آیا تب را همیشه باید پایین آورد؟

سیب سبز: وقتي گرمتان مي‌شود، عرق مي‌كنيد و حس مي‌كنيد حالتان خوب نيست، سراغ دماسنج مي‌رويد. اگر دماسنج نشان دهد كه تب داريد، چه مي‌كنيد؟ قطعا سراغ قفسه داروها مي‌رويد و قرصي را نوش‌جان مي‌كنيد، اما آيا اين كار كه به نظرتان خيلي طبيعي است، كار خوبي است؟ احساس خستگي و كسالت داريد، عضلات بدنتان بي‌حال است، گاهي احساس لرز كرده و گاهي احساس مي‌كنيد بدنتان كوره آتش است. تب كردن هيچگاه براي انسان خوشايند نيست. تقريبا تمام افراد زمان تب سعی مي‌كنند، درجه حرارت بدن خود را پايين بياورند گاه با استفاده از شيوه‌هايي مثل پاشويه يا دراز كشيدن در وان پر از آب خنك و گاه با استفاده از داروهاي تب‌بر.اما سؤال مهم و اساسي اين است: اصلا پايين آوردن دماي بدن در زمان تب كردن كاري صحيح و  اصولي است؟ دكتر پال يانگ، متخصص داخلي و پژوهشگر در زمينه طب در پاسخ به اين سؤال مي‌گويد: نه، در همه موارد نه، حتي در برخي موارد بهتر است تب را به حال خود بگذاريم، علت بيشتر تب‌ها در جامعه، بيماري‌های عفوني است و كاهش دادن دماي بدن در اينگونه موارد باعث طولاني‌تر شدن روند بيماري مي‌شود، البته در برخي موارد بيماري‌هاي عفوني هم بايد تب را به صورت سريع و كاملا قاطع كاهش داد تا خطري متوجه بدن‌ نشود.

دكتر يانگ در مورد تب‌هاي ناشي از سرماخوردگي و آنفلوآنزا مي‌گويد: اين بيماري‌هاي خفيف به طور معمول با تب همراه هستند، برخي مطالعات نشان داده كه درمان نكردن تب مي‌تواند باعث بهبود سريع‌تر اين بيماري‌‌ها شود، اما اگر تب يا لرز احساس بدي در شما ايجاد كرد، حتما از شيوه‌هاي كاهش تب استفاده كنيد، در ضمن يادتان باشد كه بسياري از داروهاي تب‌بر، داروهاي مسكن هستند و براي همين مي‌توانند احساس بهتري طي بيماري به شما بدهند، عوارض معمول داروهاي ضدتب هم چندان وسيع و خطرناك نيست براي همين استفاده از آنها منع چنداني ندارد.

اما دكتر يانگ به اين موضوع اشاره مي‌كند كه گاهي اوقات پايين آوردن تب حتي مي‌تواند خطرناك باشد. در تحقيقات گسترده‌اي كه در استراليا انجام گرفته مشخص شده كه در مورد بيماران بدحال بستري در بخش مراقبت‌هاي ويژه «ICU» پايين آوردن تب مي‌تواند خطرناك هم باشد. در واقع مطالعات نشان داده در افرادي كه براي پايين آوردن تب آنها از داروها استفاده شده، ميزان مرگ و مير بيشتر بوده است.

در واقع نكته كليدي اين موضوع اين است كه تب براي بدن انسان مفيد است. دكتر نيل فرامرين، متخصص فيزيولوژي انساني در دانشگاه بيرمنگام توضيح مي‌دهد: با تب كردن، بدن انسان گرم مي‌شود، تعداد ضربان قلب و تعداد تنفس افزايش مي‌يابند و متابوليسم بدن هم بالاتر مي‌رود. در صورتي كه عفونتي در بدن وجود نداشته باشد اين مسائل مي‌تواند به ضرر انسان باشد، اما در صورتي كه عفونتي در بدن باشد همه اين اتفاقات به نفع انسان است.

