راه‌اندازی بازار سوم بورس کالا در سال جاری

بولتن نیوز: حسین پناهیان در نخستین کنفرانس خبری خود با خبرنگاران در سال 92 ضمن تشریح محیط کسب و کار در سال گذشته به ارائه اهم اقدامات و عملکرد بورس کالا ایران در سال گذشته و راهبردها و برنامه های پیش روی آن در سال جاری پرداخت.

وی ابتدا به تشریح محیط کسب و کار در سال 91 پرداخت و گفت: مواجهه با ناملایمات اقتصادی متاثر از تشدید آثار محدودیت‌های بین‌المللی و به طور مشخص تحولات ناشی از نوسانات نرخ ارز و کندی رشد اقتصادی از جمله ویژگی های محیط کسب کار در سال گذشته بوده است.

وی در ادامه با بیان اینکه طی این سال، پایبندی به سازوکار عرضه و تقاضا به عنوان کارکرد ذاتی بورس کالا در کنار مدیریت نوسانات شدید قیمتی در کالاهای پایه ای در راستای اهداف کلان اقتصادی کشور صورت گرفته است، تاکید کرد: دشواری شرایط همکاری با نهادها و سازمان‌های ذیربط به دلیل انتظارات متفاوت از دیگر مقولات محیط کسب کار در سال 91 بوده است.

سهم 64 درصدی از کل معاملات بازار سرمایه

مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه صحبت‌هایش از نسبت سهم 64 درصدی بورس کالای ایران از آمار کل معاملات بازار سرمایه در سال 91 خبر داد و تصریح کرد : در این سال ارزش معاملات بورس کالا بیش از 677 هزار میلیارد ریال بوده است که نسبت به سال 90 که بیش از 302 هزار میلیارد ریال بوده است، رشد بیش از دو برابر را نشان می دهد. به این ترتیب بورس کالای ایران در سال گذشته 64 درصد ارزش کل معاملات بازار سرمایه کشور را به خود اختصاص داده است؛ البته ناگفته نماند که سهم بورس کالا از کل ارزش بازار سرمایه کشور در سال 90 نیز 50 درصد بوده است.

افزایش 17 درصدی ارزش معاملات صادراتی

پناهیان در بخش دیگری از صحبت‌هایش به تشریح عملیات توسعه بازار بورس کالای ایران در سال گذشته پرداخت و توضیح داد : تعداد کالای قابل معامله در سال مذکور به 185کالا افزایش یافت و تعداد کارگزاری های فعال به 77 شرکت کارگزاری در پایان سال1391 رسید.

وی افزود : کالای 28 شرکت داخلی و 6 شرکت خارجی در سال 91 پذیرش شد و در مجموع کالای 68 شرکت خارجی و 235 شرکت داخلی شامل 59 شرکت دولتی و 176 شرکت خصوصی تا پایان سال 1391 پذیرش شده است.

مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران همچنین از افزایش 17 درصدی ارزش معاملات صادراتی خبر داد و گفت: سال گذشته ارزش معاملات تالار صادراتی ما به مرز یک میلیارد و 907 میلیون دلار رسید.

رشد عرضه فولادی‌ها و مسی ها

پناهیان با اعلام اینکه حجم معاملات محصولات فولادی و مس در سال گذشته نسبت به سال 90، به ترتیب رشد 27 و 41 درصدی داشته است، توضیح داد : ارزش معاملات محصولات فولادی طی سال گذشته نسبت به سال 90 رشد 105 درصدی را نشان می دهد.همچنین، این عدد برای محصولات مس، عدد 60 درصد را نمایش می دهد.

رشد معاملات محصولات پتروشیمی

وی با اعلام این خبر که حجم و ارزش معاملات مواد پلیمری در سال گذشته به ترتیب رشد 35 و 146 درصدی داشته است، افزود : حجم و ارزش مواد شیمیایی نیز به ترتیب رشد 30 و 148 درصدی داشته است.

