هشدار درباره وقوع فرونشست در3منطقه تهران

این پدیده در بسیاری از نقاط کشور چون دشت‌های رفسنجان، مهیار اصفهان، کبودرآهنگ همدان، یزد، سیرجان، مشهد، نیشابور، كاشمر، كرمان، یزد، اصفهان، كاشان و گرگان مواردی از رویداد فرونشست و یا رخداد فروچاله‌ها مشاهده و گزارش شده است.

فرونشست‌ها به طور عمده در نواحی مستعد از نظر زمین ‌شناختی و یا مناطق با برداشت بیش از حد مجاز از آب‌های زیرزمینی به وقوع می‌پیوندند. بروز این پدیده باعث ایجاد مشکلاتی برای کشاورزان، تخریب خطوط ارتباطی و زیرساخت‌ها و برخی مسائل دیگر می‌شود.

نمونه‌هایی از پدیده فرونشست در دشت‌های کشور که زمینه خطر در زمینلرزه‌های 4 تا 5 را فراهم می‌کند

مهندس محمدجواد بلورچی، مدیركل دفتر بررسی مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اكتشافات‌ معدنی كشور در گفتگو با مهر این سازمان را یكی از نهادهای پیشگام و مسئول بررسى مخاطرات زمین‌شناختى و خطرهاى وابسته به آن در كشور دانست و با بیان اینكه شناسایی مخاطرات پدیده فرونشست به شكل جدی از سال 84 جزء وظایف سازمان زمین‌شناسی قرار گرفته است، یادآور شد: این سازمان همراه با دانشگاه‌ها به بررسی فرونشست در دشت‌های كشور پرداخته است.

وی با بیان اینكه پس از رفتارسنجی بسیاری از دشت‌های كشور و مقایسه نرخ به دست آمده با نرخ‌های گذشته اعداد نگران‌ كننده‌ای به دست آمد، خاطرنشان كرد: سال 84 برای دشت تهران نرخ سالانه 17 سانتیمتر فرونشست بیشینه ثبت شد و این در حالی است كه مطالعات استادان دانشگاه‌های تهران و تربیت مدرس از افزایش نرخ فرونشست تا 36 سانتیمتر در سال 91 خبر می‌دهد. در سایر دشت‌های كشور نیز به دلیل كاهش بارندگی طی سال‌های اخیر و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی همین انتظار وجود دارد.

بلورچی فشار مضاعف برای تامین آب كشاورزی، شرب و صنعتی و كاهش بارندگی‌های اخیر را از عوامل كاهش آب سطحی دانست و اظهار داشت: این امر موجب شد تا از چند سال گذشته دشت‌های کشور با پدیده فرونشست و فروچاله مواجه شود.

وی با استناد به پیش‌بینی‌های میان مدت هواشناسی در زمینه تغییرات اقلیمی مبنی بر كاهش بارندگی طی چند 10 سال آینده، خاطر نشان كرد: متاسفانه كاهش بارندگی، گسترش خشكسالی، كاهش منابع آب زیرزمینی و افزایش نرخ فرونشست جزء پدیده‌های پیش ‌روی ما در سال‌های آینده خواهد بود؛ این در حالی است كه ذخایر آب برای كشور به عنوان ذخایر فوق استراتژیک محسوب می‌شود و بر اساس پیش‌بینی‌های موجود در قرن 21 بیشتر درگیری‌های بین كشورها بر سر منابع آب خواهد بود.

بلورچی، با اشاره به تخریب‌های ناشی از پدیده فرونشست یادآور شد: بر اساس تحلیل‌ها یک زمینلرزه 6 تا 7 ریشتری برای تهران مشكل‌ساز و خسارت‌بار است در حالی كه در صورت ادامه فرونشست‌های موجود در دشت‌های تهران و شهریار و آسیب دیدن سازه‌ها و ایجاد ترک در آنها، موجب خواهد شد که در زمینلرزه‌های 4 یا 5 ریشتری خطرات زیادی متوجه شهرهای اطراف شود.

مدیركل دفتر بررسی مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اكتشافات‌معدنی كشور، وضعیت فرونشست در کشور را بحرانی توصیف کرد و گفت: پدیده فرونشست همانند سرطان عمل می‌كند و اثرات خود را زمانی نشان می‌دهد كه دیگر برای هر اقدامی دیر شده است.

بلورچی با اشاره به اینكه بر اساس برنامه 5 ساله توسعه كشور  قرار بود 25درصد ذخایر زیرزمینی ما بهبود یابند، افزود: ولی متاسفانه این امر محقق نشد از این رو لازم است در برنامه‌ ریزی مناسب و با بازگشت به گذشته و اصلاح قوانین و پایش سراسری منابع آب زیرزمینی در همه جای كشور به حفظ این سرمایه ملی بپردازیم.

وی با بیان اینكه فرونشست‌ها تنها در زمین‌های كشاورزی  اتفاق نمی‌افتد و شهرها و مناطق مسكونی و همچنین شهرك‌های صنعتی، صنایع بزرگ در دامنه دشت‌ها نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد، گفت: مناطق 17،18 و 19 شهرداری تهران و همچنین شهریار، اسلام‌شهر، صباشهر و بخش‌هایی از شهرهایی چون مشهد و نیشابور در معرض پدیده فرونشست هستند.