المانیتور:5دلیل دوری آمریکااز جنگ باسوریه

به طور همزمان، جان کری، وزیر خارجه آمریکا که خواستار خاتمه حمایت روسیه از اسد در سوریه بود در مسکو با استقبال سردی روبرو شد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پیش از دیدار با کری سه ساعت وی را در کرملین در انتظار گذاشت و هنگامی که دیپلمات آمریکایی درباره بحران سوریه توضیح می‌داد، مرتب با خودکارش بازی می‌کرد.

بحران سوریه تحت تاثیر پنج تحول عمده است که به شدت فرصت دستیابی به راه حلی مسالمت‌آمیز را کاهش داده و در عوض احتمال جنگ منطقه‌ای در خاورمیانه را با پیچیدگی‌های فراوان برای کشورهای منطقه، آمریکا و اسرائیل افزایش داده است.

1. چشم‌پوشی آمریکا از استفاده شورشیان سوری از تسلیحات شیمیایی

اولین دلیل مربوط به استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه می‌شود. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در آگوست 2012 به رئیس جمهور سوریه هشدار داد که استفاده از عوامل شیمیایی خط قرمز مشارکت آمریکا در این درگیری است و پس از آن تاکید نمود که این مسئله بازی را تغییر خواهد داد. یکی از اعضای ارشد کمیسیون حقیقت‌یاب سازمان ملل تایید کرد که شورشیان سوری از گاز اعصاب سارین استفاده کرده‌اند. «کارلا دل پونته»، یکی از دادستانان سابق دادگاه‌های سازمان ملل که درباره جنایت‌های جنگی در یوگسلاوی سابق و روآندا تحقیق می‌کرد، گفت این شواهد با مصاحبه‌هایی که با قربانیان، پزشکان و دیگر افراد در کشورهای همسایه انجام شده، بدست آمده است. «جی کارنی»، سخنگوی کاخ سفید تایید کرد که تسلیحات شیمیایی استفاده شده‌اند اما بر خلاف گزارش سازمان ملل مدعی شد که آمریکا به شدت درباره گفته‌های شورشیان تردید دارد.

2. ارتباط عمیق تروریست‌های سوری و القاعده

دلیل دوم مربوط به ارتباط عمیق شورشیان سوری و القاعده می‌شود. گروههای شورشی سوریه اتحادی قوی را از زمان آغاز درگیری در این کشور با القاعده ایجاد کرده‌اند. یکی از رهبران سلفی فاش کرد: «آنها (القاعده) از آنها (مخالفان سوری) حمایت فنی، نظامی و مالی می‌کنند خصوصا زمانی که مسئله مربوط به ایجاد شبکه‌های جهادی‌های خارجی باشد که به سوریه آورده شده‌اند... قطعا هماهنگی‌های قویتری بین دو گروه ایجاد خواهد شد.»

3. ارائه تسلیحات برای شورشیانی که بیش از اسد دشمن آمریکا و اسرائیلند

دلیل سوم به راهبرد آمریکا در حمایت از تندروها و شورشیان سوری مربوط می‌شود. «چاک هیگل»، وزیر دفاع آمریکا اخیرا اعلام کرد که واشنگتن تسلیح شورشیان سوری را رد نمی‌کند. اوباما نیز به تیم امنیت ملی خود دستور داده راههای افزایش حمایت آمریکا از نیروهای مخالفی که با اسد می‌جنگند را بیابند. «کایتلین هایدن»، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا گفت که این کشور در حال بررسی ارسال تجهیزات ارتباطی، زرهی، عینک‌های دید در شب و خودرو برای شورشیان سوریه است. علاوه بر این، منابع ارشد دولت آمریکا فاش کردند که کاخ سفید به طور فعالانه‌ای در حال بررسی تسلیح شورشیان به انواع سلاحهای جنگی است. خط سیر کنونی سیاست واشنگتن و تل‌آویو بسیار اشتباه و کوته‌فکرانه است زیرا تندروهای اسلام‌گرایی را تقویت می‌کند که بیش از دولت سکولار اسد با آمریکا و اسرائیل دشمنند. این تندروها همچنین در اردوی همان افرادی هستند که حملات 11 سپتامبر در نیویورک، لندن و مادرید را رقم زدند و اخیرا جنگی طایفه‌ای را در خاورمیانه و فراتر از آن به راه انداخته‌اند. گروههای تندروی سلفی-جهادی به ‌آمریکا، ترکیه، اسرائیل و کشورهای عربی بیش از ایران ضربه می‌زنند. هیچ تردیدی وجود ندارد که تهران نفوذ خود را در منطقه از دست می‌دهد اما در داخل کشور امنیت همچنان برقرار خواهد ماند.