وی در خصوص آمار معاملات محصولات کشاورزی با بیان اینکه ذرت در سال گذشته در بورس کالا به لحاظ حجم و ارزش رشد 54 و 55 درصدی داشته است، توضیح داد : در مورد دیگر محصولات کشاورزی بورس کالا رشدی را تجربه نکرده است؛ از جمله مهمترین دلایل این موضوع می توان به اختصاص ارز مرجع به واردات برخی کالاهای کشاورزی اشاره کرد که باعث شد تا عرضه کنندگان این محصولات از آزادی عمل کمتری برخوردار شده و نتوانند کالاهای مزبور را در تالار بورس کالا عرضه کنند.

اهم اقدامات در سال 91

پناهیان در ادامه به اهم اقدامات در سال 91 پرداخت و گفت: تصویب ضوابط اجرایی و تدوین دستورالعمل های مورد نیاز در خصوص فراهم کردن زمینه های قانونی و مقرراتی بورس از جمله، دستورالعمل بازار فرعی ، دستورالعمل سلف موازی استاندارد، اصلاحیه دستورالعمل معاملات آتی، تصویب اقرار نامه و بیانیه ریسک معاملات آتی از اهم اقدامات بورس کالای ایران در سال گذشته است.

وی اظهار کرد: تدوین استاندارد برخی از کالاهای مهم از جمله سنگ آهن، کنسانتره مولیبدن، میلگردهای ساختمانی و تدوین امیدنامه‌ی قرارداد آتی برای دارایی‌هایی همچون میلگرد، ذرت، کنجاله سویا و زیره‌ی سبز در تعامل با تولیدکنندگان، معامله گران و ذی‌نفعان، از دیگر اقدامات مهم این بورس در سال 91 بوده است.

توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

مدیرعامل بورس کالای ایران همچنین در خصوص اقدامات انجام شده در حوزه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات گفت: استقرار سامانه‌ی تسویه‌ی الکترونیکی چندبانکی (ستاب) و ایجاد بسترهای لازم برای اتصال بانک های متقاضی ارائه‌ی خدمات الکترونیکی تسویه و پایاپای، جهت تسهیل فرآیند معاملات از جمله اقدامات حائز اهمیت در این حوزه بوده است.

وی افزود : الکترونیکی کردن بخش اعظمی از فرآیندهای معاملاتی از جمله کنترل تضامین و واریز جرایم، ثبت مجوز مشتریان از طریق تبادل اطلاعات سامانه‌ی ثبت سفارش بورس با سایت بهین‌یاب و نظارت بر معاملات قراردادهای آتی از دیگر اقدامات صورت گرفته در سال گذشته است.

علاوه بر این، وی از بسترسازی برای توسعه فعالیت کارگزاران در یک چارچوب نظام مند از طریق الکترونیکی نمودن ارتباطات و تبادل اطلاعات بورس با کارگزاران ( ایجاد بستر WAN در بیش از 60 نقطه شهر تهران از طریق خطوط MPLS و بیش از 20 نقطه در بستر رادیویی) خبر داد.

پناهیان با اعلام اینکه موتور معاملاتی قرارداد‌های آتی با قابلیت انجام 200،000 معامله در ساعت، ارتقا و تغییریافت، گفت : از دیگر اقدامات انجام شده در این حوزه، ایجاد زیرساخت های الکترونیکی و فرآیندی برای معاملات برخط است.

وی در ادامه به دیگر اقدامات صورت گرفته در سال گذشته اشاره کرد و گفت: استقرار نظام پذیرش مشتری بر اساس ساز و کار جدید، ایجاد واحد نظارت بر بازار و استقرار نظام مبارزه با پولشویی در راستای قوانین و مقررات قانون مبارزه با پولشویی از موارد و اهم اقدامات سال 91 بوده است.

مدیرعامل بورس کالای ایران با اعلام این خبر که در سال گذشته تامین مالی سریع و کم هزینه تولید کنندگان به ارزش180 هزار میلیارد ریال رسید، خاطر نشان کرد: از تعداد 3 میلیون و 448 هزار قرارداد معاملاتی منعقده شده در سال 1391 تنها چهار قرارداد به نکول منجر شده است.

توسعه مناسبات بین المللی

وی همچنین با اشاره به توسعه‌ مناسبات بین‌المللی از جمله انعقاد تفاهم‌نامه با بورس‌های مختلف، افزود : دریافت و بومی سازی تجربیات نهادهای بین المللی در راستای ارتقاء عملکرد شرکت بورس کالا نیز صورت گرفته است.

