تحریمهای جدید آمریکا برعلیه ایران

گروه اقتصادی - محمدرضا سبزعلیپور رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در واکنش به اعمال تحریمهای چند روز گذشته آمریکا در زمینه صنایع پتروشیمی، صنایع خودروسازی، پول ملی، صنعت نفت و... برعلیه ایران اظهار داشت: تحریمهای اقتصادی آمریکا برعلیه ایران طی سی سال گذشته از جمله مسایل و مباحث مهم و قابل توجه در روابط ایران و آمریکا و حتی جهان به شمار میرود.

به گزارش بولتن نیوز، لکن علیرغم مباحث فراوانی که در مورد میزان تأثیرگذاری این تحریمها وجود داشته در دو نکته تردیدی وجود نداریم که اولاً این تحریمها تاکنون نتوانسته‎اند اهداف آمریکا را برآورده کرده و از سوی دیگر قطعاً بر وضعیت اقتصادی ایران نیز تأثیرگذار بوده‎اند.

این تحریمها آثار و پیامدهای متعددی در روابط سیاسی و اقتصادی ایران با غالب کشورهای جهان برجای گذاشته که متأسفانه در ابعاد و اشکال مختلفی ظاهر شده است، به گونه‎ای که تحلیل و بررسی این تحریمها از جایگاه ویژه‎ای در ادبیات تحریمهای بین‎المللی برخوردار می‎باشد. لاجرم تأثیر تحریم‎های اقتصادی آمریکا علیه ایران را در میبایست واقع بینانه در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار دهیم.

وی افزود: تحریمها را میبایست یکی از مهمترین ابعاد جنگ اقتصادی غرب برعلیه ایران قلمداد نمود که در طول بیش از سه دهه ای که از عمر انقلاب اسلامی میگذرد، همواره یکی از رویکردهای اساسی و بنیادین سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران بوده است. اعمال تحریمهای یکجانبه غرب به رهبری آمریکا عمدتاً یکی از ابزارهای غیرقانونی جهت ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران و مهار و تضعیف نقش و جایگاه ایران در مناسبات منطقه ای و معادلات جهانی بوده است.

کما اینکه از همان نخستین ماههای پیروزی انقلاب، این کشور راهبرد تحریم جمهوری اسلامی را در دستور کار خود قرار داد و در طول 30 سال گذشته نیز مرتب بر حجم این تحریمها افزوده است. با مطرح شدن پرونده‌ هسته‌ای ایران از سال 2003، غربی ها تلاش بی‌وقفه‌ای را نیز آغاز نمودند تا با استفاده از ابزار تحریمها، اقداماتی را جهت توقف فعالیتهای هسته‌ای ایران انجام دهند که نتیجه تلاش ده ساله آنها، صدور6 قطعنامه‌ شورای امنیت سازمان ملل به صورت مستقیم بر ضد جمهوری اسلامی ایران بوده است که اولین آنها به سال 2006 میلادی برمیگردد. اما در طول ماههای گذشته و متعاقب اعمال تحریمهای گسترده مالی و تحریم بانک مرکزی از سوی آمریکا و همچنین با اجرای تحریم خرید نفت ایران توسط اتحادیه‌ اروپا از اول ژوئن 2012 و عدم پرداخت دلارهای نفتی از اول فوریه 2013، به همراه عملیات روانی پر دامنه، جنگ اقتصادی برعلیه جمهوری اسلامی ایران به اوج خود رسیده بود.

علیپور در رابطه با دلایل اعمال تحریمها و علت تأثیرگذاری آنها تصریح نمود: نوع و کیفیت تحریمهای اعمالی به شرایط کشور مورد تحریم مرتبط است. عوامل مؤثر در این زمینه عبارتند از: تولید ناخالص ملی، نرخ رشد تولید ناخالص ملی نسبت به تولید سرمایه، نسبت صادرات و واردات به تولید ملی، ساختار و میزان صادرات و واردات، میزان ورود و خروج سرمایه، عضویت در سازمانهای منطقه‎ای یا سازمانهای بین‎المللی اقتصادی مانند سازمان تجارت جهانی (WTO) و... غیره. علاوه بر آن، میزان همکاری و اهمیت روابط سیاسی و اقتصادی آمریکا و کشور هدف در دنیا از عـوامل مهمی هستند که بـر سیاست کشورهای ثالث و همچنین دیگر کشورهای منطقه و حتی سازمانهای بین‎المللی تأثیرگذار خواهند بود. مسائلی همچون امنیت و ثبات اقتصادی جهان و بازارهای انرژی از دیگر عوامل مؤثر بر اعمال تحریمهای اقتصادی میباشند. بطور میانگین، ایالات متحده آمریکا هم‎ اکنون بیش از80 کشور جهان را به انحاء مختلف مورد تحریمهای اقتصادی مختلف قرار داده است.


