پایان ماه رمضان و استمرار سبک جدید زندگی

گروه فرهنگي / سجاد ستوده-  زمانی که این متن را می خوانید، ماه مبارک رمضان یا به پایان رسیده و یا آنکه روزهای پایانی اش را سپری می کند، اما در هر صورت، بررسی ذهنی و دقت پیرامون موضوع این نوشته چندان خالی از لطف نخواهد بود.

به گزارش بولتن نيوز، ماه رمضان در کنار همه ی برکات و خیرات بی شماری که برای روزه داران به ارمغان می آورد، عطیه ی ویژه ای نیز به همراه دارد که ناخواسته روزه دار را درگیر آن می کند. موضوعی که به خودی خود، حتی بر مبنای خواست فرد در ماه های دیگر سال، به راحتی حاصل نخواهد شد.

هدیه ی خاص این ماه الهی به روزه داران، سبک زندگی ویژه ای است که در زندگی فرد روزه دار حاکم شده و با برهم زدن عادات یازده ماه قبلی، روابط و ساز و کار خاصی را در تار و پود زندگی روزمره او حاکم می کند. ساز و کاری که در دیگر ماه های سال به راحتی حاصل نخواهد شد و فرد برای حاکم کردن آن بر روابط روزانه زندگی اش باید سختی فراوانی را به جان بخرد، اما در ماه مبارک رمضان، همه ی این ساز و کارها در بهترین وجه خود و با تحمل کمترین سختی و مرارتی حاصل خواهد شد.

سبک زندگی ویژه ای که بر مبنای رفتارهای اکثرا با منشا دینی در این ماه عزیز بر زندگی خیل کثیری از مردم روزه دار حاکم می شود، سبک و مدل شیرینی از شیوه زندگی است که با استمرار و تقویت آن در دیگر ماه های سال، می توان امیدوار بود که فرد به سوی رسیدن به نهایت مدل زندگی دینی که همان حیات طیبه است، رهنمون شود.

هر فرد روزه داری می تواند با کمی تامل و تلاش و استمرار ساز و کارهای به وجود آمده در روابط زندگی فردی اش در این ماه ـ چه در بُعد فردی و چه در بُعد اجتماعی ـ امیدوار به ظهور رگه های پر رنگی از حیات طیبه در زندگی اش باشد.

در ذیل و تنها به عنوان مصداق، به برخی از این ساز و کارهای به وجود آمده که حضورشان در سبک زندگی اسلامی از اهمیت به سزایی برخوردار است، اشاره می کنیم:

ـ مدیریت زمان.

بی شک یکی از مهمترین نتایج این ماه عزیز در زندگی هر فردی، افزایش توان مدیریت بر زمان است. دقت بر روی زمان بندی ویژه و هوشمندانه فریضه روزه که از اذان صبح ـ و نه ثانیه ای عقب یا جلوترـ آغاز و با شنیدن نوای اذان مغرب در وقتش ـ و البته نه ثانیه ای زود یا دیرتر ـ به پایان می رسد، پنجره مباحث فراوانی را پیش روی آدمی خواهد گشود.

تنظیم برنامه های روزمره زندگی بر مبنای زمان اذان ـ در سه یا پنج وقت اقامه نماز ـ بر اساس ادای نماز در وقت فضیلت که در کلام عُرف به نماز اول وقت مشهور شده است، یکی از نکات مهمی است که در ماه مبارک رمضان، بیشتر و پر رنگ تر از دیگر ماه های سال به چشم می آید.

قطعا ادامه این موضوع و تنظیم برنامه های روزمره، براساس اقامه فریضه ی واجب در اول وقت شرعی آن در طول سال در تنظیم و زمان بندی برنامه های زندگی و نهایتا مدیریت زمان کمک شایانی خواهد کرد.

ـ سحرخیزی و شب زنده داری.

برخواستن از بستر خواب، دقایق و ساعاتی پیش از اذان صبح و بیداری در ساعات پربرکت سحر و درک آن ـ حتی به قصد خوردن سحری که آن نیز از ثواب فراوانی برخوردار است ـ و نیز شب زنده داری و تهجد در شب های این ماه پربرکت، یکی دیگر از مباحث و موضوعات ارزشمندی است که به مدد ماه عزیز رمضان در زندگی فرد مومن و روزه دار حاکم می شود. موضوعی که با تلاش در جهت استمرار آن در شب های پس از این ماه مبارک، سبب سرازیر شدن برکات ویژه ای در زندگی فرد خواهد شد که در آیات و روایات فراوانِ پیرامون اهمیت و فضیلت شب زنده داری به آنها پرداخته شده است.

