گفت‌وگو با مشهورترین بازیگر سینمای هند

عاشق بازیگری بود و با وجود آن‌كه چهره‌اش اصلا امكانات یك ستاره را در خود نداشت، با اصرار وارد دنیای بازیگری شد. از سال 1969 كار بازیگری را شروع كرد و پس از چند فیلم ناموفق، بالاخره در سال 1973 با «زنجیر» تبدیل به یك چهره مطرح شد.

باچان هم‌اكنون درام «گتسبی بزرگ» به كارگردانی باز لورمن را آماده نمایش عمومی دارد كه یك فیلم هالیوودی است و در آن با لئوناردو دی‌كاپریو و بن كینگز‌لی همبازی است. این فیلم، اولین كار بزرگ انگلیسی‌زبان و غیربالیوودی این بازیگر كلاسیك هندی به حساب می‌آید.

بعد از راجش كانا، شما دومین بازیگر سینمای هند هستید كه لقب ستاره را گرفتید. با گرفتن این لقب چه احساسی به شما دست داد؟

آدم تا زمانی كه اینجور القاب را نگرفته و به چنین موقعیت‌هایی نرسیده، حس می‌كند اینها چیزهای بزرگ و عجیب و غریبی هستند، اما وقتی آنها را كسب می‌كند تازه متوجه می‌شود هیچ اتفاق خاصی نیفتاده و چیز زیادی عوض نشده است. اینجور لقب‌ها فقط برای كسانی می‌تواند جالب باشد كه از آن دور باشند. برای من، یك زندگی آرام و بی‌دردسر بسیار مهم‌تر از دریافت عناوینی مثل ستاره و امثال آن است.

شركت فیلمسازی شما «آبی‌سی‌ال» با موفقیت زیادی همراه نشد. دیگر كار تهیه‌كنندگی نمی‌كنید؟

حتی ستاره‌ شدن هم كمك نكرد تا شركت فیلمسازی‌ام سر پا بماند و موفق شود! زمانی كه به عنوان بازیگر جلوی دروبین می‌رفتم، احساس می‌كردم كار تهیه‌كنندگی نباید چندان سخت باشد. از خودم می‌پرسیدم چرا بازیگران سرشناس سراغ كار تهیه‌كنندگی نمی‌روند. وقتی خودم این حرفه را از نزدیك تجربه كردم، علتش را فهمیدم! دنیای تهیه‌كنندگی،‌ دنیای خاصی دارد كه هر كسی از رمز و راز آن خبر ندارد و با پیچیدگی‌هایش آشنا نیست. یك بازیگر خوب بودن الزاما به معنی آن نیست كه تو می‌توانی تهیه‌كننده خوبی هم باشی.

كارنامه سینمایی‌تان را چگونه ارزیابی می‌كنید؟

هیچ‌وقت در تمام این سال‌هایی كه فیلم‌ بازی كرده‌ام، اعتماد به نفس نداشته‌ام. آن اطمینانی را كه به‌عنوان یك بازیگر باید داشته باشم، ندارم. خیلی تلاش كردم این اطمینان را به دست بیاورم، ولی هیچ‌وقت این محقق نشد. نمی‌دانم، شاید این نداشتن اعتماد به نفس را باید داشته باشم تا بتوانم جلوی دوربین بهتر بازی كنم.

از معدود بازیگرانی هستید كه برای چند دهه پركار بوده‌اید. گذر زمان و بالا رفتن سن برایتان اهمیتی ندارد؟

همه ما باید قبول كنیم با گذشت زمان، پیرتر می‌شویم. این واقعیتی است كه نمی‌توان از آن فرار كرد و هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد. جوانی می‌آید و می‌رود و ناگهان می‌بینیم موهایمان سفید شده و صورتمان چروك برداشته است، اما باید این نكته مهم را هم در نظر داشته باشیم كه بالا‌رفتن سن و پیر‌شدن چیز بدی نیست و مزایای خاص خودش را دارد.

با وجود تمام چیزهایی كه دارید، آرزویتان چیست؟

زندگی سرشار از آرزوهایی است كه شاید نتوانیم به آنها دست پیدا كنیم. همیشه با خودم می‌گفتم ای كاش بتوانم تمام زبان‌های موجود در كشورم را یاد بگیرم. ای كاش می‌توانستم سازی را بنوازم، ای كاش... چیزهای زیادی وجود دارد كه امكان دستیابی به آنها را پیدا نكردم و فكر هم نمی‌كنم بتوانم آنها را عملی و برآورده كنم. بگذارید این آرزوها همچنان به‌عنوان آرزو باقی بماند.

