حاشیه‌ای بر تک گزاره‌های هسته‌ای دکتر روحانی در کنفرانس خبری اول

این نوشته، تلاش می کند با طرح برخی سؤالات و دعوت آقای روحانی و تیمشان به پاسخگویی به آنها، برخی از ابهاماتی را که درباره این اصول کاری وجود دارد شفاف کند. طبعاً این نوشته به این معنا نیست که از همین حالا بنای انتقاد از آقای روحانی گذاشته شود. ما فعلاً از آقای روحانی انتقاد نمی کنیم چون واقعاً نمی دانیم چه کار می‌خواهد بکند. این نوشته تلاشی است برای همین که دریابیم واقعاً خط‌مشی در موضوع هسته ای چیست؟

1- دکتر روحانی گفته است: «ایران به دنبال ادامه یا توسعه تنش با امریکا نخواهد بود». اگر مشخصاً به برنامه هسته‌ای ایران نظر کنیم، آیا معنای این جمله این است که ایران از ادامه برنامه‌هایی مانند توسعه رآکتور اراک یا تداوم غنی‌سازی 20 درصد در فردو یا تداوم نصب ماشین‌های جدید در نطنز که امریکا همه آنها را «تنش آفرین» می‌داند صرف‌نظر خواهد کرد؟ اساساً کدام بخش از برنامه غنی‌سازی ایران هست که از دید امریکا منبع تولید تنش نباشد؟

2- آقای دکتر روحانی گفته است: «اگر با حسن نیت ببینیم می‌توان گام‌هایی برای اعتمادسازی برداشت». سؤال این است: آیا دقیقاً روشن است که دولت آقای روحانی چه اقداماتی از جانب امریکا را به معنای «ابراز حسن نیت» خواهد پذیرفت؟ ضابطه تمییز حسن نیت از سوء‌نیت چیست؟ آیا همانطور که آقای روحانی در جای دیگری از این مصاحبه گفته «پایان اقدامات خصمانه علیه ایران از سوی امریکا» یکی از شروط خواهد بود؟ مهم تر از این، دایره اقدامات اعتمادسازی که آقای روحانی در پی انجام آن است، چقدر وسیع است؟ و در ازای هر گام اعتماد‌ساز، آقای روحانی چه امتیاز متقابلی را درخواست خواهد کرد؟ 

3- دکتر روحانی درباره شیوه خود برای حل موضوع هسته‌ای گفته است: «نه تهدید و نه تحریم مؤثر است و راه حل، مذاکره و رسیدن به اعتماد متقابل است این کار قبلاً شده است و از تجربیات گذشته استفاده می شود». آیا این جمله به این معناست که آقای روحانی مدلی از جنس توافق پاریس را یک مدل قابل تکرار می داند؟ مفهوم «اعتماد متقابل» که ایشان آن را به کار برده، به این معناست که غرب هم باید گام‌هایی برای اعتمادسازی بردارد اما می دانیم که غربی ها چنین عقیده‌ای ندارند و در مذاکرات هم به صراحت گفته‌اند که از آنجا که این ایران بوده که تعهدات بین‌المللی‌اش را نقض کرده، پس این ایران است که باید گام‌هایی برای اعتمادسازی بردارد. آقای روحانی به این استدلال گروه 1+5 چگونه پاسخ خواهد گفت؟

4- روحانی درباره این موضوع که آیا حاضر به پذیرش تعلیق خواهد بود یا نه خطاب به یک خبرنگار فرانسوی گفته است: «دیگر آن دوره گذشته است و ما در شرایط خاصی هستیم و راه‌های اعتماد‌ساز فراوانی داریم و به شما که از فرانسه آمدید بگویم با آقای شیراک در مذاکرات 2005 به توافق رسیدیم چگونه اعتماد بین‌المللی برای هم جلب کنیم و غنی‌سازی در ایران ادامه پیدا کند و این توافق با شیراک با همراهی و موافقت آلمان همراه شد اما انگلیسی ها با فشار آمریکا مخالفت کردند و کار ناقص ماند و من فکر می‌کنم همین توافق می‌تواند یکی از راه‌حل ها باشد». در اینجا آقای دکتر روحانی به صراحت گفته است که در پی آن است که ایران غنی‌سازی بکند ولی تحریم نباشد. بسیار خوب. آیا آقای روحانی پیشنهاد آلماتی 1 را الگوی مناسبی برای این کار می داند؟ سؤال مهم‌تر این است که اگر روزی انگلیس و امریکا با توافقی که مبتنی بر این الگو باشد مخالفت کرده‌اند، چه ضمانتی وجود دارد که حالا موافقت کنند؟ سؤال دیگر –و بسیار مهم‌تر- این است که اگر همچون مذاکرات 81-84 غربی‌ها پیشنهادی به ایران دادند که در انتهای کار غنی‌سازی را می‌پذیرفت اما در طول فرآیند خواستار تعلیق غنی‌سازی به عنوان یک گام اعتماد‌ساز شده بود، دکتر روحانی چگونه با آن برخورد خواهد کرد؟

5- روحانی درباره الگوی مقابله با تحریم‌ها گفته است: «در قدم اول تلاش می‌کنیم تحریم جدیدی به ما اعمال نشود. برای این که ما قدم به قدم مسئله تحریم را کاهش بدهیم و حل کنیم دو اقدام صورت خواهد گرفت که نخستین آن، قدم گذاشتن در مسیر شفافیت بیشتر است. البته برنامه‌های هسته‌ای ایران کاملاً شفاف است اما ما حاضریم شفافیت بیشتری نشان دهیم و برای همه دنیا روشن کنیم که اقدامات جمهوری اسلامی ایران کاملاً در چارچوب‌های بین‌المللی است و ثانیاً اعتماد متقابل بین ایران و سایر کشورها را ارتقا خواهیم داد و هر جایی که اعتماد خدشه‌دار شود تلاش خواهیم کرد که این اعتماد حفظ شود». وقتی آقای دکتر روحانی از شفافیت بیشتر حرف می‌زند، من به یاد پروتکل الحاقی می‌افتم. واقعیت این است که اجرای پروتکل خط قرمز ایران نیست اما سؤال این است که اولاً این کار در مقابل چه ما به ازایی انجام خواهد شد و ثانیاً اگر غرب مسئله دور شدن از نقطه فرار با مکانیسم توقف، تعطیلی و انتقال را در کنار مسئله شفافیت روی میز گذاشت، چگونه باید آنها را با هم جمع کرد؟

منبع: خبرگزاری تسنیم