وظایف مطبوعات از منظر مقام معظم رهبری چیست؟/2

گروه فرهنگی -  در مطلب قبلی به پنج مورد از وظایفی که رهبر انقلاب برای رسانه‌ها به ویژه مطبوعات برشمرده‌اند پرداختیم. اما آنها، همه‌ی وظایف ایشان نیست. زیرا در لابه‌لای بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله) می‌توان چهار نوع وظیفه‌ی دیگر هم برای اهل طبع دید که به ذکر آنها پرداخته و توضیحات مختصری پیرامون‌شان ارائه می‌دهیم. وظایفی که بیشتر وجه سلبی دارد تا ایجابی.

 به گزارش بولتن نیوز، به عبارت دیگر، در اینجا سر و کار ما با کارهایی‌ست که نباید رسانه‌ها و مطبوعات انجام دهند.

6. عدم ترویج الگوهای نادرست و غلط برای جوانان:

« همه مسؤولند؛ هم برنامه‌ريزان، هم مجريان و هم متصدّيان رسانه‌ها. صدا و سيما هم مسؤول است؛ روزنامه‌ها هم مسؤولند. صدا و سيما و روزنامه‌ها نبايد همواره براى جوان الگوى يك جوان اشرافىِ بى‌دردِ تن‌به‌راحت‌داده عيّاش را مطرح كنند. بعضى از مطبوعات نبايد در فلسفه‌بافيهاى خود طورى حرف بزنند كه جوان خيال كند همه هدف انسان اين است كه از هر راهى شد، يك مشت پول به دست آورد.» 12/02/1380 بیانات رهبر انقلاب در دیدار با جوانان و فرهنگیان در مصلای رشت

یکی از اصلی‌ترین کارکردهایی که رسانه‌ها دارند، امر الگوسازی‌ست. به این معنی که چه خواسته چه نخواسته، مطبوعات و سایر رسانه‌های ارتباط جمعی دست به ارائه‌ی نمادهایی می‌زنند که این نمادها تبدیل به الگویی برای مخاطبان شده و در طولانی مدت باعث رواج آن در جامعه می‌شود. بدیهی‌ست رسانه‌هایی که در یک سرزمین اسلامی با نظام ارزشی مشخص فعالیت می‌کنند، در شرایط حداقلی نباید الگوهایی را معرفی کنند که در تعارض با این نظام ارزشی قرار می‌گیرند. البته رسانه‌ی متعد، نه تنها باید مراقب باشد که دست به ارائه‌ی الگوی متعارض نزند که باید تلاش کند تا الگوهای خودی را به جامعه معرفی کند. البته در معرفی الگوی خودی، لازم است تا رعایت فرم به خوبی صورت گیرد که در غیر این صورت، همان قضیه‌ی "دفاع بد از یک ارزش خوب" پیش می‌آید و نتیجه‌ی معکوس بجا می‌گذارد.

7. عدم تضعیف قوای سه گانه کشور و عدم سیاه‌نمایی:

«مطبوعات و رسانه‌ها نبايدقواى سه‌گانه كشور را - كه اركان كشور و پايه‌هاى اين نظامند - تضعيف كنند.» 12/10/1380 بیانات رهبر انقلاب در دیدار با کشاورزان

«مطبوعات هم سعی نکنند فضا را تیره و تار نشان دهند. یک وقت تذکر به دولت و تذکر به مسئولان و نصیحت کردن است، این‌ها خوب است. اما یک وقت تیره و تار جلوه دادن افق و فضاست. این بد و خطاست. اگر عمدا صورت بگیرد، خیانت است.» 11/02/1381 بیانات رهبر انقلاب در روز کارگر و هفته‌ی معلم