زیرا دلایل مختلفی وجود دارند که آمریکا تاکنون یکی از کشورهای پیشرو در اعمال تحریمهای اقتصادی بوده است.

اول: ابرقدرت نظامی و اقتصادی بودن این کشور در جهان یکی از مهمترین این دلایل میباشد. آمریکا بعنوان یک ابرقدرت نظامی و اقتصادی این امکان را بصورت بالقوه داراست و سعی میکند تا تمامی کشورهای جهان را بنوعی تحت سلطه و یا حمایت خود درآورده و یا حداقل اجازه ندهد که آنها مانع حرکتها و سیاستهای اقتصادی و نظامی آن شوند.

دوم: اینکه اقتصاد آمریکا بسیار بزرگ و گسترده میباشد، به گونه‎ای که بیش از 35 تا 40 درصد تولید ناخالص جهانی متعلق به همین کشور است و در نتیجه تحریمهای اقتصادی آمریکا برعلیه کشور دیگر هرچند هم که اندک باشد مطمئناً تأثیر خود را خواهد گذاشت.


سوم: درضمن آمریکا بیش از کشورهای دیگر توانایی اعمال نفوذ بر کشورهای دیگر و همچنین سازمانهای منطقه‎ای و بین‎المللی را دارد و بدین ترتیب از آنها میخواهد و یا به آنها تحمیل میکند تا کشور هدف را مورد فشار قرار دهند و از سیاستهای آمریکا حمایت و پیروی کنند.

چهارم: نظرباینکه سیاستمداران آمریکایی تحت تأثیر سرمایه‎داران و گروههای خاص اقتصادی قرار دارند و همچنین سرمایه‎داران نیز دارای منافعی در اعمال تحریمهای اقتصادی آمریکا علیه کشورهای دیگر میباشند، لذا همین امر سیاستمداران آمریکایی را در اعمال تحریمهای اقتصادی بمنظور تأمین منافع سرمایه‎داران ترغیب میکند.

پنجم: باتوجه باینکه قدرت نظامی آمریکا در جهان نیز غالباً موجب میشود تا این کشور بتواند به اهداف سیاسی و اقتصادی خود دست یابد، لکن سیاستمداران آمریکا بعضاً ترجیح میدهند تا درجهت صرف جوئی در بودجه نظامی و پرهیز از درگیریهای فیزیکی، این تحریمها از جانب آمریکا برعلیه کشورهای هدف اعمال شده و با تضعیف بنیه اقتصادی، آنها را مجبور به تبعیت کنند. زیرا درگیرهای نظامی نیازمند بودجه کلان میباشد که خود میتواند آمریکا را با مشکلات عدیده‎ای مواجه کند.

وی افزود: همانطور که پیشتر گفته شد درحال حاضر یکی از اهداف تحریمهای اقتصادی آمریکا و متحدانش ادامه جنگ اقتصادی بمنظور تغییر رفتار ایران بوده است. در این راستا دلایلی چون، وادار کردن ایران به کنار گذاشتن سیاستهای ناخوشایند در برابر آمریکا، مجازات ایران برای اتخاذ سیاستهای غیرقابل قبول آنها، جلب نظر گروههای طرفدار اسرائیل ازجمله عمده دلایل اتخاذ و اعمال تحریمها از سوی آمریکا و متحدانش علیه کشورمان بوده است.
اما همانگونه که از شواهد و قرائن پیداست تبدیل پی در پی و آهسته آهسته تحریمهای یک جانبه اقتصادی آمریکا به تحریمهای چند جانبه سازمان ملل و کشورهای غربی برعلیه ایران، موضوع را وارد مرحله جدیدی کرده که هم از نظر سیاسی و دیپلماسی و هم از بعد اقتصادی حساس و تأمل برانگیز میباشد. نتایج نشان داده که از نظر اقتصادی، بخش سیستم مالی کشور بیشترین تأثیر را نسبت به سایر بخشها متقبل شده است. تحریمهای اخیر نیز سیستم مالی کشور را نشانه گرفته اند که در صدد فلج کردن روابط مالی ایران با کشورهای جهان میباشد. تحریمهای اقتصادی، واردات مواد اولیه و کالاهای سرمایه ای را از نظر کمی و کیفی متأثر نموده که بدنبال خود کاهش کمی و کیفی تولید و بیکاری را به همراه دارد. در این میان آنچه حائز اهمیت بوده آنست که تحریمهای اقتصادی قطعاً عاری از تأثیر نبوده و برای رسیدن به اهداف و آرمانهای کشور بایستی هزینه های آن را نیز متحمل شد.