ايده مفيد بودن تب در درمان، ايده بسيار قديمي است. طي تاريخ بسياري از بيماري‌ها با شيوه بالا بردن درجه حرارت درمان شده‌اند، حتي يك‌بار در سال 1927 به پزشكي كه عفونت ناشي از ميكروب سوزاك را با تب ناشي از مالاريا درمان كرده بود، جايزه نوبل پزشكي اهدا شد. دكتر فرامرين مي‌گويد كه در كل «تب» يك واكنش دفاعي بدن انسان در مقابل شرايط نامناسب، مثلا يك عفونت است و در واقع تب نقش كمك‌كننده به بدن را ايفا مي‌كند، اما همه انسان‌ها به طور عادي تب را يك بيماري مي‌دانند و آن را درمان مي‌كنند در حالي كه شواهد حاكي از اين است كه در برخي موارد نبايد به درمان تب فكر كرد.

دكتر يانگ مي‌گويد كه مطالعات نشان مي‌دهد درمان تب در برخي  موارد به نفع انسان نيست. او اين موارد را اينگونه اعلام مي‌كند: در كودكاني كه سرماخوردگي دارند درمان تب با داروهاي تب‌بر مي‌تواند باعث طولاني‌تر شدن علامت‌هايي مثل آبريزش و  عطسه شود.در كودكاني كه دچار آبله‌مرغان مي‌شوند درمان تب باعث مي‌شود تا جو‌‌ش‌ها و دانه‌هاي بيماري مدت طولاني‌تر روي بدن كودك بمانند.درمان تب ناشي از واكسيناسيون در كودكان باعث مي‌شود كه سيستم ايمني آنها كمتر فعال شود و در نتيجه تاثير واكسن‌ها كمي كاهش يابد.

يكي از نگراني‌ها در مورد تب بالا، آسيب ديدن مغز و ساير ارگان‌هاي بدن است. مطالعات پزشكي هم نشان  داده كه تب بالا مي‌تواند به ارگان‌هاي بدن صدمه برساند. اما واقعيت اين است كه ميزان تب بالا، به تب بالاي 41 درجه سانتي‌گراد گفته مي‌شود و معمولا چنين تبي تنها با اتفاق‌هايي مثل شوك گرمايي و گرمازدگي بسيار شديد به وجود مي‌آيد. دكتر يانگ مي‌گويد: بدن در مقابله با عفونت‌ها از شيوه‌هاي مختلف استفاده مي‌كند كه يكي از آنها بالا بردن درجه حرارت بدن است، در اين مواقع بدن آنقدر درجه حرارت خود را بالا مي‌برد كه به كارايي‌اش آسيب نرسد، يعني هيچ نشانه‌اي از اينكه اين تب به ارگان‌ها ضرر برساند وجود ندارد، اما در مورد كودكان اين موضوع فرق مي‌كند، زيرا در آنها تب بالا مي‌تواند باعث بروز تشنج شود، اما در عين حال تحقيقات نشان نداده‌اند كه درمان تب كودكان مي‌تواند باعث كاهش احتمال تشنج در آنها شود.

دكتر مانوئل فلايبل، متخصص بيماري‌هاي عفوني و مدير مركز كنترل بيماري‌هاي واگير جنوب غربي ايالات متحده، در مورد نحوه برخورد با تب اينگونه مي‌گويد: ما نبايد تب را يك بيماري بدانيم، بدن با تب كردن به نوعي با عفونت و ساير عوامل نامساعد براي بدن مبارزه مي‌كند، بر اساس مطالعات پزشكي، شايد بهتر باشد تب‌هاي تا 5/38 درجه سانتي‌گراد را درمان نكنيم و تب‌هاي بالاي اين ميزان را به روش‌هاي مختلف كاهش دهيم، البته درصورتي كه تب‌هاي زير 5/38 درجه سانتي‌گراد باعث ناراحتي و ايجاد علائم ناخوشايند در فرد شود مي‌توان نسبت به كاهش آن اقدام كرد.