دولت اردوغان بدون توجه به بنيان هاي هويتي در موضوع سوريه ورود پيدا كرده است/حتي لائيك ها هم احساس خطر مي كنند

گروه بين الملل- روزهاي اخير كشور تركيه جولانگاه و آبستن حوادثي بوده است كه بسياري از ناظران بين المللي را بر آن داشت تا پيرامون آن به اظهار نظر بپردازند و حتي از آن با عنوان «بهار تركي» ياد كنند.

به گزارش بولتن نيوز، درگيري هاي ميدان تقسيم استانبول به حدي بالا گرفته است كه نيروهاي امنيتي را وادار به مداخله فيزيكي با معترضان نموده است كه در گفتگو با «رحمت الله فلاح»(کارشناس مسایل ترکیه –اوراسیا) به بررسي آن پرداخته ايم.

بولتن: چرا حزب عدالت توسعه ترکیه با وجود پیروزی در انتخابات های مختلف با اين چنين شورش هایی مواجه است؟

درست است که حزب عدالت و توسعه یکی از موفقترین دولت ها را در تاریخ جمهوریت ترکیه تشکیل داد و توانست شاخصه های توسعه را در این کشور به صورت چشم گیری بالا برد با این حال برخی سیاست ها و رویکردهايش از طرف گروه ها و جریانات سیاسی و اجتماعی مورد نقد و مخالفت جدی واقع گردیده است.

وقتی دولت توجهی به منافع متضاد گروهی نمی نماید،و یا به نادیده گرفتن مطالبات لایه های مختلف هویت های سیاسی مبادرت می ورزد، زمینه های رفتار رادیکال شکل می گیرد. روانشناسی اجتماعی و سیاسی اقلیت های در حاشیه مانده از نظام قدرت و ثروت مبین این است که آنها خیلی به فرایندهای دموکراتیک اعتقادی ندارند و مطالبات خود را بصورت کنش غیر مسالمت آمیز در حوزه امنیتی جستجو می کنند.

صحنه هايی که در میدان تقسیم استانبول شاهد هستیم در چارچوب این مفاهیم قابل بحث است .به هر حال دولت اردوغان نتوانسته ملاحظات سیاسی و هویتی آنها را در سیاست ورزی لحاظ نماید.

بولتن: صحنه گردان حوادث اخیر کدام گروه یا جریان ها هستند؟

البته در نگاه اول چنین تصور می شود که اعتراضات اخیر فی البداعه بوده و برنامه‌‌ ریز‌ي قبلی وجود نداشت ولی سیر حوادث نشان داد که یک آنارشیست سازماندهی شده در صحنه حاکم است. سرعت جابه جایی مطالبات و شعارها از بحث محیط زیستی مربوط به تغیر کاربری پارک گزی میدان‌تقسیم به مرکز تجاری به مطالبات سیاسی (استعفای اردوغان) و سپس چالش امنیتی در محیط شهر استانبول و چندین شهر دیگر بیانگر این است که بازیگران محیط سیاسی و امنیتی ترکیه اهداف مشخص را در این مسئله دنبال می کردند.

هرچند که برخی از نیروها و بازیگران ملی و منطقه ای در این فضا ظرفیت هايی را برای خود تعریف نمودند. با این حال صحنه گردان اولیه این اعتراضات گروها و نیروهای وابسته به سوسیالیست های چپ و زیر شاخه های آن مانند اتحادیه های کارگری بودند که در لایه های از جامعه ترکیه نفوذ و ریشه تاریخی دارند. آنها نسبت به همکاری راهبردی ترکیه با آمریکا و در کل با نظام سرمایه داری و کاپیتالیسم مخالفند و در مقاطع مختلف به علت عدم استقبال اکثریت‌مردم از آنها مواضع آنها رفتار خشونت آمیز از خود بروز دادند.

