چند سالی است که برخی از نوجوانان و جوانان در ایران و سایر کشورهای جهان به بهانه درسخواندن یا به بهانههای مختلفی ازجمله رفع افسردگی و کسالت به پدیده نامطلوب جدیدی به نام قرصهای محرک یا قرصهای روانگردان روی آوردهاند بیآنکه از نتیجه عادت یا اعتیاد به این قرصها اطلاع چندانی داشته باشند.
برخی از این قرصها مانند ریتالین، هم دارای جنبه دارویی هستند و هم جنبه رفع افسردگی، با این حال استفاده مکرر و بدون نسخه پزشک سبب اعتیاد افراد به این قرصها و آسیب روانی و مغزی خواهد شد.
در کنار این برخی از افراد نیز بهدلیل اینکه در خانواده کنترل شدید بر آنها اعمال میشود یا والدین کنترلی برآنها ندارند، و بهعبارتی دیگر والدین آنها در زمینه تربیتی و نظارتی، افراط و تفریط به خرج دادهاند به قرصهای روانگردان گرایش پیدا کردهاند. شکستها، ناکامی و بلاتکلیفی از دیگر عواملی است که سبب گرایش افراد به قرصهای روانگردان میشوند. متأسفانه بدون توجه به آسیبهای جسمانی و روحیای که مخدرات امکان دارد متوجه فرد کنند، افراد زود جذب مصرف انواع موادمخدر میشوند که قرصهای روانگردان نیز ازجمله آنهاست. متأسفانه طی سالهای اخیر میزان مصرف انواع قرصهای روانگردان میان جوانان به طرز کمسابقهای در ایران و سایر کشورهای جهان شیوع یافته است.
یکی از دلایلی که توجه چندانی به این قرصها و عوارض آن نمیشود این است که این قرصها برخلاف موادمخدر قدیمی که بیشتر حالت کسالت و خمودگی و بیحالی ایجاد میکردند حالتی از شادابی و نشاط و سرحالی بیاندازه در افراد ایجاد میکنند. یک دسته از معتادان به این داروها افرادی هستند که قصد دارند اعتیاد خود را ترک کنند و بهمنظور ترک یا درمان اعتیاد، مصرف این داروها را خودسرانه یا به تجویز متخصصان ترک اعتیاد شروع کرده و پس از مدتی به مصرف آنها معتاد میشوند. اما اکثر این افراد دوباره به مصرف موادمخدر اولیه خود روی میآورند درحالیکه اعتیاد به قرص نیز به آن اضافه شده است.
بعضی از افراد در روز بیش از 30عدد قرص مصرف میکنند که تخریب آن بسیار وحشتناک است و درنهایت به تخریب شعور و دستزدن به اعمال جنونآمیز منجر میشود. انقباض رگهای ماهیچهای، کاهش قدرت دفاعی بدن و کاهش بینایی چشم و کوری، مسمومیت و اختلال حواس و حتی مرگ همگی از آثار سوءاستفاده از این قرصها هستند. همینطور فکجنبانی چندینساعته که شخص را وادار به استفاده از چندین آدامس یکجا میکند همگی تأثیرات منفی قرصهای روانگردان است.
تربیت صحیح خانواده، مراقبتهای بجا و شایسته، رفاقت با بچهها، تأمین محبت، عدمکنترل شدید و دوری از تنبیه از عواملی هستند که موجب جلوگیری گرایش جوانان به سمت این محرکها میشوند. اطلاعرسانی از طریق رسانهها و بالابردن آگاهی جوانان از عواقب مصرف قرصهای روانگردان نیز سبب پایینآمدن ضربههای ناشی از این محرکها میشود. این امر میتواند از طریق مراکز مسئول، مدارس، دانشگاهها و رسانههای جمعی در قالب برگزاری کنگرهها و سمینارها، چاپ مقالهها و کتابها و گنجاندن سرفصلهایی در کتابهای درسی و دانشگاهی و تولید فیلمهای آموزشی به انجام برسد.
حمایت از سازمانهای مردمی و آموزش مهارتهای پس از ترک برای شروع یک زندگی سالم ازجمله اقدامات فوری و ضروری است که باید به انجام رساند. همواره باید این نکته را درنظر داشت که بهترین راه درمان، مصرف نکردن است زیرا این مواد با ظاهر فریبنده خود مانند سرابی فرد را بهخود جلب کرده و بیدرنگ او را در باتلاق نیستی فرو میبرد.