پناهیان همچنین به تعاملات داخلی بورس کالای ایران در سال گذشته اشاره و تشریح کرد: توسعه و تعامل با نهادهای موثر داخلی از جمله اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌های تخصصی و دستگاه‌های اجرایی مرتبط با فعالیت بورس کالای ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه برقراری تعامل با نهادهای آموزشی، پژوهشی و دانشگاهی، در جهت بهره‌گیری از پتانسیل علمی موجود در راستای توسعه‌ی بازار نیز صورت گرفته است، گفت: تقویت بنیان‌های دانش محوری در شرکت با نهادینه کردن فرآیندهای علمی و ایجاد زیرساخت های جذب و حفظ نیروی انسانی کارآمد از دیگر اقدامات مهم در سال 91 بوده است؛ لازم به ذکر است که 11،372نفرساعت آموزش برای ذینفعان بازار نیز برگزار شده است.

اجرای سند استراتژیک بورس کالا در سال 92

پناهیان در بخش بعدی از صحبت هایش با بیان اینکه شرکت بورس کالای ایران در سال 1392 راهبردهای بلندمدت خود را در چارچوب سند استراتژیک که در سال گذشته طراحی و تدوین شده است، پی گیری خواهد کرد، به رویکردهای بورس کالای ایران در سال 92 پرداخت و گفت : در سال جاری در جهت تعمیق کارکردهای اصلی بورس کالا در اقتصاد ملی همانند مقابله با نوسانات شدید قیمتی، مرجع کشف قیمت های پایه، توسعه بازارهای صادراتی ، زمینه ساز پیوستن به سازمان تجارت جهانی، ارتقای سیاست های ملی اقتصاد و کشف راه‌حل‌های جدید برای رفع چالش‌های نوظهور گام بر خواهیم داشت.

نقطه عطف؛ راه اندازی بازار سوم بورس کالا

مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به راه‌اندازی بازار سوم بورس کالا در سال 92 گفت: راه اندازی بازار سوم بورس کالا یا همان بازار فرعی در حقیقت نقطه عطفی برای توسعه بازار سرمایه کشور به شمار می‌رود و فرصتی جدید برای افزایش نقش بازار سرمایه در اقتصاد ملی است.

وی گفت : در این بازار بستر لازم برای معاملات گروه‌های جدیدی از کالاها در بورس فراهم خواهد شد که براساس دستورالعمل مربوطه در مرحله نخست معاملات اموال غیرمنقول شامل املاک و مستغلات با کاربردهای گوناگون اعم از اداری، تجاری، مسکونی و اراضی زراعی و کالاهای تعلیق شده در بازار اول معامله خواهند شد.

پناهیان اظهار کرد: در مرحله بعدی، امکان معامله دامنه وسیعی از کالاها در این بازار فراهم خواهد شد تا بتواند جانشین مناسبی برای فروش کالا از طریق مزایده باشد. به عبارت ساده تر کالاهایی که در حال حاضر به روش مزایده توسط شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی به فروش می رسند، امکان فروش در این بازار را خواهند داشت. در واقع در بازار سوم برخلاف بازار معاملات کالای فیزیکی که تداوم عرضه در آن جزو شرایط اصلی پذیرش کالاها است، این امکان را فراهم خواهد کرد تا کالاهایی که تداوم عرضه ندارد در بورس قابل معامله باشند.

وی راهبردهای 8 گانه شرکت در قالب سند استراتژیک را اعلام و بیان کرد : اولین راهبرد شرکت، تکمیل و استانداردسازی چرخه فعالیت بورس کالا در زنجیره ارزش است.

مدیر عامل بورس کالای ایران با بیان اینکه توسعه کیفی و کمی پذیرش و عرضه‌ی کالاها و دارایی های پایه جدید از دیگر راهبردهای سند استراتژیک شرکت است، توضیح داد : اهداف این راهبرد شامل، گسترش فعالیت های رینگ صادراتی و افزایش انگیزه حضور شرکت‌ها و افزایش عرضه و پذیرش کالاها با عملیاتی کردن الزامات ماده 33 قانون بهره وری افزایش بخش کشاورزی در راستای عرضه‌ی محصولات کشاورزی برای قیمت تضمینی در تعامل با وزارت جهاد کشاورزی، اتحادیه تعاونی های روستایی است.

