10 بازی محبوب و رایج روی تخته در تاریخ

10. تَفل (Tafl )

تفل در میان وایکینگ ها بازی بسیار محبوبی بود. یک بازیکن باید شاه خود را از مرکز تخته به لبه های تخته برساند و بازیکن دیگر باید همه کار بکند تا شاه را دستگیر کند. تفل (درست مثل ژن وایکینگی) در اروپا پخش شد و در واقع شطرنج آن زمان بود. اشراف زادگان مهارت خود را روی تخته نشان می دادند.

بر اساس سری کتاب های Discworld  اثر پراچت، تفل الهامبخش بازی Thud  بود. هنوز هم گاهی بازی های قهرمانی جهانی برگزار می شود – ولی وقتی این بازی در جزیره ای با جمعیت 86 نفر انجام می شود، دیگر نمی دانیم چطور می تواند جهانی باشد!

9. بازی زمین دار

این بازی در سال 1903 توسط هنرپیشه مریلند، لیزی مگی، اختراع شد. این بازی روی تخته شامل یک مسیر مربعی می شود که ردیفی از ملک دور آن وجود دارد که بازیکنان می توانند آنها را بخرند. این بازی چهار راه آهن، دو خدمات رفاهی، یک زندان و گوشه ای به نام "کار بر روی مام زمین درآمدزاست" داشت که به هر بازیکنی که به آن می رسید 100 دلار می داد.

همه اینها برایتان آشنا به نظر می رسد؟ بازی زمین دار سی سال قبل از اختراع بازی مونوپولی توسط چارلز دارو پروانه گرفت و به برادران پارکر فروخته شد.

هدف از بازی زمین دار – که بعدها به نام  "Prosperity”  شناخته شد – این بود که بی عدالتی اجتماعی بین مالکیت زمین و "فقر اجاره نشینی" را نشان دهد. این بازی برای این بی عدالتی راه حلی ارائه می داد: بازیکنان می توانستند کاری کنند که اجاره املاک آنها در صندوق اجتماعی ذخیره شود و سپس بین همه تقسیم شود.

طنز قضیه اینجاست که وقتی این ایده از دارو دزدیده شد، ایده آل رونق و شکوفایی برای همه کاملاً حذف شد و این بازی که توسط یک میلیارد نفر بازی می شد، به تشویق آنها برای ورشکست کردن طرف مقابل ختم شد.

8. وای کونتا پالی (Vaikuntapaali )

این بازی هندی قرن شانزدهمی – که با نام لیلا هم شناخته می شود – ابزاری برای آموزش اخلاق و معنویت بود. این بازی در آمریکا با عنوان "سقوط و نردبان" و در جاهای دیگر با عنوان "مار و پله" شناخته می شود. نسخه اصلی آن که بالا رفتن از نردبان بود، به بازیکنان ارزش کارهای خوب در جستجوی وارستگی را نشان می داد و سقوط ها – یا مارها – نشان دهنده گناهانی همچون دزدی و قتل بودند که به روح گناهکار آسیب می رساندند.

وقتی این بازی در اواخر قرن نوزدهم به انگلستان آورده شد، آموزه های اخلاقی آن تغییر کرد. در نسخه اصلی فرد می توانست به حالت "نیروانای ابدی" دست یابد، ولی در نسخه انگلیسی، فرد فقط به "موفقیت" دست می یافت. وقتی میلتون بردلی در سال 1943 این بازی را به آمریکا آورد، مردم فقط می خواستند حواسشان پرت شود (گویی آن زمان یعنی در دهه چهل چیزی ذهن مردم را درگیر کرده بود)، بنابراین این بازی تبدیل شد به چیزی که حالا هست، یعنی مسابقه برای رسیدن به خط پایان!

7. موریس نه مرد (Nine Men’s Morris )

این بازی که پیشگام بازی "ایکس او" است، بازی ای است که در آن بازیکنان باید در نمودار سه مهره را در یک راستا قرار دهند (دوز). وقتی همه مهره ها تمام می شود، می توانند در هر حرکت یک مهره را جابجا کنند. وقتی بازیکنی دوز دیگری انجام می دهد، می تواند یکی از مهره های رقیبش را حذف کند. اولین کسی که مهره هایش به دو عدد برسد می بازد.

سادگی این بازی بدان معناست که مردم دنیا بدون تلاش زیادی می توانند این بازی را برای خودشان درست کنند. در سریلانکا، ایرلند، تروای باستان و جنوب غربی ایالات متحده، کنده کاری هایی در صخره های و پله های سنگی پیدا شده است که به 1440 سال پیش از میلاد برمی گردد.

 6. قصر شادی (Mansion of Happiness )

وقتی برادران پارکر در سال 1843 بازی "قصر شادی: سرگرمی آموزنده و اخلاقی" را دوباره منتشر کردند، ادعا نمودند که این بازی در آن زمان – سال 1843 – اولین بازی روی تخته بوده که در ایالات متحده منتشر شده است. این بازی در واقع دومین بازی در ایالات متحده بود. ولی موضوع آن بسیار شبیه به "مسابقه تا جهان باقی" در بازی های مذهبی بود.

