آشنایی با کلاهبرداری‌های موبایلی و تلفنی

بولتن نیوز ، نکته جالب، اما توجه ویژه مسوولان پلیس فتا به این خبر بود؛ به طوري كه چندی پس از انتشار این خبر این موضوع از سوی یکی از مسوولان پلیس فتا در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌های رسمی مورد نقد و بررسی قرار گرفت و باعث شد تا افکار عمومی بیشتر از قبل نسبت به چنین وقایعی که به نوعی کلاهبرداری محسوب می‌شود توجه ویژه داشته باشند. جالب است که بدانید معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی نیروی انتظامی می‌گوید که سال گذشته 20 درصد از پرونده‌های کلاهبرداری مختص تلفن بوده است. امروز می‌خواهیم در مورد برخی از کلاهبرداری‌های تلفنی که در بین آنها موبایلی هم وجود دارد با شما صحبت کنیم؛ یعنی کلاهبرداری‌هایی که به واسطه تلفن ثابت یا همراه انجام می‌شود. اتفاقاتی که این روزها تعدادشان هر روز بیشتر از روز قبل می‌شود و وقت و زمان بسیاری هم از پلیس فتا گرفته است. به‌طوری که اکنون مسوولان این نهاد تصمیم گرفته‌اند اطلاع‌رسانی بیشتری برای مخاطبان این حوزه از انواع و اقسام راه‌های کلاهبردای موبایلی داشته باشند.

یک تجربه واقعی
این روزها بازاریابی‌های تلفنی به خصوص در بخش فروش سیم‌کارت به‌شدت افزایش یافته است. بازاریابی‌هایی که متاسفانه با به کار بردن جملاتی سعی در گمراه کردن کاربران و فروش خدمات کالایی غیرواقعی در این بخش می‌شود. به این مکالمه که با یکی از اعضای گروه دیجیتال روزنامه «دنیای اقتصاد» به منظور فروش سیم‌کارت انجام شد دقت کنید:

«سلام. از دفتر همراه اول با شما تماس می‌گیریم. شماره موبایل شما در طرح گلچین همراه اول برنده و به این ترتیب شما انتخاب شده‌اید. مشابه شماره تلفن شما، اما از نوع اعتباری آن و با شماره ۱۷۶۹*** ۰۹۱۰ موجود است که هزینه آن ۴۰ هزار تومان است، اما به دلیل اینکه شما در طرح گلچین همراه اول برنده شده‌اید این سیم‌کارت با قیمت ۳۰ هزار تومان در اختیار شما قرار خواهد گرفت. این سیم‌کارت‌ها با توجه به برنده شدن شما در این طرح ویژه هستند؛ چرا که ۸ هزار تومان شارژ اولیه داشته، ۹۰ دقیقه مکالمه رایگان داخل شبکه همراه اول دارد، ۴۵۰ پیامک رایگان داشته و ارسال MMS و استفاده از GPRS هم در آنها به مدت سه ماه رایگان است و شما هیچ هزینه‌ای به جز همان ۳۰ هزار تومان نباید بپردازید. در صورت موافقت و پس از اخذ نام و نام خانوادگی شما این سیم‌کارت تا فردا ظهر به همراه پیک برای شما ارسال می‌شود که هزینه پیک هم رایگان است. این سیم‌کارت یک سند اولیه هم داشته و شما می‌توانید برای استفاده به همراه کارت ملی و همان سند اولیه به دفاتر خدمات امور مشترکان مراجعه کرده تا سند نهایی به نام شما ثبت شود.»
این نکته را در نظر داشته باشید که در اینگونه تماس‌های تلفنی به شما حتی فرصت فکر کردن هم داده نمی‌شود و نهایتا عنوان می‌شود که شما فکرهایتان را بکنید ۱۰ دقیقه دیگر با شما تماس می‌گیریم، شما نمی‌توانید با ما تماس بگیرید؛ چرا که شماره‌های شرکت یک طرفه بوده و فقط قابلیت تماس گرفتن را دارند و نه پاسخ دادن!.

