تصاویر: لهستانی های آواره در ایران زمین

فرارو: در طی سالهای ۱۳۲۰ الی ۱۳۲۳ خورشیدی بیش از ۱۵۰ هزار نفر از لهستانی‌ها که اغلب زن و کودک بودند برای مهاجرت به فلسطین و آفریقا از کشور اتحاد جماهیر شوروی وارد خاک ایران شدند.

پس از آنکه در جریان جنگ جهانی دوم و با گسترش جنگ، کشور لهستان از یک سو مورد هجوم آلمان و از سوی دیگر شوروی قرار گرفت و عملاً به دو قسمت تقسیم شد، اسرای زیادی به شوروی منتقل و در اردوگاه‌ها اسکان داده شدند. 

بعد از دو سال و با آغاز حمله آلمان به شوروی، استالین مجبور شد با دولت در تبعید لهستان از در دوستی درآمده و فرماندهی واحدی در مقابل آلمان در جبهه لهستان ایجاد کند. طبق این توافق قرار بر این شد که علاوه بر عبور افراد نظامی تجهیز شده لهستانی از خاک ایران، زندانیان و افراد داخل اردوگاه‌ها نیز از طریق ایران به فلسطین و آفریقا مهاجرت کنند.

این عمل با نقض بی طرفی ایران و اشغال ایران توسط قوای انگلیسی و سپس روسی در تاریخ سوم شهریور ۱۳۲۰، امکان پذیر گشت. 

برطبق قرارداد اولیه متفقین با ایران، قرار بود فقط سربازان و نیروهای کمکی آنان وارد ایران شوند و نیروهای متفقین تامین مایحتاج و آذوقه آنان را تقبل کرده بودند، اما در عمل و به تدریج شمار زیادی از آوارگان و اسرای محبوس در اردوگاه‌های مسکو نیز که شامل عده زیادی زن، کودک و حتی پیرمردان سال‌خورده بود به مهاجرین افزوده شدند.

نخستین گروه در اوایل فروردین ۱۳۲۱ با چهار کشتی روسی که حامل ۲۹۰۰ نفر سرباز و مهاجر بود، وارد بندر انزلی شدند. تعداد مهاجرین در اردیبهشت ۱۳۲۱ نزدیک به ۱۳۰۰۰ نفر رسیده بود.

ورود مهاجرین لهستانی و عدم قرنطینه بیماران و نیز کوتاهی متفقین در تامین محل اسکان، آذوقه و مایحتاج مهاجرین موجب بروز نابسامانی اقتصادی و بهداشتی در جامعه آن روز ایران شد تا آنجا که پس از چندی بیماری‌های تیفوس و تیفوئید و سل در میان مهاجرین شیوع پیدا کرد.

عکس های زیر که در آرشیو عکس کتابخانه کنگره امریکا موجود است، زندگی آوارگان لهستانی در ایران را نشان می دهد.