رئیس مرکز جامع صادراتی ایران با اشاره به اعمال تحریمهای چند روز گذشته آمریکا در زمینه صنایع پتروشیمی، صنایع خودروسازی، پول ملی ایران، صنعت نفت و... اظهار داشت: به موجب دستور سه روز پیش رئیس جمهور آمریکا که از روز اول ژوئیه سالجاری میلادی لازم الاجرا خواهد بـود، هر شرکت خارجی که معاملات ریالی با ایـران انجام دهد و یا حسابهای



ریالی خارج از قلمرو ایران را نگهدارد مورد تحریم قرار خواهد گرفت. درضمن سرمایه گذاران در صنایع خودروسازی ایران نیز به موجب این دستور اجرایی تحت تحریم قرار خواهند گرفت. همچنین وزارت دارائی ایالات متحده آمریکا جدای از تحریم 45 شرکت ایرانی و خارجی، تحریمهای تازه‌ای نیز علیه صنعت پتروشیمی ایران که میگوید این صنعت درحال حاضر دومین منبع درآمد ایران بعد نفت میباشد وضع نموده است. درضمن نمایندگان هر دو حزب جمهوریخواه و دموکراتکنگره آمریکا در یک اعتلاف کم سابقه بدنبال تصویب طرحی دیگر هستند که صادرات نفتی ایران را به پایین ترین سطح خود برساند. چنين هدف سختگيرانه‌ای تاحدودی به معنای رويارويی آمریکا با کشورهای چين و هند خواهد بود که همچنان از بزرگترين خريداران نفت خام ايران هستند.

هرچند که وضع تحريمها عليه ايران موضوع جديدي نيست؛ اما دور جديد تحريمها با تمرکز بر بخشهاي درآمدي کشور و تضعیف ارزش پول ملی طراحي شده که اين امر با فشار سياسي و رايزني بيشتر طراحان تحريم در آمریکا با مقامات اتحاديه اروپا همراه خواهد بود. از جمله اهداف اين تحريمها فشار بر حجم مبادلات بين المللي ايران به ويژه در عرصه صنعت نفت، گاز و محصولات پتروشيمي و از همه مهمتر جلوگیری از تجارت برخی از کشورهای همسایه با تجار و صاحبان صنایع ایرانی با ریال میباشد. در واقع اين تحريمها مبادلات اقتصای کشورمان را با شرکاء تجاري آنهم از طريق محدوديت‌‌ در دسترسي به روشهاي مطمئن انتقال وجوه با ارز‌هاي معتبر حتی ریال تحت تأثير قرار ميدهد که اين موضوع باتوجه به جايگاه مهم ايران در عرضه انرژي، منجربه پيچيدگي‌‌هاي اقتصادي- سياسي بيشتري مي‌شود که البته تا حد امکان از موضوعات اقتصادي-سياسي بين المللي چشم پوشي کرده و آثار این تحريمها را صرفا از بعد داخلي مورد بررسي قرار میدهیم.


رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در واکنش به اعمال تحریمهای هفته گذشته آمریکا برعلیه ایران تأکید نمود که: آمریکا و همپیمانانش قصد دارند تا حلقه اقتصادی را روز بروز بر کشور ما تنگ تر کرده و فشارهای اقتصادی را بر مردم شریف ایران آنهم باهدف ناراضی کردن آنها افزایش دهند لذا جنبه روانی این تحریمها موجب خواهد شد تا سودجویان بازار خودرو را بیش از گذشته ملتهب و قیمت خودرو را افزایش دهند هرچند که اکثر قطعات خودروهای داخلی در ایران تولید میشود، همچنین فعالیت بازارچه های مرزی و معاملات تجار عراقی، افغان، ترک و... را با شرکتهای ایرانی که غالباً با ریال ایران نیز خرید و فروش میکنند را دچار اختلال نمایند که همین امر موجب خواهد شد تا درخواست برای تبدیل ریال به دلار در بازار آزاد افزایش و درنتیجه بالا رفتن نرخ دلار و کاهش ارزش پول ملی را درپی خواهد داشت. لاجرم به نظر میرسد که جنگ اقتصادی غرب برعلیه ایران وارد مرحله حساس و تأمل برانگیز شده است!! لکن تدبیر و اقدامات مسئولین ذیربط علی الخصوص دستگاه دیپلماسی کشور درجهت جلوگیری و رفع این تحریمها ضروری میباشد. زیرا همزمان با درگیری و فعالیت اکثر مسئولین و مقامات کشور و حتی مردم عزیزمان در بحث انتخابات ریاست جمهوری، قطعاً کشورهای غربی بیکار ننشسته و بصورت چراغ خاموش تحریمهای اقتصادی را گسترده تر از گذشته افزایش خواهند داد