البته تا پیش از این از سوی برخی از فروشندگان سیم‌کارت هم با کاربران تماس گرفته و به عنوان مثال گفته می‌شد که مشابه شماره شما، اما در اپراتور دوم و با پیش‌شماره دیگری موجود است که شما می‌توانید با پرداخت اختلاف قیمتی بالاتر از بازار آن را تهیه کنید، اما این شیوه که به شما شماره تلفنی با داشتن چهار رقم آخر مشابه به شماره واقعی شما و آن هم با این ویژگی‌ها و حتی ادعای قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار داده شود آن هم از سوی شرکت اصلی، شگردی جدید برای فروش سیم‌کارت در بازار است که البته بیشتر به کلاهبرداری شبیه است و نه شگرد و ترفند.
اما بر اساس تحقیقات انجام‌شده، همراه اول تا به حال چنین طرحی نداشته است. هیچ‌کدام از وعده‌های داده‌شده در مکالمه بالا به هیچ وجه شباهتی به طرح‌های تشویقی همراه اول ندارد. نکته جالب‌تر اینکه قیمت سیم‌کارت‌های اعتباری با کد ۰۹۱۰ در بازار و دفاتر امور مشترکان فقط ۱۰ هزار تومان است که مشترک می‌تواند در هنگام فعال‌سازی یکی از طرح‌های تشویقی را فعال کند. این در حالی است که از سوی فرد فروشنده عنوان شده که قیمت این سیم‌کارت‌ها در بازار ۴۰ هزار تومان بوده که چون شما برنده طرح گلچین ما هستید با هزینه ۳۰ هزار تومان در اختیار شما قرار می‌گیرد. میزان شارژ اولیه بر اساس طرح همراه اول و آنچه در سایت این شرکت آمده ۵ هزار تومان است، اما از سوی این فروشنده به شما ۸ هزار تومان شارژ اولیه وعده داده می‌شود.

در هیچ ‌کدام از بسته‌های تشویقی همراه اول استفاده رایگان سه ماهه برای GPRS و MMS وجود نداشته و تنها در یکی از طرح‌ها استفاده از سرویس آوای انتظار سه ماه رایگان است و این درحالی است که این فروشنده به شما وعده استفاده رایگان از اینترنت و سرویس MMS را به مدت ۳ ماه می‌دهد. خلاصه این که تمام این سناریو یک داستان خیالی است برای اینکه سیم‌کارت 10 هزار تومانی را به شما 40 هزار تومان به فروش برسانند.

پیامک‌های کلاهبردار
جدا از این تماس‌های بازاریابی اما یکی دیگر از متداول‌ترین شیوه‌های کلاهبرداری موبایلی مربوط به پیامک‌های پرنده شدن شما در قرعه‌کشی‌های مختلف است. به عنوان مثال برای شما پیامک زده می‌شود که در مراسم قرعه‌کشی یک فروشگاه لوازم خانگی شما برنده چند دستگاه برقی شده‌اید. برای دریافت هدایای خود شما را ترغیب می‌کنند که با یک شماره تلفن تماس بگیرید. بعد از تماسی که شما می‌گیرید مشخصات کالایی را که برده‌اید برای شما شرح می‌دهند و در عین حال سعی می‌کنند شما را با چرب‌زبانی به پرداخت مابه‌التفاوت وجهی در ازای دریافت چند مدل بالاتر از کالایی که برنده شده‌اید تشویق کنند. در نهایت هم شما را مجبور به پرداخت وجهی برای هزینه حمل‌ونقل کار می‌کنند، اما وقتی که کالا به دست شما می‌رسد تازه ابعاد کلاهی را که برسرتان رفته است درک کرده و متوجه می‌شوید جنسی که دریافت کرده‌اید حتی یک دهم مبلغی که پرداخته‌اید ارزش ندارد.
در برخی از روش‌های مشابه دیگر هم فرد کلاهبردار مخاطب خود را به محل عابر بانک کشانده و با ترفندهای گفتاری از طریق خود قربانی پول به حساب کلاهبردار واریز می‌شود. در روش دیگر طی مکالمه تلفنی مشخصات کارت و حساب عابر بانک قربانی از قبیل شماره کارت و رمز اول و دوم را با شگردهای گفتاری و سوء استفاده از صداقت و سادگی افراد گرفته و بلافاصله از طریق خدمات اینترنتی بانک‌ها نسبت به انتقال وجوه اقدام می‌کند.

بر همین اساس پلیس فتا از کاربران درخواست کرده است که به پیامک‌های مشکوک و ناشناخته که احتمال کلاهبرداری دارند جواب ندهند و به این نکته توجه داشته باشند که برای دریافت وجه از طریق عابر بانک فقط کافی است تا شماره کارت خود را در اختیار واریز‌کننده قراردهند و از ارائه ديگر اطلاعات حساب خودداری کنند.

