینه ها داشته باشند ولی مدیریت حاکم بر آن، مدیریت دانش محور نیست و عموما شرکت های خارجی نیز معمولا برای تایید دانسته های آنها به کار گرفته می شود و کمتر زیر بار حرف های جدید مشاوران خارجی می روند یعنی با مشاور خارجی تا وقتی همکاری می کنند که حرفها و کارهای خودشان را تایید کند.

رویش نیوز: به غیر از ضعف مشاور چه نکات دیگری در این پروژه قابل تامل و بررسی بیشتر است؟

یکی بحث محل ورود و خروج تونل است که به نظر می رسد خیلی متاثر از اصرار های کارفرما جانمایی شده است. بحث دیگر دوشیبه بودن تونل است که به نظر خیلی از کارشناسان می تواند در اجرا و بهره برداری مشکلات جدی ایجاد کند و همچنین محل ساخت سد تونل و حجم سد آن که به نظر می رسد باید روی مسائل آنها، بیشتر کار تخصصی صورت بگیرد.

بحث دیگر عدم شفافیت مطالعات منابع آب پروژه است که البته برخی معتقدند این به خاطر برخی مسائل غیر فنی و سیاسی است ولی باز به نظر من سوای از مسائل سیاسی از نظر فنی هم این مطالعات چندان دقیق صورت نگرفته است. بعد از چندین سال هنوز مشخص نیست که این پروژه آورد آبش چه قدر است؟ سهم استان اصفهان چه قدر است؟ سهم استانهای دیگر چه قدر است؟ و اگر چه برخی این عدم شفافیت را سیاسی می دانند ولی به نظر می رسد خود کارفرما هم خیلی اطمینانی روی این موضوع ندارد و مطالعات ارائه شده آنها این را نشان می دهد.

در بحث اقتصادی بودن پروژه باز به نظر می رسد خیلی مطالعات جدی نشده مثلا در بحث قطر تونل و نیز ارتفاع سد بحث به صرفه بودن اقتصادی پروژه خیلی لحاظ نشده و مطالعات کاملی صورت نگرفته است.

رویش نیوز: پس با این اوصاف نقطه قوت پروژه از نظر شما چیست؟

به هر جهت با وضعیت خشکسالی موجود این پروژه می تواند نجات بخش فلات مرکزی ایران باشد. گرچه برخی از کارشناسان معتقدند اگر ما به جای این پروژه های بین حوضه ای بر روی مدیریت مصرف در حوضه آبی زاینده رود تاکید و تمرکز کنیم و یا اینکه از روش های نوین استحصال آب مثل ایجاد بارش های مصنوعی استفاده کنیم نتایج بهتری خواهیم گرفت ولی بنده شخصا معتقدم به خاطر اثرات منفی ناچیز این پروژه روی حوضه کارون و اثرات مثبت جدی آن بر روی حوضه زاینده رود باید این پروژه در دستور کار قرار گیرد ولی ضرورت این مسئله نباید باعث شود که ما در طراحی هایمان به مسئله به صرفه بودن اقتصادی پروژه توجه نکنیم

رویش نیوز: درمورد پیمانکار پروژه نظرتان چیست؟

پیمانکار پروژه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء سپاه است و با توجه به توان مالی بالایی که دارد برای پروژهای بزرگ، خیلی گزینه ی مناسبی است. خصوصا در سالهای اخیر که وضع پیمانکارهای متفرقه و خصوصی چندان مناسب نیست و مضافا بر بحث استطاعت مالی، تجربه و توان فنی بالایی هم دارد. البته کارفرما هم باید درخصوص تامین منابع مالی پروژه فکر جدی بکند تا پروژه بتواند در موعود مقرر به بهره برداری برسد.

رویش نیوز: در مورد نقطه ضعف هایی که بر شمردید به نظرتان آیا ممکن است حتی در صورت تامین منابع مالی پروژه، مشکلات اجازه به ثمر نشستن به موقع پروژه را ندهد؟
هنوز هم اگر در حین اجرای پروژه، کارفرما و پیمانکار توجه لازم را داشته باشند مشکل جدی به وجود نخواهد آمد. البته ممکن است هزینه های را تحمیل کند و پروژه به سرانجام خواهد رسید. یعنی اگر یک ناظر قوی بر پروژه نظارت داشته باشد می توان به رفع موانع امید داشت و این ضعف ها قابل برطرف شدن هست.

صرامی(نماینده خمینی شهر در مجلس): تا مدیریت آب اصفهان خشکیده است، زایندرود همچنان خشک می ماند.

رویش نیوز: چه قدر می توان به عملیاتی شدن این پروژه و برون داد آن که احیای زاینده رود باشد خوش بین بود؟ با توجه به این که ما هنوز تونل سوم کوهرنگ را هم که پروژه مشابه بهشت آباد هست و حتی از نظر طول حفاری هم کمتر است را هنوز به سرانجام نرسانده ایم.