وی سومین راهبرد را ارتقاء شفافیت و امنیت فعالیت های معاملاتی، و پشتیبانی از ارائه کیفی خدمات به مشتریان معرفی کرد .

راه اندازی ابزارهای مالی جدید

پناهیان در ادامه توسعه ابزارهای مالی جدید را از دیگر راهبردهای سند استراتژیک بورس کالای ایران معرفی و اعلام کرد: راه‌اندازی و توسعه قراردادهای آتی بر روی دارائی‌های پایه جدید، راه اندازی و توسعه معاملات سلف موازی استاندارد برای کالاهای واجد شرایط از جمله میلگرد و افزایش سهم ابزارهای مالی جدید از معاملات بورس، از جمله اهداف در جهت توسعه ابزارهای مالی جدید است.

وی در ادامه با تشریح راهبرد استراتژیک ترویج کارکردها و نقش بورس کالا در توسعه‌ی بازارهای مدرن گفت: شناسایی و آموزش گروه‌های مختلف ذینفعان در مورد کارکردهای بورس کالا در بخش های مختلف صنعتی و کشاورزی ، راه‌اندازی و توسعه پورتال جدید بورس کالای ایران و برگزاری همایش‌ها و سمینارهای تخصصی در خصوص ابزارها و کالاهای پذیرش شده از اهداف این راهبرد به شمار می رود.

ارتقای سطح تعامل با نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر

پناهیان ششمین راهبرد سند استراتژیک بورس کالای ایران را ارتقاء سطح تعامل با نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر معرفی کرد و با اشاره به اینکه راهبری، توسعه و ارتقاء بهره وری دارایی های فکری از دیگر راهبردهای سند استراتژیک بورس کالای ایران در سال 92 است، گفت : افزایش بهره مندی از فرصت ها در جذب و نگهداشت نیروهای متخصص، توسعه و بهبود توانمندی های منابع انسانی، ایجاد چرخه مدیریت دانش و بهبود مستمر شایستگی ها، ارزش های اخلاقی و شاخص های اجتماعی منابع انسانی از اهم اهدف راهبرد مذکور است.

مدیرعامل بورس کالای ایران آخرین راهبرد سند استراتژیک بورس کالای ایران را بازمهندسی فرآیندهای شرکت بورس کالای ایران معرفی کرد و توضیح داد : آسیب شناسی، بازنگری و بروزرسانی فرآیندهای شرکت بورس کالا، شناسایی نظامهای فرآیندی بورس های کالایی مشابه، طراحی الگوی سنجش ارزش افزوده هر یک از فرآیندهای شرکت و استقرار سیستم الکترونیکی ارزیابی عملکرد از اهداف این راهبرد است.

پس از صحبتهای مدیرعامل بورس کالای ایران ، خبرنگاران حاضر در این کنفرانس، سوالات خود را مطرح کردند که دکتر پناهیان به آنان پاسخ داد.

مدیرعامل بورس کالا در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر این‌که بسیاری از کارخانجات تولید ظروف یکبار مصرف و پلاستیکی عنوان می‌کردند علت اصلی گران‌شدن این کالا وجود واسطه‌هایی است که مواد اولیه پتروشیمی را از بورس کالا خریداری کرده و گران‌تر از آنها می‌فروشند، راهکار شما برای جلوگیری از این گرانی چیست؟ گفت: براساس ساختاری که بورس کالا دارد هیچ شخص حقیقی امکان خرید از بورس کالا را ندارد و شرکت‌هایی که در بورس حضور دارند باید حتما در سایت وزارت صنعت، معدن و تجارت (بهین‌یاب) ثبت‌نام کرده و مورد تایید شده باشند.

پناهیان افزود: براساس مستنداتی که شرکت‌های طرف قرار‌داد با بورس کالا ارائه کرده‌اند همه آنها تولید‌کننده هستند و یا شرکت‌هایی هستند که محصولات پتروشیمی را می‌فروشند.

وی خاطر نشان کرد که سال گذشته براساس نظارتی که شرکت بورس کالای ایران داشته از 1500 شرکتی که از طریق سایت بهین‌یاب فعالیت داشتند کد 580 شرکت به دلیل آنکه تولید‌کننده نبودند غیرفعال شده است.

