کشمکشها بر سر زبان فارسی در مجلس افغانستان
براساس گزارش ها اختلاف نظرها در پارلمان افغانستان بر سر واژگان دانشگاه و پوهنتون و... بار دیگر داغ شده است.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از (آوا) شماری از نمایندگان مجلس افغانستان، امروز شنبه در جلسه ای که به بررسی قانون تحصیلات عالی این کشور اختصاص یافته بود، خواستار استفاده از کلماتی مانند دانشگاه و دانشکده در کنار کلمات پشتوی پوهنتون و پوهنزی گردیدند؛ اما نمایندگان پشتو زبان بار دیگر و مثل همیشه با این امر مخالفت ورزیدند؛ مخالفتی که به عقیده فارسی زبانان، هیچ مبنای منطقی، عقلانی و قانونی به جز تعصب منفی ندارد.
فارسی زبانان افغانستان معتقد اند که پشتو و فارسی هر دو زبان های رسمی این کشور اند و براساس قانون اساسی افغانستان از اعتبار مساوی حقوقی برخوردار اند؛ بنابراین چه استدلالی وجود دارد؛ تا بتواند گزینه دیگری که منحصرا به کاربرد زبان پشتو در ادبیات دانشگاهی این کشور می انجامد را جایگزین این استدلال کند؟
در نشست عمومی امروز(شنبه ۴ خرداد) مجلس نمایندگان افغانستان و در جریان گفتگوهای فشرده و گاه تند و داغ نمایندگان، بحث روی اصطلاحات رایج و القاب علمی در تحصیلات عالی، عامل اختلاف نظر و دوگانگی این نمایندگان شد.
شماری از اعضای فارسی زبان مجلس این کشور خواستار آوردن کلمات و اصطلاحات فارسی مانند دانشگاه، دانشکده و... در کنار اصطلاحات رایج پشتو مانند پوهنتون، پوهنزی و... شدند؛ اما این خواست با مخالفت شدید تعدادی از نمایندگان پشتو زبان مجلس نمایندگان افغانستان مواجه شد.
احمد بهزاد؛
نماینده مردم هرات در مجلس افغانستان، خواستار معادل سازی فارسی کلمات رایج پشتو
شد و گفت که زبان فارسی و پشتو هر دو زبان‌های ملی افغانستان هستند و باید در کنار
کلمه های پشتو کلمه های معادل آن که در فارسی است نیز آورده شود و این به عقیده
بهزاد، به معنای حذف زبان پشتو نیست.
این در حالی
بود که نواب منگل؛ یکی از نمایندگان پشتون در مجلس نمایندگان این کشور، این امر را
مخالف قانون اساسی دانسته گفت که در ماده ۱۶ قانون اساسی آمده است که اصطلاحات رایج
در کشور محفوظ است و آوردن تغییرات در کلمات و اصطلاحات تحصیلات عالی خلاف قانون
اساسی است و این مطلب از نظر وی، اساسا قابل بحث نیست!
در همین حال محمد یونس قانونی؛ رییس پیشین مجلس افغانستان و نماینده کابل نیز در برابر این اظهارات منگل به قانون اساسی استناد کرد و گفت که اگر کسی بگوید کلمه "پوهنتون" حذف شود، مخالف قانون اساسی است؛ اما اگر بگوید که من معادل پوهنتون(دانشگاه) را به زبان خود استفاده می کند، این خلاف قانون اساسی نیست؛ بلکه حق مردم افغانستان است که به زبان خود حرف بزنند.
به عقیده آقای قانونی، راه حل این است که در کنار اصطلاحات و کلمات پشتو، اصطلاحات فارسی نیز آورده شود؛ در غیر آن، این مشکل بحران‌زا خواهد شد و روزی خواهد رسید که به تعبیر وی، هیچکس قادر به جلوگیری از بحران ناشی از این معضل نخواهد شد.