ـ اصلاح و گسترش روابط اجتماعی فرد در سایه صله و رحم.

یکی از نکته های مثبت ماه مبارک رمضان، افزایش صله و رحم در بین دوستان و آشنایان است. صله و رحم یکی دیگر از ساز و کارهای زیربنایی در سبک زندگی اسلامی است که در عین سادگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خبرگیری از حال و احوال یکدیگر، آشنایی با مشکلات احتمالی که افراد با آن دست به گریبان بوده و تلاش و کمک برای حل آنها، افزایش محبت و دوستی و هزاران نکته دیگر، همه و همه از نتایج صله و رحم است.

صله و رحم اگر بر مبنای صحیح و با رعایت اصول تاکید شده همراه بوده و از آفاتی چون تجمل و چشم و همچشمی و بریز و بپاش به دور باشد، ضمن اصلاح برخی از اختلافات و رفع کدورت در بین افراد و خانواده ها، سبب گسترش روابط اجتماعی نیز خواهد شد.

استمرار این سنت زیبای دینی در دیگر ماه های سال نه تنها سبب نهادینه کردن این سنت حسنه می شود، بلکه بهره گیری از ثمرات و نتایج آن را مستمر و دائمی خواهد نمود.

ـ تلاش برای دوری از گناه و کسب تقوا.

پرهیز از گناه ـ حتی پرهیز از فکر به گناه ـ یکی از مهمترین ابعاد سبک زندگی اسلامی را تشکیل می دهد. بُعدی که در ماه مبارک رمضان و با توجه به تاکیدات فراوان بزرگان دین بر مباحثی همچون مراتب روزه و نقش پرهیز از گناه در این رتبه بندی، بیشتر از ماه های دیگر به چشم می آید.

فرد روزه دار، برای آنکه بهره اش از روزه داری تنها تشنگی و گرسنگی نباشد، تلاش می کند تا با کنترل همه ی اعضاء و جوارحش و نیز کسب تقوا، حظ و بهره اش را از این ماه افزایش دهد.

تلاش برای کنترل چشم، دوری از گناهان مترتّب بر زبان و ... همه و همه عاملی برای ملکه شدن صفت و فضیلت تقوا در جان آدمی است. اگر این تلاش و ممارست در ماه های دیگر سال نیز ادامه یابد، فرد مسلمان برای رسیدن به تقوا و سپس وَرع که یکی از مهمترین ابعاد سبک زندگی اسلامی است، قدم های اساسی برخواهد داشت. قدم هایی که گام های آغازینش در ماه رمضان و به مدد و برکات این ماه، برداشته شده است.

ـ تقویت روحیه قناعت و اصلاح فرهنگ غلط مصرف زدگی.

یکی از ابعاد مهم سبک زندگی دینی، حضور و نقش فضیلت مهم قناعت در گوشه گوشه ی زندگی هر فردی است. پرهیز از مصرف زدگی و لذت جویی و تکیه بر قناعت، یکی از نقاط اصلی زندگی برخواسته از مدل اسلامی و دینی است. روح قناعت، فرد را متکی به خود بارآورده و با پرهیز از مصرف زدگی ـ به عنوان ارمغان! سبک زندگی غربی ـ ضمن ایجاد روحیه ایستادگی، حس استقلال و خودبسندگی را نیز در وی تقویت می کند.

یکی از آثار روزه آن است که قناعت را به فرد می آموزد و بر این اساس سبب کاهش مصرف و اصلاح فرهنگ ناصحیح و وارداتی مصرف زدگی می شود. تاکید بر این نکته نیز حائز اهمیت است که ایجاد صفت قناعت و تقویت آن در فرد، موجب ایجاد روحیه «زهد» می شود که این صفت نیز برکات فراوانی در شکل دهی به شیوه زندگی فردی و کنش های اجتماعی وی دارد.

ـ تقویت اراده و قدرت تصمیم.

فرد روزه دار در واقع با خواهش هاي خويش ميجنگد و در برابر غرايز خود مقاومت ميكند، تمرين اين عمل اراده و تصميم را در انسان نيرومند مي سازد.