پسرتان آبیشك باچان نتوانست به موفقیتی همپای شما دست پیدا كند.

هر كس مسئول كار خودش است. برای موفق‌شدن باید سخت تلاش كرد، بویژه در جایی مثل بالیوود كه رقابت‌ها بسیار سخت و فشرده است. وابستگی خانوادگی در حرفه‌ ما، كمك خیلی زیادی به بچه‌های ما نمی‌كند. شهرت والدین می‌تواند راه ورود به دنیای سینما را راحت‌تر و هموارتر كند، اما پس از ورود، دیگر همه چیز بستگی به خود او و تلاش‌هایش دارد و والدین هنرمند نمی‌توانند تماشاچی و طرفدار برای فرزندان‌شان خلق و فراهم كنند، اما من هم مثل هر پدر هنرمند دیگری، وقتی پسرم را روی پرده نقره‌ای می‌بینم خوشحال شده و احساس افتخار می‌كنم.

آیا هیچ‌وقت به ستاره بودن تان افتخار كرده‌اید؟

هیچ‌وقت خودم را یك ستاره ندیده‌ام و اعتقادی هم به آن ندارم. سینمای هند اگر ستاره‌ای داشته باشد، او بدون هیچ شك و تردیدی راجش كاناست. نوع بازی‌اش، حركاتی كه با صورت و بدنش ارائه می‌دهد، ملودی خاصی كه هنگام بازی در نقش‌های مختلف رعایت می‌كند، همه و همه از او یك موجود منحصربه‌فرد و متفاوت خلق كرد. اصلا او را باید یك چیز متفاوت و خاص ارزیابی كرد. فكر نمی‌كنم من چنین حالاتی را داشته باشم. اگر یادتان باشد، واژه ستاره در سینمای هند برای اولین بار درباره او مورد استفاده قرار گرفت.

در چند مصاحبه‌تان گفته‌اید آدمی مذهبی و معتقد هستید.

شما نمی‌دانید چرا حوادث مختلف اتفاق می‌افتند و نمی‌دانید چگونه باید با آنها برخورد كنید. اعتقادات مذهبی كمك می‌كند این مسائل را بهتر درك كرده و راه كنار آمدن با آنها را پیدا كنید.

سینمای هند به سینمای فیلم‌های پرهنرپیشه معروف است. شما هم تعداد زیادی فیلم دارید كه در آنها بین چهار یا شش چهره مطرح روز ایفای نقش كرده‌اند. حضور این تعداد زیاد بازیگر در یك فیلم، كار شما را در مقام بازیگر سخت نمی‌كند؟

خیر، ما بازیگران هندی یاد گرفته‌ایم در كنار هم سر صحنه فیلمبرداری كار كنیم و با هم كنار بیاییم. معمولا بحث و جدلی سر صحنه این فیلم‌ها وجود ندارد. علتش این است كه هر یك از ما جایگاه خودمان را می‌دانیم و از میزان نقش و حضورمان در قصه فیلم اطلاع داریم. چه «عامر، اكبر، آنتونی» باشد و چه «شعله»، هر كسی در جایگاه خودش قرار دارد و سعی می‌كند كارش را درست انجام دهد.

بعد از این همه سال فعالیت بازیگری و حضور در بیش از 170 فیلم، از كار بازیگری خسته نشده‌اید؟

مگر می‌شود آدم از كاری كه دوستش دارد خسته شود؟ بازیگری تمام چیزی است كه عاشقانه دوستش دارم و فكر نمی‌كنم بدون آن بتوانم زندگی كنم. یك بار در اوایل دهه 90 كه احساس كردم سنم دارد بالا می‌رود، تصمیم به بازنشستگی گرفتم. دو سه سال هم مقاومت كردم كه به دنیای سینما برنگردم، ولی نتوانستم و دوباره این حرفه را شروع كردم. بازنشستگی خودخواسته تبدیل به یك كابوس شد. ما بازیگران نمی‌توانیم دست از كارمان برداریم. صحنه فیلمبرداری مثل خانه‌مان است. نمی‌توانیم مدت زمان زیادی از خانه خود دور باشیم.

برای بازیگران سن و سال‌دار معمولا نقش‌های خوب كم پیدا می‌شود، ولی همچنان پركار هستید و نقش‌های زیادی به شما پیشنهاد می‌شود.