ببنید ما از حرف خودمان عدول نمی کنیم مطمئن هستیم که اگر مدیر، مدیر باشد اساسا چنین سوالاتی قابلیت طرح نخواهد داشت. آن چیزی که می تواند در این برهه آلام مردم اصفهان را در قضیه خشکسالی بهبود بخشد، یک مدیریت قوی است. البته مسئولان آب منطقه ای استان که ماندگاریشان در پست مدیریت به صورت فسیلی در آمده است، دور از نگاه ما نیست. مدیریتی که نمی تواند برای مسائل بلند مدت و میان مدت تصمیم بگیرد و سالهاست به خاطر خوش خدمتی به وزارت نیرو و بدخدمتی به مردمان استان اصفهان در سمتش ابقا شده، جزء نقطه نظرات نمایندگان اصفهان هست و ما به جد به دنبال ایجاد برخی تغییر و تحول ها در حوزه مدیریتی آب منطقه ای استان–آقای مهندس طرفه- هستیم

رویش نیوز: پس شما معتقد هستید که تا مدیریت آب منطقه ای استان به صورت فعلی است ما در پروژه هایی مثل بهشت آباد چندان توفیقی نخواهیم داشت؟
من معتقدم تا مدیریت آب اصفهان خشکیده است، زایندرود اصفهان همچنان خشک می ماند.

رویش نیوز: پس شما به دنبال عوض کردن مدیر هم هستید؟
عوض کردن نه، ما به دنبال تغییر و تحول در سیستم آب منطقه ی هستیم، مدیریتی که بتواند با قوت و قدرت حقوق مردم اصفهان را به مردم برگرداند هستیم.

فولادگر(نماینده اصفهان در مجلس):دولت به تنهایی نمی تواند اعتبارات این پروژه را تامین نماید.
رویش نیوز:طبق اعلام مسئولان آب منطقه ای ازجمله مهندس طرفه، اصفهان از سال 95 اگر وضعیت منابع تامین آبش افزایش نیابد با مشکل جدی روبرو خواهد شد. از طرفی مسئولان پروژه بهشت آباد اعلام کرده اند که اجرای این پروژه به شرط فراهم بودن شرایط 5 الی 7 سال زمان خواهد برد سوال ما اینست که وضعیت تامین اعتبار این پروژه به کجا رسیده است؟

امسال یک 17 میلیارد دولت بودجه گذاشته است و 38میلیارد هم به صورت مشارکت در نظر گرفته شده که جمعا می شود 55 میلیارد البته اگر تحقق پیدا کند. یک مصوبه ای هیئت دولت در سفر دوم استانی خود داشتند که اعتبارات به صورت 30درصد از بخش دولتی و 70درصد از بخش خصوصی تامین بشود. بنابر این لازم است که بخش خصوصی نیز در این پروژه مشارکت داشته باشند چرا که اعتبارات دولتی برای این مسئله ناچیز است.

رویش نیوز: شما فکر می کنید که مشارکت بخش خصوصی اتفاق خواهد افتاد؟
خوب بالاخره باید این اتفاق بیفتد. همین فروش اوراق مشارکت، به معنی حضور بخش خصوصی است.

رویش نیوز: الان از این اوراق چیزی به فروش رفته است؟
یک رقم 90میلیارد فروخته شده و امسال هم همانطور که گفتم 38 میلیارد در نظر گرفته شده است. ولی به هر جهت دولت هم باید امسال اعتباراتش را برای سال 93 زیادتر کند. کشاورزان هم می توانند با تشکیل یک سری بنگاه هایی در این زمینه مشارکت کنند و بعد به میزان سهمی که خریده اند از آب منتفع شوند . مثل اتفاقی که برای تونل اول کوهرنگ افتاد.

همانگونه در ابتدای متن بیان شده بود، بعید است بتوان در میان مسئولان اصقهانی کسی را یافت که مخالف اجرای چنین بروژه ای باشد. مجمع نمایندگان اصفهان هم که شامل 19 نماینده استان اصفهان در مجلس هستند نیز همه بر لزوم اجرای با کیفیت و به موقع این طرح تصریح دارند. باید دید این اتفاق نظر که مبنای کارشناسی هم دارد در میان سکان داران وزارت نیرو در دولت یازدهم نیز وجود خواهد داشت و آیا حوضه زاینده رود همانند احیای بحق دریاچه ارومیه در صدر اولویت های این وزارت خانه و سایر نهاد های مسئول از جمله سازمان محیط زیست قرار خواهد گرفت؟ اگر چه هنوز خبری از پرداختن به این مسئله بسیار مهم و استراتزیک از سوی مسئولان ذیربط دولتی در دولت جدید در اخبار رسانه ها منتشر نشده است تا التیامی بر این زخم کهنه مردم اصفهان باشد.

مطالب قبلی این پرونده:

آیا پروژه بهشت آباد، زاینده رود را آباد خواهد کرد؟/1

اصفهان 10 سال دیگر تا شباهت به یزد فاصله دارد

علت عدم اعمال مدیریت واحد بر حوضه زاینده رود چیست؟