طراحان بازی باید از تکنیک هایی برای رد شدن از معناهای شوم قماربازی آن زمان استفاده می کردند، مثلاً آن زمان تاس 6 وجهی شیطانی محسوب می شد، ولی اسپینر 6 مجهی اینطور نبود. تخته بازی شامل یک مسیر حرکت می شد. و قوانین آن دشوار بود.

5. سنت (Senet )

سنت قدیمی ترین بازی شناخته شده است. از 3500 سال قبل از میلاد این بازی در اتاق های مقبره ها یافت شده است، حتی 4 بازی در مقبره توتن خامن یافت شده است. تخته های بازی 3 مربع عرض و 10 مربع طول داشتند و هر بازیکن 5 تا 7 مهره داشت. قوانین اصلی این بازی از بین رفته اند و اجماع کلی بر این است که هدف از این بازی مسابقه با مهره ها بر روی تخته بوده است.

این بازی خیلی زود برای مصری ها جنبه مذهبی یافت. مربع ها با نمادهای مختلفی تزئین شدند که نماینده خدایان و جنبه های دیگر جهان باقی بودند.

4. مانکالا (Mancala )

مانکالا به خانواده ای از بازی ها با روش ابتدائی یکسان گفته می شود. شواهدی وجود دارد که این بازی ها اولین بازی ها بوده اند. برای این بازی شما به یک قطعه زمین نرم و چند دانه یا سنگریزه نیاز دارید. یک سری سوراخ هم در راستای یکدیگر حفر شده اند و بازیکنان در مسیری به دور تخته، مهره ها را توزیع می کنند. چند هدف در این بازی وجود دارد، ولی کلید پیروزی در هر نسخه این است که خیلی سریع بشمارید.

مانکالا در اروپا و آمریکا تا همین اواخر زیاد شناخته شده نبود. مؤسسه اسمیت سونیان گزارش کرده است که این بازی "بازی ملی آفریقا" است.

3. چوپات (Chaupat )

بازی هندی چوپات که به بازی پاچیسی خیلی نزدیک است، منشأ بازی های مربع و دایره است که ساده ترین نمونه آن در غرب بازی "منچ" (Ludo) است. بازیکنان باید مهره های خود را یکبار دور تخته بگردانند و در یک ردیف جمع کنند. بازیکن رقیب با قرار گرفتن در خانه شما می تواند مهره شما را از تخته خارج کند و اگر دو مهره شما در یک خانه قرار بگیرند، یک "ابر-مهره" تشکیل می دهند.

امپراتور مغول اکبر اول این بازی را در تخته ای غول آسا انجام می داد و بجای مهره ها از دختران برده استفاده می کرد.

2. چاتورانگا (Chaturanga )

چاتورانگا را باید بخاطر میراث عظیمش، شطرنج، شناخت.

بازی های معدودی هستند که به اندازه شطرنج شناخته شده باشند. شطرنج در سال 1972 بسطی بر جنگ سرد شد و در کل اروپا به نام "بازی پادشاهان" شناخته شد. در چین، ژاپن، کره، تایلند و هندوستان هم معادل هایی بر این بازی وجود دارند. گاهی شطرنج به زندگی شباهت می یابد و در اذهان عمومی نماد نبوغ است.

چاتورانگا که به قرن هفتم بعد از میلاد باز می گردد، پیش کسوت همه بازی های مدرن شطرنج است. تخته و اکثر مهره های آن به همان شکل باقیمانده اند، ولی قوانین اولیه متأسفانه فراموش شده اند. ولی به نظر می رسد که خالقین چاتورانگا فرمولی برای این بازی یافتند که در کل دنیا مشهور شد یعنی جنگ محض بین مهارت ها، پیچیدگی بی نهایت، هدف زیبایی و شباهت به زندگی واقعی.

1. بازی سلطنتی اور (The Royal Game of Ur )

بازی سلطنتی اور قدیمی ترین بازی روی تخته است که بخاطر قوانین عجیبش باقیمانده است. قدیمی ترین تخته ها که در دهه 20 قرن بیستم در عراق کشف شدند به حدود 2600 سال قبل از میلاد برمی گردند. این بازی یک بازی مسابقه ای مثل سنت است که در آن تاس انداخته می شود تا مهره ها به سمت هدف پیش برده شوند.

تصور می شد که این بازی مدتها پیش مرده است و 2000 سال قبل تخته نرد جانشین آن شده است، تا وقتیکه ایروینگ فینکل (که قوانین بازی را در یک لوح سنگی باستانی کشف کرده) عکسی از یک بازی روی تخته در هندوستان مدرن پیدا کرد. بعدها فینکل با یک معلم بازنشسته ملاقات کرد که در جوانیش همین بازی را بازی کرده بود و فینکل کشف کرد که این بازی بیشتر از هر بازی دیگری در تاریخ دنیا بازی شده است.

بدانید که این بازی بیش از همه امپراتوری های بزرگ دنیا عمر کرده است و قدیمی تر از همه مذاهب بزرگ دنیاست. قدرت بازی های روی تخته تا این حد بوده است. نگذارید این بازی ها به دست پلی استیشن از بین بروند.