ولی در اعتراض های غیر مسالمت آمیز اخیر حزب جمهوری خلق که دومین حزب ترکیه است ،همچنین برخی از طیف های هویت طلب علوی ،تا برخی از شاخه های محلی قوم گرایان کردی،تا گروه هایی از مدافعان سیستم لاییک ضد اسلام گرایی منافع همسو برای خود بصورت تاکتیکی تعریف نمودند.در واقع هویت های اجتماعی و سیاسی در حاشیه مانده از قدرت و ثروت یک کنش تلفیقی را در حوزه سیاست امنیت زدا به نمایش گذاشتند.

بولتن:بسترهای چالش سیاسی و امنیتی اخیر در شرایط فعلی چیست؟

در شرایط فعلی عوامل و شرایط مختلفی بسترهای این چالش را فراهم نمود که به مهمترین آنها اشاره می نمایم؛عامل مهم این است که دولت اردوغان بدون لحاظ نمودن متغیرهای تاثیر گذار محیطی به صورت رادیکال به مسئله سوریه ورود کرد، امری که در داخل کشور موجب فعال شدن گسله های هویتی ترکیه شد. علویان که حدود 20 میلیون ازجمعیت ترکیه را تشکیل می دهند رویکرد اردوغان را بر مبنای تعصبات مذهبی سنی ارزیابی کردند،کردهای ترکیه با ایجاد خلا قدرت در کردستان سوریه ،فرصت ها و قابلیت های ژئوپلیتیک شان را ارتقا دادند و چپ های سوسیالیست اقدامات دولت اردوغان را در چارچوب راهبردهای آمریکا و نظام سلطه ارزیابی نمودند.

در سطح منطقه ای نیزترکیه وارد قطب بندی جدی شد که در نهایت هزینه های امنیتی ترکیه را به مراتب افزایش داد.

در کنار عوامل مذکور مسئله مربوط به مخالفت ملی گرایان ترک با فرایند آشتی با پ.ک.ک، تهدید دولت به ارایه گزارش تهیه شده توسط میت در مورد ارتباطات قبلی حزب جمهوری خواه با آمر و طراح انفجارات ریحانلی،نگرانی طیف های لاییک ترکیه از تصمیم دولت در ایجاد محدودیت در فروش مشروبات الکلی،را می توان اشاره کرد.

بولتن:برخورد نهادهای امنیتی و پلیس چگونه بود؟

نهادهای امنیتی و پلیسی ترکیه در این بحران مدیریت موفقی را به نمایش نگذاشتند.اعتراضی که می توانست در سطوح زیست محیطی باقی بماند و مسالمت آمیز به پایان برسد ،به علت رفتار غیر مدنی و غیر استاندارد پلیس به سطح سیاسی-امنیتی رسید و هزینه بر شد.

نیروهای امنیتی ترکیه هم برآورد مناسبی از محیط این مسئله نداشت و حساسیت های زمان و مکان را برای دولت ترسیم ننموده بود. در واقع انتظار از قابلیت های پلیس ترکیه بیشتر از این بود.

بولتن: به نظر شما مواضع جمهوری اسلامی ایران به چالش های سیاسی دولت اردغان چگونه باید باشد؟

واقعیت این است که نظر غالب در ایران بر این است که دولت اسلام گرای اردوغان قابلیت ها و ظرفیت های بالایی برای همکاری در سطوح دوجانبه و منطقه ای با ایران دارد. با اینکه در مورد بحران سوریه انتظار غالب بر این بود که دولت اردوغان با درک جایگاه سوریه در محور مقاومت ،همسو با غرب سیاست هایش را تنظیم نکند، با این حال سعی می شود اثرات منفی پرونده سوریه ،به ابعاد مختلف روابط فی مابین سایه نیندازد.

در واقع جمهوری اسلامی در عین تاکید بر برقراری ثبات و امنیت در سوریه ،علاقمند به حفظ روابط عالی با دولت ترکیه نیز هست.