باید تصورمان را نسبت به امام صادق(ع) تغییر دهیم

گروه فرهنگی ـ سیدمجتبی نعیمی:خیلی از ما بچه شیعه‌ها وقتی اسم امام صادق(ع) به گوش‌مان می‌خورد، یاد چند چیز مشخص می‌افتیم: تقیه، تدریس، شاگردهای زیاد و صبوری برای آینده‌ای بهتر.

به عبارت دیگر، این امام بزرگوار و پدر نورانی‌شان امام محمدباقر(ع) در ذهن عموم ما اینگونه نقش بسته‌اند که ایشان به خاطر شرایط زمانه، بخشی از اختیارات مفروض و قطعی امامان را کنار نهاده و برای روزی مطلوب و ایده‌آل در آینده، سعی کردند که تنها به تدریس علوم بپردازند و دائما بر تعداد شاگردان‌شان بیفزایند.

به گزارش بولتن نیوز،اما به این تصور تقریبا عمومی در خصوص امام صادق(ع) نقد جدی وارد است. گذشته از اینکه عملا با چنین نگاهی، نعوذ بالله ایشان را در وادی تفکیک دین از سیاست و سکولاریسم قرار می‌دهیم، باید از خودمان بپرسیم که اگر حقیقتا اینگونه است، چرا دستگاه حکومت عباسی، از دست یک معلم صرف و خوش‌اخلاق که هیچ کاری هم با حکومت و سیاست آنها ندارد، تا حدی می‌ترسد که چاره‌ای جز به شهادت رساندن وی نمی‌بیند؟ به نظر می‌رسد جواب این سوال را به خوبی می‌توان در بیانات رهبر انقلاب پیدا کرد:

«ائمه‌ى ما (عليهم‌الصّلاةوالسّلام) تمام زجر و مصيبت‌شان به خاطر اين بود كه دنبال حاكميت الهى بودند. والّا اگر امام صادق و امام باقر (صلوات‌اللَّه‌عليهما) يك گوشه مى‌نشستند و چندنفر دور خودشان جمع مى‌كردند و فقط يك مسأله‌ى شرعى مى‌گفتند، كسى به آنها كارى نداشت.

خود امام صادق در يك حديث مى‌فرمايد: "هذا ابوحنيفة له اصحاب و هذا الحسن البصرى له اصحاب" ابوحنيفه اصحاب دارد، حسن بصرى اصحاب دارد.

پس، چرا به آنها كارى ندارند؟ چون مى‌دانند كه آن حضرت داعيه‌ى امامت دارد، اما آنها داعيه‌ى امامت نداشتند. ابوحنيفه داعيه‌ى امامت نداشت.

اين علماى معروف اهل سنت - محدثان و فقهاي‌شان - داعيه‌ى امامت نداشتند. اينها امام زمان را كه هارون، منصور و عبدالملك بود، قبول داشتند.» 30/5/1370 بیانات رهبر انقلاب در جمع روحانیون استان لرستان تلاش برای تحقق کامل امامت با همه‌ی ابعادی که دارد، مهمترین ویژگی همه‌ی ائمه‌ی اطهار(ع) است که متأسفانه در تصور ما نسبت به این بزرگواران جایگاه کمرنگی دارد. تا جایی که خیلی وقت‌ها تقیه و یا تمرکز آنها بر مسائل عبادی یا علمی را حمل بر معطل نگه‌داشتن مسائل سیاسی-اجتماعی از سوی ایشان دانسته و پیش خودمان از امامان کسانی می‌سازیم که گویی هیچ کاری به امور حکومتی نداشتند.

در حالی که اگر حتی تاریخ هم هیچ سند و مدرکی درباره‌ی رویکردهای حکومتی امامان متأخر ما مثل امام صادق(ع) بروز ندهد، باز از روی نوع رفتار قاصبان حکومت با آنها می‌توان درک کرد که ائمه‌ی اطهار(ع) کاملا دارای رفتارهای منتج به نظام سیاسی بودند و همین رویکرد است که باعث می‌شود تا ایشان به همان سرنوشتی مبتلا شوند که امامی مثل امام حسین(ع) به آن مبتلا می‌شود. یعنی حتی با (در ظاهر) غیرسیاسی‌ترین ائمه‌ی اطهار(ع) هم همان‌طوری برخورد می‌کنند که با سیاسی‌ترین آنها.

و این یعنی دشمنان ایشان خیلی بهتر از ما می‌دانستند که لایه‌های زیرین عملکرد امامی مانند امام صادق(ع) چه بوده و غایت حکمت آنها در امر حکومت متجلی می‌شده. در نتیجه وظیفه‌ی ماست که به عنوان یک شیعه‌ی متعلق به مذهب جعفری، نگاه‌مان را نسبت به رئیس مذهب‌مان تغییر داده و اصلاح کنیم. و صدالبته، رویکردهای ایشان را الگوی خود قرار داده و مسیر زندگی‌مان را به نحوی ترسیم کنیم که ابعاد مختلف حیات ما، دارای تأثیرات مثبت اجتماعی و سیاسی باشد. نه اینکه خود را جدای از جامعه‌ای که در آن هستیم تصور کرده و با گزینش زندگی عافیت طلبانه، تکالیف اصلی دینی خود را معطل بگذاریم.

به ویژه با توجه به رویکردهای علمی صادق(ع) که ایشان را تبدیل به یک الگوی کامل برای اهل علم می‌سازد، دانشگاهیان و حوزویان و همه‌ی اهل علم این سرزمین باید توجه داشته باشند که در منظر اسلام، علم منفک از مسائل جامعه و نظام سیاسی یک امر نشدنی‌ست و مروجان و دنبال‌کنندگان آن، توهمی را دنبال می‌کنند که خود بهتر از دیگران بر کذب بودن آن صحه می‌گذارند. وقتی در شرایطی که حتی مسائل بعید هنری این قابلیت را دارد که بر امور حکومتی تأثیر بگذارد، مسائل علمی حتما دارای تأثیرات چند برابر است. و به همین دلیل است که در سال‌های اخیر، شاهد اصرار رهبر انقلاب بر این مقوله هستیم که: «العلم سطلان»

در دنیای امروز، علم یکی از پایه‌های اصلی قدرت سیاسی نظام‌ها محسوب می‌شود و این وظیفه‌ی هر عالم متعهدی‌ست که سعی کند تا با استفاده از توانایی‌های علمی خود، همچون امام صادق(ع) برای اعتلا، اصلاح و بهبود ساختار سیاسی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند و در این راه، همچون این بزرگواران، آماده‌ی پذیرش هزینه‌های مختلف مالی، جانی و شخصیتی باشد. 

دقیقا به سان شهدای هسته‌ای ما که از علم خود برای کمال ایران اسلامی استفاده کردند و چون دشمنان ما می‌دانستند که در پس این فعالیت‌های به ظاهر، صرفا علمی، چه نتایج سیاسی خفته است، ایشان را به همان سرنوشتی مبتلا کردند که امام صادق(ع) را و امام حسین(ع) را.

سیدمجتبی نعیمی