4. حمایت آمریکا از حمله اسرائیل علیه سوریه

دلیل چهارم حمله نظامی اسرائیل علیه سوریه با استفاده از تسلیحات مجهز به اورانیوم تهی‌شده است. تل‌آویو از این حمله دو دلیل عمده داشت. اول اینکه ترازوی قدرت را به نفع شورشیان پایین بکشد زیرا آنها در ماههای اخیر از نیروهای اسد شکست خورده بودند. دوم اینکه جنگ داخلی در سوریه را طولانی‌تر کرده و اطمینان یابد که این کشور در سالهای آینده ضعیف باقی خواهد ماند. وزارت خارجه سوریه نامه‌هایی را به سازمان ملل و شورای امنیت ارسال کرده و اعلام کرد که تجاوز اسرائیل نشان‌دهنده ارتباط بین تل‌آویو و گروههای تروریستی از جمله گروه جبهه ‌النصره وابسته به القاعده است که در سوریه فعالیت می‌کنند. بیش از 120 کشور عضو جنبش عدم تعهد از شورای امنیت سازمان ملل خواستند تا حمله اسرائیل را محکوم کرده، اقدامات لازم را برای جلوگیری از تکرار آن انجام داده و اسرائیل را مجبور به پاسخگویی برای این اقدام تجاوزگرانه و تبعات آن کند تا از بدتر شدن وضعیت در منطقه که می‌تواند منجر به جنگ منطقه‌ای تمام‌عیار شود، جلوگیری نماید زیرا چنین جنگی صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را تهدید می‌کند.

اوباما از حمله اسرائیل به سوریه حمایت کرد. وی گفت: «رژیم اسرائیل حق انجام حملات هوایی علیه سوریه را دارد.» پوتین به بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و اوباما هشدار داد که روسیه حملات بیشتر اسرائیل علیه دمشق را تحمل نخواهد کرد و ارسال تسلیحات روسی پیشرفته‌تر به سوریه را سرعت خواهد بخشید. نقض حاکمیت سوریه توسط اسرائیل که تحت حمایت آمریکا انجام شد نقض جدی قوانین بین‌المللی است. هنجارها و اصول تعریف‌شده در منشور سازمان ملل از جمله چهارم جمله ماده 2 هرگونه تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری را ممنوع می‌کند.