این طور هم كه فكر می‌كنید نیست. من هم در حال حاضر نقش‌هایم را با چنگ و دندان به دست می‌آورم. تازه این در حالی است كه گفته می‌شود من از موقعیت ممتازی برخوردارم. نقش‌های خوب برای بازیگران بالای 50 سال خیلی كم است و باید جستجوی زیادی كرد تا یك نقش خوب و ویژه پیدا كرد. فیلمنامه‌ها معمولا برای كاراكترهای جوانی نوشته می‌شود كه نقش آنان را بازیگران جوان بازی می‌كنند. این تنها مشكل سینمای هند نیست. شما در هالیوود یا حتی سینمای اروپا هم بندرت نقش‌های خوب برای بازیگران سن و سال‌دار پیدا می‌كنید.

در مورد كار در هالیوود چه فكر می‌كنید؟

در فیلم‌های هالیوودی كمتر با كاری برخورد می‌كنید كه هندی‌ها در آنها حضور چشمگیری داشته باشند. اگر فیلمنامه‌های خوب نوشته شود، مطمئن باشید بازیگران هندی زیادی هستند كه می‌توانند نقش‌های خوبی در فیلم‌های هالیوودی بگیرند. همیشه تحسین‌كننده بازیگرانی مثل مارلون براندو، آل پاچینو و رابرت دنیرو بوده‌ام. همیشه دوست داشتم در یك محصول خوب آمریكایی بازی كنم، اما مهم‌ترین نكته این است كه باید فیلمنامه جذابی داشته باشد و نقش خوبی هم برای من در آن باشد.

از كار در گتسبی بزرگ‌ راضی هستید؟

بله، تجربه خیلی خوبی بود. ما بازیگران هندی در كشور خودمان با یك نوع خاص فیلمسازی روبه‌رو هستیم كه متفاوت از كشورهای دیگر است. نوع كار بازیگران انگلیسی‌زبان و سبك كارگردانی باز لورمن، یك كلاس درس خوب برای من بود و چیزها و نكات زیادی را یاد گرفتم.

راه طولانی تا خانه

آمیتاب باچان دوران پرفراز و نشیبی را در سینمای كشور هند طی كرده است. او پس از بازی در بیش از 50 فیلم سینمایی در دو دهه 70 و 80 میلادی ـ كه همگی جزو پرفروش‌ترین محصولات صنعت سینمای هند هستند ـ در سال 1994 فعالیت بازیگری را رها كرد، اما نتوانست به قول خود عمل كند و در سال 1997 دوباره به حرفه سابق خود بازگشت.

در بازگشت دوباره، باچان كه متوجه تغییر زمانه و بالا‌رفتن سن خود شده بود، بازی در نقش قهرمانان جوان بزن‌بهادر و رمانتیك را رها كرده و در نقش پدر خانواده ظاهر شد.

در بیشتر فیلم‌هایی كه باچان در دوره جدید كاری خود بازی كرد (محبت‌ها، گاهی خوشی گاهی غم، وقت، خاكی و باغبان) یك بازیگر جوان مطرح سینمای بالیوود هم در كنار او حضور داشت. از قرار معلوم، هم خود او و هم تهیه‌كنندگان فیلم‌هایش متوجه شده بودند كه باچان دیگر نمی‌تواند تنها قهرمان و بازیگر اصلی این فیلم‌ها باشد.

با وجود بالارفتن سن، هنوز هم فیلم‌های باچان معمولا در جدول گیشه نمایش سینماها، با استقبال خوب تماشاگران روبه‌رو می‌شود.

«گتسبی بزرگ» فیلم جدید این بازیگر هندی، برای او از اهمیت زیادی برخوردار است. این درام اجتماعی یك كار غیربالیوودی است كه باچان را در حال و هوایی تازه و كاملا دور از نقش‌های بالیوودی‌اش به نمایش می‌گذارد.

در عین حال، حضور او در یك نقش مكمل نكته‌ای است كه می‌تواند در هند سروصدای زیادی به پا كند. از همین حالا، برخی از منتقدان سینمایی و رسانه‌های گروهی لب به اعتراض گشوده و نسبت به حضور غول بزرگ بازیگری سینمای هند در یك نقش مكمل، موضعگیری منفی كرده‌اند. آنها می‌گویند حتی تصویری هم از باچان در پوستر اصلی گتسبی بزرگ دیده نمی‌شود.