قوای سه‌گانه‌ی ما بنابر نظام ارزشی جمهوری اسلامی همواره سعی می‌کنند تا خودشان دست به معرفی و شناساندن خدمات انجام داده به جامعه نزنند و از باب دوری از ریا، خیلی تبلیغ نمی‌کنند. در نتیجه سایر رسانه‌ها باید تلاش کنند تا خدمات قوای سه‌گانه را به مردم معرفی کنند و این را جز وظایف قطعی خود بدانند. حال، در این شرایط اصلا پسندیده نیست که رسانه‌های ما، نه تنها این وظیفه را انجام ندهند که دست به تخریب اقدامات خادمین ملت زده و شرایط را طوری نشان دهند که گویی مدیران و مسئولین کشور، یا هیچ‌کاری انجام نمی‌دهند و یا اینکه کاربلد نبوده و دائما در حال خراب‌کاری هستند. این بدیهی‌ست که در هر مقطع تاریخی و در هر دولتی، ایراداتی گوناگونی وجود دارد. اما این مسئله باعث نمی‌شود که ایرادات موجود را به پای این بگذاریم که عناصر دولتی و حکومتی کاری انجام نمی‌دهند و یا کاربلد نیستند. قطعا نیت خیر اصحاب مطبوعات باعث می‌شود تا مرز بین تخریب و نقد معلوم شود و از سوی دیگر، رسانه‌ها دچار ساده‌انگاری نیز نشوند.

8. برخورد مسئولانه با مسائل کشور:

«این که بنده مکرر به مطبوعات و رسانه‌ها توصیه می‌کنم که با مسائل کشور مسئولانه برخورد کنند، به خاطر همین است. دشمن می‌خواهد مطالب خود را در بین مردم به دروغ و فریب منتشر کند. ما نباید عامل دشمن شویم و کار دشمن را آسان کنیم...» 05/05/1381 بیانات هبر انقلاب در دیدار اعضای ستادهای نماز جمعه‌ی سراسر کشور

همان‌طور که گفتیم، وجود مشکلات در امور مختلف کشور امری طبیعی‌ست. به شرط اینکه در کنارش، تلاش برای رفع مشکلات هم وجود داشته باشد. حال، در این میان وظیفه‌ی رسانه‌های خودی بسیار خطیر است. زیرا اگر مشکلات موجود را خودی‌ها نقد نکنند، این دشمنان ما هستند که از آنها سوءاستفاده کرده و ایرادات را آنچنان بزرگ می‌کنند که گویی هیچ راه گریزی از آنها وجود ندارد. ابتدایی‌ترین نتیجه‌ی این اتفاق، رواج روحیه‌ی ناامیدی در جامعه است. زیرا دشمنان ما با آمیختن کمی حق با حجم گسترده‌ای از باطل، کارآمدی نظام را زیرسوال می‌برند. پس باید در بروز هر مسئله‌ای که جای نقد باقی می‌گذارد، رسانه‌های خودی آنچنان حساس و به روز باشند و آنرا تحت پوشش قرار دهند که بهانه‌ای به دست دشمنان ما نیفتد.

9. بررسی و نقد کتاب:

«الان در بعضی از مجلات که در قم و تهران منتشر می‌شوند، به نقد کتاب پرداخته می‌شود. لیکن خیلی ضعیف و بسیار کمتر از چیزی است که امروز لازم است. اگر من بخواهم در این زمینه حدسی بزنم، باید بگویم شاید بیست برابر نقدی که در این مجلات چاپ می‌شود، در حال حاضر لازم است.» 20/02/1373 مصاحبه در پایان بازدید از هفتمین نمایشگاه کتاب

باید قبول کنیم که هیچ چیز جای کتاب را نمی‌گیرد. با وجود انواع رسانه‌هایی که امروزه هست و کارکردهای خودشان را دارند، جایگاه کتاب غیرقابل انکار است. اما همین رسانه‌های جدید باعث شده‌اند تا متأسفانه سهم کتاب در مصرف روزانه‌ پایین بیاید. در حالی که می‌توان از همین رسانه‌های مدرن به ویژه انواع مطبوعات استفاده کرد تا کتاب جایگاه بهتری در بین خانواده‌ها داشته باشد. و یکی از روش‌های انجام این کار، نقد و بررسی آثار منتشر شده است که علاوه بر بالابردن نرخ میزان مطالعه، می‌تواند به انتخاب بهتر کتاب در بخش‌های مختلف کمک کند. اما به واقع، چند درصد از مطبوعات ما خود را ملزم به این کار می‌دانند؟ خودتان قضاوت کنید...