5. حمایت آمریکا و اسرائیل از جنگ‌های طایفه‌ای و داخلی در سوریه و منطقه

مسئله پنجم مربوط به «جنگ قبور مقدس» می‌شود. اخیرا افرادی که طرفدار درگیریهای طایفه‌ای هستند، تروریست‌ها و شورشیان در سوریه به مزار حجر بن عدی بی‌احترامی کرده، آن را تخریب کرده و بقایای جسد را نبش قبر کردند. حجر یکی از یاران نزدیک پیامبر اسلام (ص) بود که لشکر مسلمانان را در چندین جنگ مهم فرماندهی کرد. حجر و پسرانش به دلیل وفاداریشان نسبت به امام علی (ع) به دستور امویانی که سلفی‌ها دوستدار آنها هستند و شیعیان از آنها نفرت دارند، به قتل رسیدند. در ماه مارس 2013، شبه‌نظامیان تحت حمایت خارجیان مقبره عمار بن یوسف، یکی دیگر از یاران پیامبر اسلام (ص) را منفجر کردند. شورشیان از زمان آغاز ناآرامی‌ها در سوریه به چندین مکان مقدس دیگر از جمله مساجد شیعیان حمله کرده و آنها را تخریب کرده‌اند. به احتمال زیاد، سلفی‌های تندرو جنگ قبور مقدس را توسعه داده و مکان‌های مقدس شیعیان در منطقه خصوصا در عراق و سوریه را تخریب خواهند کرد که همین مسئله جنگ طایفه‌ای و داخلی را به فراتر از مرزهای سوریه هدایت می‌کند. افکار عمومی مسلمانان که از جنگ قبور مقدس بیزار است، سیاست‌های اخیر آمریکا و اسرائیل را نمونه‌ای روشن از حمایت از جنگ طایفه‌ای و داخلی در سوریه می‌داند. حمله اسرائیل قطعا موضع ترکیه، عربستان سعودی و دیگر حاکمان مسلمانی که از شورشیان سوری حمایت می‌کنند را تضعیف می‌کند. علاوه بر این، این حمله، اسد، روسیه و ایران را قادر به درک بیشتر این مسئله می‌کند که اسرائیل، آمریکا و تروریست‌ها در این جنگ با یکدیگر همکاری نزدیکی دارند.

آمریکا با حمایت از حمله اسرائیل علیه سوریه نشان داد که سیاست‌های سنتیش را دنبال می‌کند

بحران سوریه می‌تواند از طریق دنبال کردن دیپلماسی که در آن همه گروهها با تقسیم قدرت از طریق برگزاری انتخابات آزاد تحت نظارت سازمان ملل موافق باشند، حل شود. ریشه احساسات ضدآمریکایی کنونی در جهان اسلام و خصوصا در خیابان‌های جهان عرب دهه‌ها حمایت آمریکا از دیکتاتورهای فاسد عرب در خاورمیانه مانند حسنی مبارک در مصر و زین‌العابدین بن علی در تونس است. آمریکا سابقه سیاست خارجی اشتباه درباره ایران را نیز دارد: کودتای تحت حمایت سازمان سیا در سال 1953 که نخست وزیر مصدق را برکنار کرده و شاهی ظالم را به مدت 25 سال بر قدرت نشاند، حمایت از حمله صدام حسین علیه ایران در سالهای 1980 تا 1988 و فراهم کردن تسلیحات و فناوری شیمیایی برای استفاده علیه ایرانیها و کردهای عراق برخی از نمونه‌های این سیاست اشتباه هستند.

تحولات اخیر در سوریه و منطقه نشان‌دهنده این مسئله است که آیا آمریکا سیاست‌های بی‌اثر خود در منطقه را تغییر داده است یا خیر. مایه تاسف است که آمریکا با حمایت از حمله اسرائیل علیه یک کشور اسلامی، سکوت در برابر استفاده تروریست‌های سوریه از تسلیحات شیمیایی و چشم‌پوشی از درخواست‌های مشروع اکثریت مردم بحرین که برای دموکراسی می‌جنگند، ثابت کرد که همان سیاست‌های سنتی خود را در خاورمیانه دنبال می‌کند. تریلیون‌ها دلاری که آمریکا برای جنگ‌هایش در عراق و افغانستان هزینه کرد، مرگ و تخریبی که به همراه داشت و بحران اقتصادی که آمریکا وارد آن شد، باید درس کافی به واشنگتن برای تغییر خط سیر سیاست‌هایش در خاورمیانه داده باشد. این درس این است که جنگ سوریه از طریق یک ماجراجویی نظامی دیگر آمریکا حل نمی‌شود خصوصا جنگی که بدترین دشمنان این کشور را تقویت می‌کند. در عوض پاسخ در راه حلی سیاسی است که در درجه اول منافع مشروع ایران و همه طرف‌های منطقه‌ای را به رسمیت بشناسد که آن هم آتش‌بس و قطع کشت و کشتار است.