بسته‌های ‌هدیه اپراتورها
از جمله دیگر شیوه‌های کلاهبرداری موبایلی به بحث پیامک‌های شارژ بازمی‌گردد. این شیوه از کلاهبرداری عموما از طریق ایمیل‌های اینترنتی یا شبکه‌های مجازی رخ می‌دهد. به این ترتیب که فرد کلاهبردار با ساخت یک تصویر گرافیکی و درج چند کد و شماره به شما امید می‌دهد که اگر کد درج شده در این تصویر را شماره‌گیری کنید، مبلغ هزار تا 5 هزار تومان به شارژ سیم‌کارت شما اضافه خواهد شد. وعده وسوسه‌کننده‌ای است، اما این را بدانید که شما با شماره‌گیری آن کد در حقیقت مبلغی از شارژ خود را به یک شماره تلفن همراه ناشناس انتقال داده‌اید. چون در ابتدا متوجه این موضوع نمی‌شوید حتی ممکن است که این چند بار پیاپی این کار را انجام دهید و به این ترتیب سیم‌کارت فرد کلاهبردار را حسابی لبریز از شارژ کنید. در این شیوه از کلاهبرداری دست شما به هیچ‌جا بند نخواهد شد؛ چرا که فرد شیاد به سرعت مبالغ دریافتی شارژ را به سیم‌کارت‌های دیگر واریز کرده و به این ترتیب بخشی از پول کلاهبرداری را به اصطلاح زنده کرده و بعد هم سیم‌کارت چند هزار تومانی خود را به سطل آشغال می‌اندازد.

این شیوه کلاهبرداری ابتدا در زندان‌ها شکل گرفت. از آنجایی که استفاده از تلفن همراه در زندان ممنوع بوده و به تبع آن از کارت شارژ هم خبری نیست فرد کلاهبرداری با این ترفند سیم‌کارت خود را به واسطه تبلیغات اینترنتی هم دستان خود در خارج از زندان حسابی شارژ کرده و در پایان نیز با انتقال شارژ به سیم‌کارت ديگر زندانی‌ها حسابی پشت میله‌های زندان کاسبی می‌کند.

البته مشکل اصلی در این نوع کلاهبرداری به شناسنامه‌دار نبودن سیم‌کارت‌های اعتباری در بازار می‌گردد. گفته می‌شود که در سال 91، 20 درصد از پرونده‌های کلاهبرداری در حوزه کلاهبرداری تلفنی ثبت شده است که نابسامانی در حوزه نحوه و ثبت اطلاعات دارندگان تلفن همراه اعتباری موجب شیوع این شیوه کلاهبرداری در جامعه شده است.

اگر به بازارهای اصلی تلفن همراه مراجعه کرده باشید، حتما با تبلیغاتی نظیر «سیم‌کارت اعتباری فعال موجود است» مواجه شده‌اید. عموما کلاهبرداران موبایلی از این نوع سیم‌کارت‌های برای مقاصد شوم خود استفاده می‌کنند که متاسفانه از هر دو اپراتور اول و دوم در بازار موجود است.

منوی انگلیسی خودپردازها یک شیوه قدیمی
اما از جمله روش‌های قدیمی که هنوز هم قربانی می‌گیرد منوی انگلیسی خودپرداز بانک‌ها است. در این روش معمولا فرد کلاهبردار به سراغ اصناف مختلف می‌رود. به خصوص مشاغلی که به نوعی خدمات خود را با ارسال پیک انجام می‌دهند. به عنوان مثال در یکی از این کلاهبرداری‌ها فرد سودجو با تماس با یک خشکشویی سفارش بسیار بالایی می‌دهد و مدعی می‌شود که کل هزینه را هم قبل از تحویل کالا می‌پردازد. با این حربه مغازه‌دار را به یکی از دستگاه‌های خودپرداز بانک‌ها می‌کشاند و از او می‌خواهد که منوی انگلیسی دستگاه را انتخاب کند و پس از آن و به دلیل آشنا نبودن فروشنده با زبان انگلیسی به‌راحتی مبلغ مورد نظر خود را از حساب مالباخته به حساب خود منتقل می‌کند.

به هر حال اینها تنها روش‌های موجود در بخش کلاهبرداری نیست. هر چند که پلیس فتا و به شکل کلی بخش اطلاع‌رسانی نیروی انتظامی این روزها سعی دارد با انتشار خبرها و گزارش‌هایی عموم مردم را با شیوه‌های کلاهبرداری به این شکل آشنا سازد، اما به نظر می‌رسد که عموم کاربران تلفن همراه یا ديگر وسایل تکنولوژیکی نیز خود نباید به‌راحتی فریب اینگونه افراد را خورده و حتی در مواردی که نسبت به موضوعی مشکوک هستند مراتب امر را به پلیس گزارش دهند تا با این کار جلوی سودجویی این افراد گرفته شود.