با وجود این اختلاف نظرها، طرح این قانون بازهم به دلیل عدم تکمیل نصاب مجلس و غیر حاضری تعداد قابل توجهی از نمایندگان، نشست امروز مجلس افغانستان نیز بی نتیجه پایان یابد.
این در حالی است که خانه ملت افغانستان، پیش از این نیز یکی از محمل های اصلی تنش و تضاد بر سر واژگان فارسی و پشتو بوده است.
چند ماه قبل، مسعود ترشت وال؛ مسئول مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی در وزارت تحصیلات عالی افغانستان، از سوی یکی از نمایندگان پشتوزبان این مجلس به دلیل استفاده از واژه فارسی دانشگاه، مورد حمله فیزیکی قرار گرفت.
نکته جالب در این تنش ها این است که دو طرف، استدلال خود را مستند به قانون اساسی افغانستان می کنند؛ بنابراین به عقیده تحلیلگران مسایل حقوقی، یکی از مراجع مهمی که می تواند به این تنش ها پایان دهد، مرجعی است که تفسیر قانون اساسی را به عهده دارد.
به جز این راهکار، استناد دو طرف به مواد مشخصی از قانون اساسی با مراجعه به این قانون نیز می تواند مورد ارزیابی قرار گیرد.
پشتوزبانان معتقد اند که براساس قانون اساسی "مصطلحات ملی" باید حفظ شود؛ اما فارسی زبانان استدلال شان این است که در کشوری که براساس نص صریح قانون اساسی، دو زبان دری/فارسی و پشتو، زبان های رسمی کشور اند و از سوی دیگر، هیچ زبانی ملی مشخص نشده است؛ پس از کدام مصطلحات ملی می توان سخن گفت؟ حتی اگر فرض را بر این بگیریم که به رغم نبود یک زبان ملی، مصطلحات ملی محلی از اعراب هم داشته باشد، از کجای این تعبیر استنباط می شود که دانشگاه و دانشکده مصطلحات ملی نیستند؛ اما پوهنتون و پوهنزی مصطلحات ملی اند؟ آیا فارسی زبانان بخش بزرگی از ملت افغانستان نیستند؟
از سوی دیگر به عقیده آنان، وقتی به فارسی هم به عنوان یکی از دو زبان رسمی افغانستان در متن قانون اساسی، این امتیاز در کنار و علی السویه با پشتو داده می شود؛ پس چه دلیلی بر حذف و ممنوعیت واژگان فارسی از کنار واژگان پشتو وجود دارد؟
نکته دیگر هم این است که تقویت زبان فارسی که حق هر فارسی زبانی محسوب می شود، چرا به معنای تضعیف زبان پشتو، تعبیر می شود؟ آیا این نشان دهنده ضعف ذاتی پشتوست؛ یا عصبیت بی بنیاد پشتوزبانان در برابر فارسی؟
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
به دنیــــا چـو دُر ثمیــن «پارســــی»
چــــو دیگــر زبانهــــای این ســـرزمین
تـو باشـی بلنــــد و وزیـن، پارســـی
به انگشــــتر شعـــر و نـثــر زمــــان
تـویـی پـُر صـلابـت نگین پارســــــی
نــموده ز روی حســـد، بـنـگـــــــرم
بـه راهِ تـو دشمـن کمیــن، پارســی
ولیـکــن نـبـاشـــد تـرا هیــــــچ بـاک
چو هستی تو حبلِ متیــن، پارســـی
تـو باشـی هـمان مشـــعـلِ تـابـنـاک
که هستی و بودی چنیــن، پارســی
شـــــب و روز در راهِ خـــــدمـت تــرا
همــــه پُـر تلاش و امیـن، پـارســـی
مــرام همـه، حفظ شـــــأن تـو است
ازیـن رو نباشم غـمین، پـارســــــی
بـرای بیــــانِ مـــــــرامش «فــــروغ»
به تو وامــــــدار و رهین، پارســــی!
ممنون، لذت بردیم.