روزه یک حرکت کاملاً ارادی است و انسان به خواست خود اموری را ترک می کند که در اثر این مقاومت در برابر خواسته ها، روح را چنان تقویت می کند که یک ملکه در وجودش شکل می گیرد و با این حالت نفسانی می تواند دستورات حق تعالی را اجرا کند و پیرامون محرّمات الهی نرود.

قطعا اراده ی این چنینی که حاصل از انجام یک فریضه دینی بوده در شکل گیری زندگی دینی فرد نقش مهمی ایفا می کند. ضمن آنکه در طول تاریخ، همه ی کارهای نشدنی، در مقابل اراده های محکم و استوار سر تعظیم فرود آورده و صفت شدنی برخود گرفته اند.

زندگی، مدرسه اراده است و آنانکه اراده ای قوی تر دارند، در پیمودن مسیرهای پرپیچ و خم این راه طولانی، بهتر و موفق تر عمل خواهند نمود.

ـ اصلاح الگوی تغذیه.

یکی دیگر از ویژگی های ماه رمضان، اصلاح شیوه و روش تغذیه است. کاستن از حجم غذای مصرفی و تلاش برای افزایش کالری در وعده های غذایی روزانه، دوری از غذاهای مضر منع شده ای همچون کنسروها و ... و موضوعات فراوان دیگری که باید در مجالی دیگر به آن پرداخت، از مباحثی است که شاهد حضور آن در سبد تغذیه ای فرد روزه دار در این ماه هستیم که با تلاش برای انجام صحیح و استمرار آن در دیگر ماه های سال، شاهد اصلاح یکی از مهمترین ابعاد سبک زندگی خواهیم بود.

ضمن آنکه اگر امساک روزه دار در روز با زیاده روی در فاصله زمانی افطار تا اذان صبح همراه نباشد و به قولی آن نخوردن روزانه را با پرخوری شبانه تلافی نکند، فواید جسمی و پزشکی فراوان روزه نیز برای جسم روزه دار حاصل خواهد شد. فوایدی که در تقویت معده و دستگاه گوارش، تسهیل عملکرد کبد، ایجاد تعادل در محیط داخلی و سرانجام در تمامی بافت های بدن، خود را نمایان می کند که این امر، فرد را برای ادامه پرنشاط تر زندگی در روزها و ماه های پس از ماه مبارک رمضان آماده و مهیا می سازد.

در این بررسی، علاوه بر موارد فوق، می توان به موضوعات فراوان دیگری همچون موارد زیر نیز اشاره کرد که استمرار و تقویت آنها در روزهای پس از ماه مبارک رمضان در نهادینه کردن سبک زندگی دینی در زندگی فردی و اجتماعی فرد روزه دار موثر خواهد بود.

مباحثی همچون:

ـ تقویت بعد کنش ها و رفتارهای جمع گرایانه با توجه به حضور فرد روزه دار در برنامه های جمعی و گروهی دینی همچون نمازهای جماعت، برنامه های گروهی مناجات و احیاء و ...

ـ قرار دادن زمانی مشخص در برنامه روزانه زندگی برای قرائت، توجه و تدبر در قرآن به عنوان مرجع نظری سبک زندگی دینی و منبع اصلی رسیدن به حیات طیبه.

ـ بالا رفتن آستانه تحمل و افزایش سطح تحمل پذیری فرد روزه دار که سبب افزایش میزان رضایتمندی و نیز آرامش در زندگی او خواهد شد.

ـ تقویت حس کمک به همنوع و یاری به افراد با توجه به تجربه گرسنگی و تشنگی در ایام روزه داری.

ـ افزایش قدرت تحمل سختی ها و مشقت ها که سبب افزایش سعه صدر و میزان توانایی فرد در صبر بر مشکلات و حوادث می شود.

و موارد فراوانی دیگر.

با پایان یافتن ماه خوش رمضان، خنکای نسیم دلفریب این ماه عزیز که هنوز مشام جان همه ما را می نوازد، می تواند تمام روزها و شب های سال مان را به عطر خوشش بهاری و خدایی کند. استمرار رفتارهای حاصل از روزه داری در روزهای پس از ماه مبارک رمضان، فرصت مناسبی است که در صورت استفاده و بهره گیری از آن، سبب معطر شدن زندگی فرد فرد ما به عطر دل انگیز حیات طیبه خواهد شد.