بیماری‌های شايع آمیزشی در ايران

مجله سیب سبز: در سال‌هاي اخير ایدز یکی از موضوعات داغ پزشکان و مسئولان کشور بوده است اما محدودیت‌های جامعه باعث شده اطلاعات کمتری راجع به سایر بیماری‌های آمیزشی به گروه‌های مختلف به خصوص جوانان ارائه شود. در واقع اهمیت ایدز باعث شده سایر بیماری‌های جنسی و خطرات آنها دست‌کم گرفته شود و به راحتی میان افراد شیوع پیدا کند غافل از اینکه بعضي از این بیماری‌ها می‌تواند به اندازه ایدز مهلک و خطرناک بوده و نازایی و سرطان را در پی داشته باشد. در این شماره دکتر کیانوش کمالی، کارشناس مسئول اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی در مورد اهمیت این بیماری‌ها توضیح می‌دهد. در شماره‌های آینده نیز هربار به طور مفصل به یکی از این بیماری‌ها خواهیم پرداخت.

افراد مختلف نيازهاي اطلاعاتي گوناگوني در رابطه با بهداشت و بيماري‌هاي جنسي دارند. نيازهاي اطلاعاتي در اين زمينه بر حسب سن متفاوت است. برای مثال قبل از بلوغ لازم است نوجوانان آموزش‌هاي لازم را در زمينه علائم بلوغ و مسائل مرتبط با آن بگيرند. همچنین افرادي كه متاهل هستند علاوه بر اطلاعات مرتبط با باروري سالم نياز دارند اطلاعاتي را در زمينه بيماري‌هاي آميزشي داشته باشند مثلا بايد بدانند بيماري‌هاي آميزشي کدامند، در زنان و مردان چه علائمي دارند، چگونه انتقال پيدا مي‌كنند، عوارض آنها چيست و چه بيماري‌هاي ديگري ممكن است همراه با آنها بروز كند و بايد از آن نظر بررسي شوند، براي درمان موثر چه بايد بكنند، چرا اهميت دارد كه همسر هم همزمان درمان شود، براي پيشگيري از ابتلا مجدد چه بايد بكنند و  استفاده از وسایل پیشگیری چه نقشي در پيشگيري دارد. قطعا میزان اطلاعات ارائه شده در سطح فعلی کافی نیست درکل در زمينه HIV آموزش‌هايي داده شده اما متاسفانه هنوز در مورد بيماري‌هاي آميزشي رسانه‌هاي مختلف ابراز تمايل براي ورود به اين بحث نداشته‌اند.

برنامه كشوري كنترل ايدز و بيماري‌هاي آميزشي استفاده از اين وسيله را بسيار ترويج مي‌كند. خوشبختانه اين وسيله در تمام مراكز بهداشتي درماني به صورت رايگان و در سطح داروخانه‌هاي كشوربه صورت تجاري قابل تامين است. در برنامه كنترل ايدز ما با گروه‌هايي از جامعه روبه‌رو هستيم كه امكانات مالي مناسبي ندارند و از طرف ديگر بيش از ساير افراد جامعه در معرض خطر ابتلا به اين بيماري‌ها هستند. اين افراد ممكن است جزو مصرف‌كنندگان تزريقي، تن‌فروشان، زندانيان و مبتلايان به HIV باشند يا افرادي باشند كه خودشان درگير نيستند اما همسران‌شان جزو اين گروه‌ها هستند. مراكز و پايگاه‌هاي مشاوره بيماري‌هاي رفتاري در سراسر كشور و نيز مراكز گذري و مراكز ويژه زنان آسيب‌پذير، كاندوم را به گروه‌هاي مختلف در معرض خطر توصيه كرده، روش صحيح استفاده را آموزش و كاندوم رايگان را نيز در اختيار اين افراد قرار مي‌دهد. در مراكز ويژه زنان علاوه بر وسایل پیشگیری كه توسط آقايان به كار برده مي‌شود وسایل پیشگیری زنانه نيز ارائه مي‌شود. 

طبيعي است كه اگر بيماري با يك تماس مشخص ايجاد مي‌شود هرقدر ما اين تماس را كم كنيم احتمال بيمار شدن كمتر مي‌شود بنابراين توصيه اكيد ما اين است كه از داشتن رابطه جنسي خارج از چارچوب ازدواج پرهيز شود. وفادار ماندن به يك همسر عامل مهم ديگر در پيشگيري است و دومين توصيه استفاده از كاندوم حين برقراري تماس جنسي است. كاندوم در حال حاضر بهترين وسيله پيشگيري شناخته شده است اما بايد در نظر داشت كه در مورد برخي بيماري‌هاي آميزشي نظير تبخال ممكن است به طور كامل از ابتلا جلوگيري نكند بنابراين همچنان توصيه اول اهميت خود را خواهد داشت.

مطلب آموزشي مشخصي در رابطه با ايدز و بيماري‌هاي آميزشي در محتواي آموزشي دانشگاه‌ها وجود ندارد. مطالب محدودي در رابطه با پیشگیری در درس جمعيت‌شناسي و تنظيم خانواده وجود داشت. اين درس قبلا به صورت 2واحد درسي اجباري بود كه در حال حاضر تبديل شده به يك واحد و آن هم اختياري شده است. خوشبختانه برنامه‌هاي آموزشي به صورت آموزش از طريق گروه همسان با همكاري هسته‌ها و انجمن‌هاي دانشجويي در زمينه ايدز وجود دارد كه در بعضي دانشگاه‌ها به صورت مناسب اجرا مي‌شود اما اين برنامه‌ها نياز به تقويت داشته و لازم است مطالب مربوط به بيماري‌هاي آميزشي هم در اين محتوا گنجانده شود. 

بر اساس مطالعات، بيماري‌هاي تريكومونا و كلاميديا شايع‌ترين عفونت‌هاي آميزشي هستند اما از آنجا كه گزارش‌هاي مراكز كشور بيشتر بر پايه نظام سندروميك يا علامتي است از اين لحاظ شايع‌ترين علامتي كه در كشور در اين مورد وجود دارد ترشحات زنانگي است كه البته اغلب اوقات علت آن بيماري آميزشي نيست. بعد از آن دومين علامت شايع، زخم در دستگاه تناسلي است و بعد ترشح از مجراي ادرار در آقايان.  واقعيت اين است كه ايدز از نظر بار بيماري كه در جهان ايجاد كرده، معلوليت، سال‌هاي عمر از دست رفته، كاستن از اميد به زندگي و حتي صدمات اقتصادي به كشورهاي شديدا درگير و ... اهميت بسيار زيادي بين بيماري‌هاي آميزشي دارد اما اين موضوع اهميت بيماري‌هاي آميزشي ديگر را كم نمي‌كند. بيماري‌هاي آميزشي در سراسر جهان يكي از 10 علت شايع مراجعه به مراكز درماني است. اين بيماري‌ها علاوه بر بيماري و ناتواني مي‌تواند عوارض جدي نظير معلوليت جنين، تولد نوزاد کم وزن، عفونت چشمي و كوري نوزاد، مرده‌زايي و ناباروري داشته باشد. حتي بعضي از انواع سرطان‌ها با عفونت‌هاي آميزشي در ارتباط است به عنوان مثال عامل مهم سرطان گردن رحم ويروس زگيل تناسلي (HPV ) است و عامل مهم ديگر در ايجاد سرطان رحم ويروس هپاتيت B و C  بوده كه از طريق تماس جنسي قابل سرايت است.