مدیرعامل بورس کالا اظهار کرد: ما مدعی هستیم که نظارت بر روی شرکت‌ها به صورت کامل انجام می‌شود و حساسیت‌های لازم صورت می‌گیرد و دلالان و شرکت‌های واسطه‌ در این عرصه حضور ندارند.

پناهیان در پاسخ به سوال دیگری از ایسنا مبنی بر این‌که چرا رینگ کشاورزی به اندازه کافی فعال نیست و هم‌چنان سخت‌گیری‌های موجود باعث شده تا این رینگ فعال نباشد، گفت: کشاورزان ما هم‌چنان براساس ساختار سنتی فعالیت می‌کنند، ضمن آنکه هنوز آیین‌نامه ماده 33 قانون بهره‌وری از محصولات کشاورزی که به تصویب رسیده اجرایی نشده است.

وی خاطر نشان کرد که جهاد کشاورزی موظف است آیین‌نامه اجرایی ماده 33 را ابلاغ کند البته ما نیز در بورس کالا اعلام کردیم که با توجه به این‌که عرضه‌کننده‌ی عمده‌ای در محصولات کشاورزی وجود ندارد، تعاونی‌ها به نمایندگی از چندین کشاورز در بورس کالا عرضه داشته باشند.

پناهیان در مورد برنامه‌های شرکت متبوعش برای قرار‌داد‌های آتی نیز گفت: ما امسال تلاش می‌کنیم در شش ماهه‌ی اول قرار‌داد‌های آتی محصولات دیگری هم‌چون ذرت و میلگرد ساختمانی و زیره سبز را نیز که مراحل اولیه آن در حال انجام است اجرایی کنیم.

مدیرعامل بورس کالا در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که آیا راه‌اندازی بورس انرژی مشکلاتی را برای بورس کالا به همراه داشته است یا خیر، زیرا برخی از کالاهای نفتی از بورس کالا به بورس انرژی انتقال یافته است، گفت: ما همه عضو خانواده بازار سرمایه هستیم و در این فضا به یکدیگر کمک می‌کنیم و در عین حال حامی منافع سهامداران خود نیز هستیم بنابراین در جلسات کارشناسی که داشته‌ایم جوانب کار سنجیده شده است تا حقوق سهامداران ما از بین نرود.

پناهیان در مورد انتقال معاملاتی هم‌چون نفت خام به بورس انرژی نیز گفت: ما در بورس کالا سال گذشته معامله نفت خام نداشتیم ضمن آنکه این‌گونه تغییرات را از لحاظ علمی مورد بررسی قرار می‌دهیم بنابراین هیچ اختلافی بین بورس کالا و بورس انرژی وجود ندارد ضمن آنکه امکان این‌که یک محصول بر روی دو تابلو عرضه شده و کشف قیمت شود نیز وجود ندارد.

وی در مورد تفاهم‌نامه‌هایی که با بورس کشور‌های دیگر انجام شده است گفت: ما در حال حاضر تفاهم‌نامه‌هایی با بورس برزیل و شانگهای و هم‌چنین بلاروس و قرقیزستان در دست انجام داریم و در نظر داریم تا بخش‌های بین‌المللی خود را ارتقاء دهیم تا در کنار این ارتباط از تجربیات آنها نیز استفاده کنیم.

مدیرعامل بورس کالا هم‌چنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر عرضه‌ نقدی سکه از طریق بورس کالا نیز گفت: ما با بانک مرکزی در این زمینه رایزنی‌های لازم را انجام داده‌ایم و زیرساخت‌های لازم را برای عرضه‌ی این کالا داریم اما مهم‌ترین بحث آن است که عرضه‌کننده باید از این بورس استقبال کند.

پناهیان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که هدفمندی یارانه‌ها چه میزان در بورس تاثیر داشته و اگر مرحله‌ی دوم اجرایی شود چه خواهد شد؟ گفت: در مرحله‌ی اول هدفمندی یارانه‌ها تاثیراتی در نقش و کارکرد بورس به وجود آمد و یکسری محصولات قیمت‌هایشان افزایش یافت اما هیچ نگرانی در این زمینه وجود نداشت، بنابراین برای مرحله‌ دوم نیز زیرساخت‌های ما آماده است و مشکلی نداریم.