نفت و پتروشیمی در برابر برنج و گندم

بولتن نیوز_ صفحه انرژی به نثل از تابناک، آمار گمرک برای دو ماهه منتهی به اردیبهشت سال 92 شامل آمار مقدماتی از مبادلات خارجی کشور ـ که به تازگی منتشر شده ـ حاکی از آن است که ارزش صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی بدون احتساب میعانات گازی، طی دو ماهه نخست سال 1392‌، رقم‌ 3759 میلیون یورو، معادل 4898 میلیون دلار و ارزش کل واردات نیز در این مدت، نزدیک به‌ 4366 میلیون یورو، معادل 5692 میلیون دلار بوده است که با مقایسه این ارقام، تراز بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی ایران بدون احتساب صادرات نفت خام و دیگر موارد مندرج در توضیح کالاهای غیرنفتی طی دو ماهه نخست سال 1392 با کسری 607 میلیون یورو، معادل کسری 794 میلیون دلار روبه‌رو بوده است.

بنا بر ‌این آمار، مجموع کل واردات کشور رقم 53.75 درصد بوده ‌و تراز بازرگانی کشور با 74 کشور منفی و با 72 کشور مثبت بوده است.

نکته قابل توجه در این آمار آن است که عمده اقلام وارداتی کشور در دو ماهه نخست سال جاری مواد اولیه خوراکی همچون برنج، گندم و ذرت دامی بوده است و در همین حال عمده اقلام صادراتی میعانات گازی و محصولات پتروشیمی را شامل می‌شود.

برای نمونه، واردات برنج در دو ماه اول سال جاری از لحاظ وزنی برابر با 106 درصد و از لحاظ ارزشی برابر با حدود 159 درصد افزایش را نشان می‌دهد که عمده‌ترین کشور صادر کننده برنج به ایران ابتدا هند‌ و پس از آن به ترتیب امارات متحده عربی و کره جنوبی هستند.

این نکته بیانگر معضل اساسی ایران در انتقال پول نفت به داخل کشور به دلیل تحریم‌های یک جانبه ایالات متحده و همراهی اتحادیه اروپا با آن‌ و در نتیجه روی آوری کشور به تهاتر کالایی با کشورهای طرف معامله است.

به عبارت دیگر، واردات کشور در خصوص کالاهای اولیه اساسی و خوراکی، بیشتر از کشورهای صورت گرفته ‌که میزان صادرات کالاهای نفتی، میعانات گازی و همچنین محصولات پتروشیمی به این دسته از کشورها در سال گذشته و آغاز سال جاری ادامه یا افزایش داشته است. در رأس این کشورها، باید از هند، چین و کره جنوبی یاد کرد؛ یعنی دقیقا سه مشتری بزرگ نفتی ایران در آسیا که طی سال گذشته واردات نفت از ایران را به رغم تحریم‌های غرب ادامه داده اند.

پیش از این، در بسیاری از گزارش‌ها و تحلیل‌های داخلی و خارجی، کارشناسان به این امر اذعان کرده بودند که معضل انتقال پول نفت و صادرات محصولات غیر نفتی به داخل کشور منجر به محدود شدن قدرت مانور ایران برای انتخاب مسیرهای وارداتی و اجبار به انجام مبادلات به شکل تهاتر با کشورهای مبدأ صادراتی می‌شود.

کاهش شدید صادرات خودروی سواری

از نکات قابل تأمل دیگر در گزارش دو ماهه گمرک کشور، کاهش شدید صادرات خودروی سواری کشور هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی است.

بر پایه این آمار، در دو ماهه نخست سال جاری، به میزان 1006 خودرو از کشور صادر شده ‌و این در حالی است که در دو ماهه نخست سال 91 این رقم برابر با حدود 6600 عدد بوده است. به عبارت دیگر، میزان صادرات خودروی کشور در دو ماه نخست سال نسبت به مشابه سال گذشته، برابر با 5587 یا بیش از 84 درصد کاهش یافته که عملا حاکی از بیکاری تقریبی صنعت خودرو در حوزه صادرات کشور است.

عمده کشورهای مقصد صادرات خودروی کشور در این مدت به ترتیب عراق با بیش از 84 درصد و پس از آن با فاصله بسیاری، کشورهای اوکراین و آذربایجان هستند. این در حالی است که در اواخر سال گذشته، اخباری در خصوص تصمیم عراق برای کاهش واردات خودرو از ایران در رسانه‌های داخلی و خارجی منتشر شده بود.

در همین حال، میزان واردات خودروی سواری به کشور نیز در دو ماهه نخست سال جاری و در مقایسه با مدت مشابه سال پیش شاهد کاهش بوده ‌و با کاهش بیش از 21 درصدی مواجه شده است. عمده کشورهای مبدأ واردات خودروی سواری نیز به ترتیب امارات متحده عربی، با بیش از 77 درصد و پس از آن کره جنوبی و ژاپن بوده است.